Jarząb

Każdemu kojarzy się jarzębina, drzewo wydające czerwone owoce zebrane w baldachy. Jarzębina to jarząb pospolity, zaś jarząb obejmuje liczne gatunki drzew i krzewów. W Polsce jarząb można zobaczyć głównie w zieleni miejskiej, lecz zdobywa sobie popularność także jako ozdoba ogrodów, także małych. Poznaj ciekawe odmiany tego drzewa, zastosowanie w ogrodach i sposoby uprawy.

Jarząb

Jarząb - uprawa i wymagania

Jarząb to krzewy lub drzewa, które dorastają do 20 metrów wysokości. Mają one pojedyncze liście o piłkowanym brzegu, które opadają na zimę. Kwiaty mają kolor biały. Rozwijają się z nich małe, jabłkowate owoce w kolorze czerwonym, pomarańczowym, brązowym, żółtym, różowym lub białym. Jesienią dodatkową atrakcją ogrodów są liście jarzębów, które przebarwiają się na czerwono i pomarańczowo lub żółto.

Jarząb lubi stanowiska słoneczne i ma małe wymagania uprawowe, ale może rosnąć także w cieniu. Lubi glebę wilgotną, choć niektóre odmiany znoszą suszę. Gatunki polecane do zieleni miejskiej są mrozoodporne. Jarząb jest odporny na choroby i szkodniki. Bywa atakowany przez szpeciele, które nie bardzo szkodzą roślinom. Jarzębi nie zaleca się sadzić w pobliżu jałowców, gdyż mogą się zarazić rdzą jałowców.

Jarząb - najciekawsze zastosowanie

Jarząb i jego odmiany znajdują głównie zastosowanie w zieleni miejskiej i miejskich ogrodach, gdyż są to drzewa lub krzewy odporne na zanieczyszczenie powietrza i łatwe w uprawie. Niektóre odmiany jarzębu są na tyle małe, że można je uprawiać w pojemnikach jako ozdobę tarasu. Należy do nich jarząb Arnolda Golden Wonder o pokroju szerokiego stożka. Do pojemników nadaje się także jarząb amerykański i jarząb Vilmorina.

Nie wszystkie rośliny można sadzić w miejscach, gdzie są dzieci, jak szkoły, przedszkola czy przydomowe ogrody, ponieważ niektóre rośliny ozdobne są trujące. Jarząb nie stwarza takiego niebezpieczeństwa i stanowi roślinę idealną dla dzieci. Nie tylko zdobi, pięknie przebarwia się jesienią, lecz także jego owoce można wykorzystywać do zabawy, na przykład do robienia korali.

Jarząb stanowi drzewo miododajne, zaś jego jadalne owoce stanowią pokarm dla licznych ptaków i zwierząt leśnych. Dlatego też, jeśli chcemy wspomagać przyrodę, warto posadzić jarzębinę w ogrodzie.

Jarząb - najciekawsze odmiany

Jarząb - gatunki występujące w Polsce

W Polsce występują następujące gatunki dziko rosnących jarzębi:

• jarząb brekinia,
• jarząb grecki,
• jarząb karpacki,
• jarząb mączny,
• jarząb nieszpułkowy,
• jarząb pospolity,
• jarząb sudecki,
• jarząb szwedzki,
• jarząb Arnolda,
• jarząb amerykański.

Najbardziej znaną odmianą jest jarząb zwyczajny, czyli jarzębina. Gatunek ten został skrzyżowany z aronią, dzięki czemu powstała ciekawa odmiana jarząb pospolity Burka. Burka posiada granatowe, jadalne owoce, które można wykorzystać do wyrobu nalewek, konfitur oraz win owocowych. Jest to niewielkie drzewko, które silnie owocuje i ma nieduże wymagania.

Warto zwrócić uwagę na ciekawe odmiany jarzębiny. Odmiana Pendula o pokroju płaczącym wygląda pięknie posadzona jako soliter. Zaś odmiana Fastigiata o wysokim, kolumnowym pokroju stanowi dekorację małych ogrodów oraz zieleni miejskiej.

Jarząb szwedzki

Wśród zieleni miejskiej dość popularny jest jarząb szwedzki, który naturalnie występuje na Pomorzu. Jest to drzewo odporne na zanieczyszczenia powietrza, dlatego też świetnie sprawdza się w mieście. Stanowi ozdobę miejskich ogrodów z powodu atrakcyjnych kwiatów i owoców. Kwiaty mają kolor biały. Pojawiają się w maju i tworzą atrakcyjne, owłosione kwiatostany. We wrześniu pojawiają się duże, pomarańczowe owoce, które są jadalne. Jarząb szwecki ma liście o owalnym kształcie. Jest to drzewo średniej wielkości, które nie rozrasta się szybko, dlatego też sprawdza się w małych ogrodach. Stanowi tu tło dla innych roślin, źródło przyjemnego cienia oraz osłania ogród od ulicy.

Jarząb szwedzki to drzewo łatwe w uprawie i nie wymagające, które jest odpowiednie także dla początkujących ogrodników. Lubi stanowisko słoneczne i żyzne, lekko zasadowe podłoże.

Jarząb mączny

Jarząb mączny naturalnie rośnie w Pieninach, Tatrach i Karkonoszach. Roślina ta o wysokości 3 - 15 m znajduje zastosowanie w zieleni miejskiej i w ogrodach. Ma nieregularny pokrój i może być uprawiana jako krzew lub drzewo. Jego charakterystyczną cechą są liście pokryte od spodu mączystym kutnerem.

W ogrodach lub zieleni miejskiej szczególnie popularne są odmiany Majestica i Magnifica, które posiadają atrakcyjne, ozdobne liście, które pięknie przebarwiają się jesienią. Jarząb mączny ma jadalne owoce, które niegdyś używane były jako substytut mąki.

Jarząb pospolity czyli jarzębina - zastosowanie

Jarzębina o pięknych czerwonych owocach jest wszystkim znana jako ozdobne drzewo w zieleni miejskiej. Jarzębina czyli jarząb pospolity lub jarząb zwyczajny ma gładką i jasną korę i dorasta do wysokości 15 metrów. Jego kwiaty są białe, zebrane w gęste baldachy. Owoce jarzębiny w kolorze czerwonym lub pomarańczowym pojawiają się od lipca do października.

Mało kto wie, że owoce jarzębiny są jadalne. Nie jada się ich na surowo, gdyż są gorzkie i cierpkie. Ponadto zawierają trujący kwas parasorbowy, który może wywołać biegunkę i wymioty. Służą jednak jako surowiec do przetworów, szczególnie że po blanszowaniu lub przemrożeniu tracą gorzki smak i trujące właściwości. Owoce jarzębiny zawierają więcej karotenu niż marchew oraz liczne witaminy oraz garbniki i pektyny. Z owoców robi się soki, dżemy, marmoladę, syropy czy też popularny jarzębiak.

Jarząb zwyczajny znajduje zastosowanie w ziołolecznictwie. W zielarstwie wykorzystuje się owoce jarzębiny, która mają działanie korzystne na układ moczowy i pokarmowy.