Jeden błąd przy cięciu bukszpanu może zniszczyć jego kształt na lata. O tym musisz pamiętać
W ogrodach rzadko można zobaczyć bukszpan w jego naturalnej, nieformowanej postaci. Ten zimozielony krzew wręcz zachęca do nadawania mu kształtów — gęsto się rozgałęzia, a drobne liście układają się w jednolite, zwarte linie. Dzięki temu można z niego uformować niemal dowolną bryłę, jeśli tylko przycinanie jest prowadzone systematycznie i z wyczuciem.
- Dlaczego warto formować bukszpan
- Formowanie bukszpanu — tradycja sięgająca starożytności
- Kiedy najlepiej przycinać bukszpan
- Jak często przycinać, aby zachować kształt
- Dobór odmiany do planowanego kształtu
- Granice artystycznego formowania
Dlaczego warto formować bukszpan
Zaniedbany bukszpan szybko traci swój kompaktowy pokrój i może wyrosnąć na rozłożysty krzew, a nawet niewielkie drzewko. W kompozycjach ogrodowych, zarówno w geometrycznych aranżacjach, jak i tych bardziej swobodnych, bukszpan pełni ważną rolę. Przycinanie to nie tylko zabieg estetyczny — to także sposób na pobudzanie rozkrzewiania i utrzymanie zdrowia rośliny.
Formowanie bukszpanu — tradycja sięgająca starożytności
Sztuka nadawania kształtu krzewom znana jest od tysięcy lat. Już w ogrodach starożytnego Egiptu, Persji i Rzymu wykorzystywano formowane rośliny jako element dekoracyjny i prestiżowy. Greckie słowo „tópos” — oznaczające „miejsce” — stało się źródłem łacińskich terminów „topiarius” (ogrodnik artystyczny) i „ars topiaria” (sztuka ogrodowa). Dziś określenie „topiary” wciąż odnosi się do ozdobnie formowanych roślin.
Bukszpan ma cechy, które czynią go wyjątkowym materiałem do takiej pracy. Przycinanie pozwala nadać mu dowolny kształt, a jego powolny wzrost sprawia, że zachowuje formę przez długi czas. Występuje w wielu odmianach i jest łatwo dostępny w szkółkach oraz sklepach ogrodniczych. Odpowiednia pielęgnacja pozwala cieszyć się zdrowym i efektownym krzewem przez wiele lat.
Dowiedz się, jak uformować bukszpan w kulę tutaj.
Kiedy najlepiej przycinać bukszpan
Choć istnieją pewne ogólne zasady, terminy cięcia mogą różnić się w zależności od odmiany i kondycji rośliny. W pierwszym roku po posadzeniu bukszpan powinien przede wszystkim się ukorzenić i zgromadzić siły, dlatego lepiej go wtedy nie formować. Prawdziwe cięcie formujące można rozpocząć dopiero w kolejnym sezonie, gdy roślina ma już odpowiednią ilość zielonej masy.
Najlepszy okres na rozpoczęcie cięcia bukszpanu przypada na kwiecień, kiedy pogoda jest sucha i umiarkowana. Kolejne zabiegi można wykonywać latem, ale trzeba je zakończyć najpóźniej na początku września. Późniejsze cięcie grozi tym, że nowe przyrosty nie zdążą zdrewnieć przed zimą i zostaną uszkodzone przez mróz. Należy unikać cięcia w deszczowe dni, ponieważ świeże rany łatwo zakażają się chorobami, a także w czasie upałów, gdy liście są narażone na poparzenia.
Jak często przycinać, aby zachować kształt
Jedno cięcie rocznie to za mało, jeśli chcemy, aby bukszpan zachował zwartą formę. Najczęściej wykonuje się dwa lub trzy zabiegi w sezonie. Pierwsze cięcie jest formujące i ustala podstawowy kształt. Drugie, zwykle na przełomie lata, pełni funkcję pielęgnacyjną i koryguje detale. Trzecie, dodatkowe, wykonuje się między nimi, aby pobudzić rozgałęzianie i poprawić gęstość.
Figury geometryczne, takie jak kule czy stożki, wymagają szczególnej regularności. W młodych nasadzeniach częstsze cięcia pozwalają szybciej uzyskać zwartą strukturę. Zaniedbanie nawet przez jeden sezon może sprawić, że konieczne będzie radykalne cięcie, które osłabi roślinę.
Dobór odmiany do planowanego kształtu
Odmiany bukszpanu różnią się tempem wzrostu, wysokością, gęstością i kolorem liści. To, jaki efekt uzyskamy, w dużej mierze zależy od tego, jaki krzew wybierzemy już na etapie sadzenia. Odmiany o gęstym, zwartym pokroju doskonale nadają się do formowania kul i niskich obwódek. Wysokie, szybko rosnące odmiany lepiej sprawdzają się przy stożkach czy elipsoidach.
Wolno rosnąca odmiana ‘Suffruticosa’ jest szczególnie ceniona w precyzyjnych topiariach, ponieważ długo utrzymuje nadany kształt. W małych ogrodach doskonale sprawdzają się ‘Handworthiensis’ i ‘Rotundifolia’, które pozwalają tworzyć kompaktowe, efektowne formy.
Granice artystycznego formowania
Zakres możliwości kształtowania bukszpanu jest ogromny — od prostych żywopłotów po skomplikowane figury przedstawiające zwierzęta czy postacie. Jednak stopień trudności jest zróżnicowany. Żywopłoty o prostych liniach są łatwe do wykonania i łatwe w korekcie, natomiast figuralne topiary wymagają dużej wprawy i cierpliwości.
Osoby początkujące powinny zacząć od kul, stożków lub prostopadłościanów, stopniowo przechodząc do bardziej wymagających form. Trzeba pamiętać, że im bardziej skomplikowany kształt, tym częściej trzeba go korygować. Prawidłowo prowadzony bukszpan może stać się prawdziwą ozdobą ogrodu, ale wymaga systematyczności i precyzji.