Piękna jak anioł, groźna jak trucizna. Lepiej nie dotykaj tej rośliny gołymi rękami
Bieluń surmikwiat, znany też jako datura metel lub trąba anielska, to jedna z najbardziej efektownych roślin jednorocznych, jakie można spotkać w ogrodach. Jej ogromne, dzwonowate kwiaty zachwycają wyglądem i zapachem, ale za tym pięknem kryje się poważne niebezpieczeństwo. Każda część tej rośliny – od korzeni po nasiona – zawiera silne toksyny, które w dużych dawkach mogą być śmiertelne dla człowieka i zwierząt.
- Egzotyczne piękno o mrocznym obliczu
- Charakterystyka rośliny i kwitnienie
- Wymagania i uprawa bielunia
- Pielęgnacja i zasady bezpieczeństwa
- Zastosowanie i ciekawostki
Egzotyczne piękno o mrocznym obliczu
Datura pochodzi z tropikalnych regionów Azji i Afryki, gdzie od wieków wykorzystywano ją w rytuałach i medycynie ludowej. Dziś jej uprawa stała się modna także w Polsce, głównie ze względu na dekoracyjne kwiaty, które potrafią osiągnąć nawet 20 centymetrów długości.
W ciepłe letnie wieczory wypełniają ogród intensywnym zapachem i przyciągają spojrzenia wszystkich gości. Warto jednak pamiętać, że obok urody datura niesie ze sobą ryzyko – to roślina, którą należy podziwiać, ale z dystansem. Lepiej nie sadzić jej w ogrodach, w których bawią się dzieci. Sprawdź także listę 8 innych trujących roślin uprawianych w Polsce tutaj.
Charakterystyka rośliny i kwitnienie
Bieluń surmikwiat należy do rodziny psiankowatych i w uprawie osiąga od 80 cm do 1,2 metra wysokości. Jego grube, często fioletowawe łodygi są puste w środku i delikatnie omszone. Z nich wyrastają duże, jajowate liście o nieregularnych brzegach, które osiągają długość nawet 20 cm. Cała roślina ma egzotyczny wygląd i szybko staje się dominującym punktem rabaty.
Największą ozdobą datury są oczywiście jej kwiaty. Mają kształt długiego lejka zakończonego szerokim kielichem, przypominającym trąbkę – stąd popularna nazwa „trąba anielska”. Kwiaty rozwijają się stopniowo od lipca aż do późnej jesieni, zwykle w kolorze białym lub kremowym, choć istnieją także odmiany fioletowe i różowe. Często kwitną nocą, a ich zapach staje się wtedy szczególnie intensywny. Po okresie kwitnienia pojawiają się kolczaste owoce, w których znajdują się liczne nasiona. To właśnie one stanowią największe zagrożenie – są wyjątkowo toksyczne i niebezpieczne, zwłaszcza dla dzieci i zwierząt.
Wymagania i uprawa bielunia
Datura metel najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych i ciepłych, osłoniętych od wiatru. W naszym klimacie traktowana jest jako roślina jednoroczna, choć w cieplejszych rejonach może przetrwać dłużej. Gleba powinna być żyzna, przepuszczalna i umiarkowanie wilgotna, o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym. Zbyt ciężkie i podmokłe podłoże prowadzi do gnicia korzeni, dlatego w donicach i skrzyniach konieczny jest drenaż z keramzytu lub żwiru.
Bieluń można wysiewać wczesną wiosną do pojemników, a po ostatnich przymrozkach przesadzać do ogrodu. Młode sadzonki potrzebują dużo światła i stałej temperatury powyżej 15°C. W ogrodzie najlepiej sadzić je w miejscach eksponowanych – na tle trawnika, przy tarasie lub altanie – gdzie ich potężne kwiaty będą w pełni widoczne. W donicach roślina rozwija się równie dobrze, o ile zapewni się jej systematyczne podlewanie i zasilanie nawozem bogatym w potas. Sprawdź także, jak wygląda bieluń drzewiasty.
Pielęgnacja i zasady bezpieczeństwa
Mimo że datura jest rośliną jednoroczną, wymaga regularnej pielęgnacji. Przesadzanie do coraz większych pojemników pozwala jej rozwinąć mocny system korzeniowy. Od wiosny do końca lata warto zasilać ją nawozem wieloskładnikowym – najlepiej co 10–14 dni. W czasie upałów podlewanie powinno być codzienne, szczególnie jeśli roślina rośnie w donicy. Nie należy jednak zraszać liści ani kwiatów, gdyż mogą szybko zgnić.
Roślina nie wymaga przycinania, ale warto usuwać przekwitłe kwiaty, by pobudzić ją do dalszego kwitnienia. Jeśli uprawiamy odmiany wieloletnie, przycinanie wykonuje się po zakończeniu kwitnienia i ponownie wczesną wiosną. Datura nie zimuje w gruncie – przed nadejściem chłodów roślinę należy przenieść do jasnego, chłodnego pomieszczenia o temperaturze 8–10°C.
Najważniejsze jednak jest zachowanie ostrożności. Wszystkie części bielunia zawierają silne alkaloidy tropanowe – skopolaminę, atropinę i hioscyjaminę. Ich spożycie może powodować halucynacje, zaburzenia świadomości, a nawet śmierć. Z tego powodu rośliny nie powinny być sadzone w miejscach, gdzie bawią się dzieci lub przebywają zwierzęta domowe. W czasie pielęgnacji należy używać rękawiczek i unikać kontaktu soku z oczami i ustami.
Zastosowanie i ciekawostki
Choć dziś bieluń surmikwiat kojarzy się głównie z dekoracyjnymi nasadzeniami, dawniej wykorzystywano go w medycynie ludowej i rytuałach szamańskich. W niewielkich dawkach wyciągi z datury stosowano jako środki przeciwbólowe i uspokajające. Z powodu silnych właściwości psychoaktywnych i toksycznych obecnie nie stosuje się jej w lecznictwie.
W ogrodzie natomiast jest nieoceniona – kwitnie długo, a jej egzotyczne kwiaty nadają przestrzeni niezwykłego charakteru. Doskonale komponuje się z roślinami o ciemnych liściach lub pastelowych kwiatach, tworząc efekt tropikalnej rabaty. Wystarczy jednak pamiętać o ostrożności i odpowiednim miejscu sadzenia, by cieszyć się jej urodą bez ryzyka.