Roślina, która rośnie tam, gdzie nawet chwasty się poddają. To ogrodniczy fenomen!
Rojniki to rośliny raczej niepozorne i często przez ogrodników niezauważane. Są jednak wyjątkowo mało wymagające i mogą rosnąć również tam, gdzie nawet chwasty nie mają szans się utrzymać. Ich botaniczna nazwa Sempervivum oznacza „wiecznie żywy” i jest niezwykle trafna. Rojniki nadają się do sadzenia w ogrodach skalnych, na zielonych dachach, kamiennych murkach i nasłonecznionych zboczach.
- Pochodzenie i wygląd rojników
- Atrakcyjne rojniki w różnym zastosowaniu
- Jak sadzić i pielęgnować rojniki?
Pochodzenie i wygląd rojników
Do botanicznego rodzaju rojnik (Sempervivum) należy około 50 gatunków, natomiast mieszańców, form i odmian hodowlanych jest ogromna liczba. Rośliny bez zahamowań korzystają z pyłku innych gatunków i odmian, przez co ciągle powstają nowe hybrydy. Są tak liczne, że wielu form nie da się już rozróżnić i zidentyfikować. Mieszańcowe odmiany określa się zbiorową nazwą rojnik ogrodowy (Sempervivum ×hybridum hort.) Bez problemu znoszą upał, suszę i mróz i zachowują liście nawet zimą. Mogą rosnąć w skrajnie niekorzystnych warunkach.
Rojniki różnią się formą wzrostu, wielkością rozetek i kolorem liści. Rozety powstają na skutek ekstremalnego skrócenia łodygi. Są zielone do jaskrawo czerwonych i czasem owłosione. Barwa liści rojnika zależy nie tylko od gatunku i odmiany, ale też od intensywności nasłonecznienia. Jedynie pęd kwiatowy z czerwonymi, różowymi, żółtymi, kremowymi lub białymi kwiatami wznosi się ponad rozetę w okresie kwitnienia. Zdarza się to, w zależności od gatunku, od końca maja do września.
Dzięki takiej budowie mogą rojniki do minimum zredukować parowanie i przetrwać długi okres suszy. Poza tym warto wiedzieć, że każda rozeta liści, która raz zakwitła, po kwitnieniu obumiera. Nazywa się to zjawisko monokarpicznością i jest jednokrotnym cyklem rozmnażania generatywnego roślin. W ten sposób przebiega rozwój na przykład juki, agawy, banana czy niektórych bambusów. Nie należy się tym jednak martwić, ponieważ rojnik tworzy wiele rozet potomnych i zadziwiająco krótkim czasie może utworzyć duży dywan.
Naturalny zasięg występowania rojników to góry Europy, Kaukazu i Azji Mniejszej. Rodzaj jest spotykany głównie w europejskich górach. Do polskiej flory zalicza się rojnik górski oraz rojnik karpacki. Rośliny rosną tam najczęściej w szczelinach skalnych, wykorzystując obumarłe części roślin.
Atrakcyjne rojniki w różnym zastosowaniu
Jako przedstawiciele rodziny gruboszowatych (Crassulaceae) składają rojniki ze swoich sukulentowych rozetek wiecznie zielone dywany i poduszki. Ich rozety składają się z mięsistych, zaostrzonych, często z rzęskami na brzegach liści. Są bardzo zróżnicowane pod względem formy i cieniowania barwy. Niektóre gatunki i odmiany mają kuliste, zamknięte albo gwiaździste ułożenie liści. Ich kolory sięgają od zielonego, przez czerwony i czerwonozielony do pomarańczowego. Ta wspaniała różnorodność sprawia, że rojniki są bardzo atrakcyjne dla kolekcjonerów, tym bardziej, że są mało wymagające i łatwe w uprawie.
Podczas lata ze starszych rozetek wznoszą się wyprostowane kwiatostany. Pędy kwiatowe mają oryginalne, dachówkowate ulistnienie. Na ich szczycie zebrane są gwiaździste kwiaty w kolorach od bieli i różu, przez czerwień do pomarańczu. Po przekwitnieniu rozeta zamiera i jest zastępowana przez boczne rozety potomne. W ten sposób powstaje niekończący się proces odtwarzania, zapewniający rojnikom długie życie – stąd uzasadniona nazwa „sempervivum”.
Rojniki doskonale nadają się do obsadzania ogrodów skalnych, powierzchni dachowych, szczelin murów i ich zwieńczeń oraz kamiennych zboczy w pełnym słońcu. Także różne tufy wulkaniczne i wapienne skały mogą być w różnych zagłębieniach i szczelinach z powodzeniem obsadzone różnymi rojnikami. Dobrymi dla nich partnerami o podobnych wymaganiach są niskie gatunki rozchodnika (Sedum), głodek (Draba), ukwap (Antennaria), macierzanka (Thymus) oraz różne gatunki skalnicy (Saxifraga). Oczywiście można też sadzić rojniki w najróżniejszych pojemnikach i doniczkach – ceramicznych, emaliowanych, z drewna i innych materiałów. Trzeba tylko koniecznie zadbać o dobry drenaż, ponieważ zastoju wody żaden rojnik nie zniesie.
Jak sadzić i pielęgnować rojniki?
Rojniki mogą znaleźć w ogrodzie różnorodne zastosowanie, tym łatwiej, że doskonale radzą sobie ze słońcem i suszą. Dużej przestrzeni dla swoich korzeni potrzebują równie mało jak szczególnej pielęgnacji. Oczekują od nas jedynie słonecznego miejsca na ubogiej glebie ale z doskonałym odprowadzaniem wody. Zalecana jest osłona przed mroźnym wiatrem ze wschodu, który może być przyczyną przesuszenia rozet na zmarzniętej ziemi. Dotyczy to zarówno rojników sadzonych w gruncie, jak i w pojemnikach.
Zaczarowanym zaklęciem w uprawie rojników jest „drenaż”. Piasek, żwir, keramzyt, tłuczeń – każdy materiał jest dobry, który odprowadzi nadmiar wody. Rojniki tolerują naprawdę wiele, ale nie zastoju wody, który oznacza dla nich śmierć. Jeśli gleba nie jest dostatecznie przepuszczalna, trzeba zastosować obficie materiał drenażowy. W donicach, wiadrach, korytach i innych fantazyjnych pojemnikach stosuje się jako podłoże dla rojników substrat dla kaktusów albo zmieszaną z piaskiem ziemię kwiatową. Niezbędne są otwory w dnie pojemnika, aby woda mogła swobodnie spływać.
Pielęgnację rojnika można streścić w kilku zdaniach. Podlewanie jest konieczne tylko w skrajnie suchych okresach. Podlewając rojniki, należy zwilżać ziemię, a nie rozety liściowe. Jeśli między liśćmi zgromadzi się wilgoć, macie zgniliznę rośliny gwarantowaną. To samo dotyczy gęstych dywanów rojnika, które nie mogą całkowicie wyschnąć. Nadgniłe albo przekwitnięte rozety należy regularnie wycinać ostrym nożem. Nawożenie rojników w zasadzie nie jest konieczne. Jedynie odmiany o szczególnie dużych rozetach można od czasu do czasu wspomóc niewielką dawką nawozu.