Dziurawiec zwyczajny

Dziurawiec zwyczajny - uprawa i zastosowanie

Dziurawiec zwyczajny hypericum to zioło o niezwykłych właściwościach i bardzo szerokim zastosowaniu.  Jest to świetny przykład zioła na depresję, ma wpływ także na leczenie przewodu pokarmowego, zresztą lista jego dobroczynnych działań jest bardzo długa. Ziele dziurawca, olej z dziurawca, nalewka z dziurawca, a wreszcie wyciąg z dziurawca... sposoby na jego wykorzystanie są bardzo liczne, nic więc dziwnego, że ta wyjątkowa roślina coraz częściej pojawia się w ogrodach. Uprawa dziurawca nie jest trudna, trzeba tylko stosować się do kilku ważnych zasad.

Hypericum perforatum, czyli dziurawiec zwyczajny

Dziurawiec zwyczajny hypericum (łac. Hypericum perforatum) to występująca naturalnie w Polsce bardzo aromatyczna roślina. Właściwości dziurawca są trudne do przecenienia, ale ta interesująca roślina pojawia się w ogrodach także ze względu na dość ładny pokrój. Jest to bylina, która porasta słoneczne wzgórza i trawiaste zarośla. Lubi także miedze i ciepłe łąki, jednak tam jest wytrwale tępiona przez rolników – jako chwast, który obniża jakość pastwiska lub siana.

W ciągu kilku ostatnich lat dziurawiec coraz częściej pojawia się w przydomowych ogrodach. Jest lubiany ze względu na ładne, żółte kwiaty. Uprawa dziurawca prowadzona jest na szeroką skalę. Jego kwiaty i liście używane są w zielarstwie, kosmetyce i farmakologii, a to ze względu na bardzo szerokie zastosowanie dziurawca. To krzewinka, która w uprawie rzadko przekracza 80 cm wysokości. Rośnie kępowo – jedna kępa może mieć nawet 50 cm średnicy i składa się z niezwykle licznych łodyg, wzniesionych i mocno rozgałęzionych w górnej części. Pędy wyrastają z podziemnego kłącza, od którego zaczyna się uprawa dziurawca, pokryte są licznymi, drobnymi liśćmi (do 3 centymetrów długości) o eliptycznym kształcie. Blaszki liściowe są soczyście zielone, znajdują się na nich zbiorniczki na olejki eteryczne, które są przezroczyste. To daje wrażenie „dziurek" na liściach – i stąd właśnie polska nazwa „dziurawiec".

Dziurawiec zwyczajny hypericum kwitnie najczęściej kilka dni przed 24 czerwca. Żółte kwiaty umilały czas Świętego Jana, więc roślina była nazywana także świętojańskim zielem. Kwiaty są dorodne, ich średnia rzadko przekracza 1,5 cm. Na szczycie łodyg zbierają się w duże, atrakcyjnie wyglądające podblachy. Pachną i są często odwiedzane przez pszczoły, dzięki czemu roślina często jest uprawiana w pobliżu pasiek. Okres kwitnienia kończy się najczęściej w sierpniu.

Zastosowanie dziurawca i właściwości lecznicze

Właściwości dziurawca są znane od setek lat. To nalewka z dziurawca była tajemniczym specyfikiem, który podawały wiejskie „babki" osobom nagle chorującym na „melancholię". Dziurawiec zwyczajny zawdzięcza właściwości lecznicze trzem składnikom – hyperycynie, hyperozydowi i hyperforynie. Dodatkowo jest to także bogate źródło rutyny i kwercetyny, zawiera także kwasy organiczne, pektyny, cholinę, cukry i sole mineralne. Ceniony jest także za wysoką zawartość witamin A i C.

Nazwy wielu z tych składników mogą nie mówić zbyt wiele, jednak ich mnogość sprawia, że ziele dziurawca jest bardzo uniwersalne. Zastosowanie dziurawca jest bardzo szerokie, zatem warto mieć go zawsze w swojej apteczce, czy to w formie suszu, czy w formie herbatki. Świetnie sprawdza się także olej z dziurawca. Na rynku dostępne są także tabletki zawierające wyciąg z dziurawca. Jakie są najważniejsze właściwości dziurawca?

Hyperozyd to substancja odpowiedzialna za wspieranie układu moczowego. Z tego względu dziurawiec jest używany w leczeniu kamicy moczowej i innych schorzeniach pęcherza lub nerek. Działa moczopędnie i pomaga w usuwaniu złogów, niezależnie od ich umiejscowienia. Szacuje się, że zwiększa dobową ilość wydzielanego moczu nawet do 20%, co dla chorych na skazę moczanowej czy właśnie kamicę jest błogosławieństwem.

Dodatkowo ziele dziurawca parzy się osobom, które odczuwają dolegliwości przewodu pokarmowego. W przypadku zastosowania dziurawca możliwości są szerokie. Stany zapalne dróg żółciowych, zastój żółci w pęcherzyku żółciowym, osłabienie czynności wątroby, zapalenie żołądka lub jelit, brak apetytu... to tylko początek długiej listy dolegliwości, na którym pomaga ta roślina. Dodatkowo ma działanie kojące na zgagę, sprawdza się także podczas biegunek, zwłaszcza dzięki rutynie i kwercetynie, które uszczelniają naczynia włosowate i mają silne działanie bakteriobójcze. Wyciąg z dziurawca poprawia także apetyt, dlatego często podaje się go starszym lub osobom, które mają wstręt do jedzenia w wyniku przyjmowanych leków bądź różnych terapii.

Jednak najważniejszym działaniem jest poprawianie nastroju. Niewiele osób wie, że dziurawiec na depresję i lęki sprawdza się znacznie lepiej niż melisa. Za to odpowiedzialna jest hyperycyna, która działa uspokajająco. Jej działanie polega na hamowaniu rozkładu neuroprzekaźników, dzięki czemu poprawia się nastrój, znika przygnębienie. Wszelkie objawy lęku, wyczerpania nerwowego a nawet zaburzenia snu – dziurawiec także zdziała tutaj cuda. Czasami podaje się go dzieciom, które miewają nocne koszmary. Jednak napar z jego ziela niewiele się tutaj przyda – hyperycyna nie rozpuszcza się w wodzie. Z tego względu świetnie sprawdzają się tabletki mające w składzie wyciąg z dziurawca lub olej z dziurawca.

Dziurawiec zwyczajny jest także składnikiem, który zainteresuje osoby walczące z chorobami skóry. Preparat z dziurawcem ma działanie ściągające i antyseptycznie, więc wyciąg z dziurawca można stosować przy odmrożeniach lub na niezanieczyszczone rany, ponieważ wspiera proces gojenia się. Napar z ziela można stosować do przemywania skóry trądzikowej lub nakładać na ropiejące zmiany. Olej z dziurawca często jest składnikiem naturalnych kosmetyków przeznaczonych do regenerowania skóry.

Nalewka z dziurawca i inne specyfiki na jego bazie

Szerokie zastosowanie dziurawca sprawia, że coraz częściej pojawia się w ogródkach. Warto więc wiedzieć, jak wykorzystać ziele dziurawca, by móc cieszyć się jego dobroczynnymi właściwościami. Najczęściej robi się z niego napar lub herbatkę. Do tego celu używa się suszu z liści, które powinno zbierać się pod koniec czerwca w suchy i słoneczny dzień, a później pozostawić do wysuszenia w przewiewnym pomieszczeniu. Taką herbatkę warto parzyć przy dolegliwościach układu pokarmowego, napar dobrze działa także na problemy z cerą.

Z kwiatów natomiast robi się olej z dziurawca. Nie jest to trudne – pod koniec kwietnia należy nazbierać kwiatów i włożyć je do dużego, szklanego słoika, najlepiej z ciemnego szkła, a potem zalać oliwą z oliwek dobrej jakości. To specyfik, który sprawdza się w wielu różnych schorzeniach. Rozgrzewa obolałe stawy, przyspiesza gojenie się ran i będzie niósł ulgę sportowcom, którzy męczą się z zakwasami. Można robić z jego pomocą relaksujące i regenerujące masaże.

A może przypadnie ci do gustu nalewka z dziurawca? Robi się ją także z kwiatów, a raczej ich pąków, zebranych w czerwcu. Warto rozłożyć je potem na papierze w pomieszczeniu ciepłym, przewiewnym i z małym stopniem wilgotności, ażeby przeschły. Na każde 100 gramów kwiatów trzeba przewidzieć około 0,5 litra wódki. Tak przygotowana nalewka powinna stać co najmniej dwa tygodnie w szczelnie zamkniętym słoju. Po tym czasie do całości dodaje się 100 gramów miodu. Specyfik odstawia się na 3 miesiące. Stosuje się go w stanach napięcia nerwowego i lękowych, bólach nerwicowych czy przewlekłych migrenach. Wystarczy jedna łyżeczka dwa razy dziennie, można dołożyć do niego różne zioła na depresję lub kilka kropel olejku z lawendy.

Chociaż zastosowanie dziurawca jest tak szerokie, nie można przyjmować go dla kaprysu i kiedy się chce. Dziurawiec jest bowiem silnie uczulający i łączy się z lekami, więc warto wcześniej poradzić się lekarza. Dodatkowo trzeba zwrócić uwagę na to, że jest to lek fotouczulający, co oznacza, że z połączeniu ze słońcem powoduje silne podrażnienia i oparzenia skóry, może pozostawić także szpecące ślady. Dlatego specyfiki na jego bazie i kosmetyki, które zawierają wyciąg z dziurawca, stosujemy raczej zimą, chociaż przy zwiększonym użyciu i tak warto dodatkowo chronić się kremem z filtrem.

Uprawa dziurawca zwyczajnego w ogrodzie

Uprawa dziurawca w ogrodzie nie jest trudna i nie wymaga szczególnego zaangażowania. Uprawia się ją z nasion, które są dostępne niemal w każdym sklepie ogrodniczym lub zbieranych z przekwitłych kwiatów. Nasiona wysiewa się w październiku, jeżeli zamierzasz przeprowadzić siew wiosenny, należy przeprowadzić wcześniejszą stratyfikację, inaczej rośliny będą niepozorne. Dziurawiec zwyczajny jest bardzo wytrzymały. Nie potrzebuje szczególnej pielęgnacji, uprawa dziurawca udaje się nawet w mało żyznym podłożu. Jeżeli jednak zapewnisz roślinie w ogrodzie żyzne, lekkie i wilgotne stanowisko, dziurawiec odwdzięczy ci się bujnym wzrostem, licznymi kwiatami i zielem najlepszego gatunku. A to istotne, jeżeli zamierzasz korzystać z właściwości dziurawca. Ponieważ roślina świetnie znosi suszę, nie trzeba jej podlewać ani nawozić. Jedynym wyzwaniem jest stworzenie nieco kwaśnego podłoża, w tym celu stosuje się preparaty zakwaszające lub miesza się niewielką warstwę ziemi z kompostowaną korą sosnową.

Uprawa dziurawca zwyczajnego w ogrodzie skupia się raczej na odpowiednim zbiorze ziela, które potem powinno trafić do suszenia. Zarówno kwiaty, jak i liście powinno zbierać się w momencie, gdy roślina zaczyna kwitnąć, czyli w czerwcu. Górne części pędu, pokryte liśćmi ścina się bez zdrewniałych części, wiąże się w luźne pęczki i wiesza w przewiewnym pomieszczeniu. Najlepsze efekty osiągniemy, jeżeli miejsce do suszenia będzie ciemne. Pęczki warto często przeglądać, by eliminować zapleśniałe i lub zawilgocone elementy.

Dziurawiec to z pewnością roślina warta uwagi. Nie zajmie dużo miejsca na grządce, a jej właściwości są tak cenne, że powinna znaleźć się w każdym ogrodzie. Dziurawiec na depresję, dziurawiec na serce, dziurawiec na żołądek – to ziele, które świetnie sprawdza się w każdym przypadku, złoty środek na niemal wszystkie dolegliwości.