Prace w listopadzie na działce i w ogrodzie

Ogólne prace ogrodnicze w listopadzie

• Większość liści spada z drzew przy wietrze i mrozie – trzeba więc cierpliwie czekać z grabiami.
• Jesienne liście można wykorzystać do przygotowania specjalnego kompostu liściowego. Ten rodzaj kompostu różni się od zwykłego niską zawartością składników pokarmowych, jak azot, potas i fosfor, a za to jest bogaty w związki węgla. Ma lekką strukturę, dużą przepuszczalność i pojemność wodną. Nadaje się jako podłoże dla roślin o małym wymaganiach pokarmowych, składnik substratu do uprawy rozsady albo do ściółkowania rabat ogrodowych.
• Trawniki i niektóre rośliny okrywowe nie lubią być uwięzione zimą pod okrywą liści, ale na zacienionych rabatach oraz pod drzewami i krzewami jesienne liście nie przeszkadzają.
• Wiele zwierząt znalazło już sobie miejsce na zimowy spoczynek. Podczas jesiennych porządków w ogrodzie nie przerzucajcie stosów drewna, gałęzi i kamieni, aby nie zniszczyć ich kryjówek.
• Jeże wchodzą pod wszystko, co może im zapewnić osłonę, ale pozostawione kopce liści mogą stać się dla kolczastych zwierzątek mrozową pułapką. Kiedy przemokną, zamiast puszystej i grubej kołdry, staną się ciężką i mokrą masą. Dlatego liście należy gromadzić w pojemnikach z siatki, a dla jeży zbudować prawdziwe, funkcjonalne domki.
• Aby ciężką glebę zamienić w odpowiednią dla roślin ogrodową rabatę, trzeba jesienią ziemię głęboko przekopać i zostawić na zimę. Na skutek zmiany wilgotności i zamarzania, bryły ziemi rozpadają, poprawiając zdecydowanie strukturę gleby. Wiosną przed sadzeniem i siewem dodaje się jeszcze kompost.
• Jeśli zastosowaliście siew roślin na zielony nawóz, musicie teraz rabaty przekopać, aby uruchomić rozkład roślinnej masy.
• Uwaga: Kto już w listopadzie wykłada karmę dla ptaków, raczej szkodzi im niż pomaga. Ptaki znajdują jeszcze w naszych ogrodach wystarczająco dużo pożywienia: rokitnik, głóg, róża i inne krzewy dostarczają karmę bez kosztów, a na dodatek ładnie wyglądają. Dokarmiać należy wtedy, gdy gruba pokrywa śnieżna przez długi czas przykrywa zmarzniętą ziemię. Nie wolno przy tym zapominać, że ptaki przyzwyczajają się do źródła pokarmu i nie mają zwyczaju szukać zapasowego – raz rozpoczęte dokarmianie trzeba kontynuować do wiosny.
• Późną jesień można wykorzystać do samodzielnego przygotowania porcji karmy dla ptaków. Małe pojemniki albo połówki skorupek kokosowych napełnia się mieszaniną na przykład roztopionego łoju, otrąb pszennych, rodzynek i nasion słonecznika. Dodatek oleju roślinnego zapobiega nadmiernemu twardnieniu karmy na mrozie.
• Oczyśćcie w porę skrzynki lęgowe dla ptaków. Roztocza i pasożyty ze starego gniazda mogą wpłynąć na przyszłoroczne lęgi. Przygotowanie skrzynek należy wykonać przed zimą, ponieważ ptaki wykorzystują je czasem jako schronienie przed śniegiem i mrozem. Zdarza się też, że pusty domek dla ptaków zasiedli wiewiórka.
• Wykorzystajcie dni, w których nie ma natłoku prac ogrodowych, aby oczyścić gliniane doniczki i terakotowe pojemniki na rośliny z osadu kamienia. Włóżcie w tym celu naczynia na noc do wody z octem albo kwasem cytrynowym, a następnie usuńcie osad twardą szczotką.
• Nowoczesne narzędzia ogrodowe zasilane bateriami nie wymagają specjalnej pielęgnacji, ale muszą być przechowywane w pomieszczeniach bez mrozu.
• Przed odłożeniem do zimowego magazyn zdezynfekujcie wszystkie nożyce, piły i inne narzędzia ogrodowe spirytusem – zwłaszcza jeśli przycinaliście rośliny chore. W przeciwnym razie zarodniki grzybów i inne patogeny przeżyją w szczelinach narzędzi i w następnym roku zakażą zdrowe rośliny.
• Ostrza nożyc i innych narzędzi zabezpieczy przed rdzą w magazynie cienki film z oleju maszynowego.
• Aby ogrodowy wodociąg nie popękał na mrozie, trzeba wszystkie przewody i naczynia opróżnić i ułożyć w magazynie. Ponieważ w poziomo leżących rurach może pozostawać woda, należy je zaizolować słomą i papierem.

Prace w ogrodzie kwiatowym w listopadzie

• Nasiona ogrodowych kwiatów najlepiej jest wysiać do końca października, ale w korzystnych warunkach pogodowych można jeszcze niektóre siać w listopadzie, zwłaszcza te, które do kiełkowania potrzebują fazy chłodu:
  • smagliczka,
  • ostróżka,
  • nagietek,
  • chaber,
  • złocień,
  • niezapominajka,
  • maczek,
  • gipsówka.
• Rośliny wysiane jesienią prędzej rozpoczną okres wegetacyjny w przyszłym roku. Gdyby się zdarzyło, że przy ciepłej pogodzie kiełkują już w tym roku, trzeba okryć je gałęziami świerkowymi, słomą albo włókniną.
• Jeżeli nie posadziliście cebulek kwiatowych w październiku, możecie zrobić to w sprzyjających warunkach do końca listopada. Trzeba tylko pamiętać, że im później cebulki trafią do ziemi, tym później rozwiną kwiaty na wiosnę. A są to:
  • narcyzy,
  • tulipany,
  • krokusy.
• W listopadzie, kiedy nie ma jeszcze przymrozków, jest doskonała pora do sadzenia róż. Sadzonki z odkrytymi korzeniami są świeżo wyjęte z ziemi i stosunkowo tanie. Przed sadzeniem dobrze jest bryłę korzeniową namoczyć w wodzie i skrócić końce korzeni. Miejsce szczepienia powinno znaleźć się kilka centymetrów nad powierzchnią gruntu. Posadzone róże trzeba zaraz obsypać ściółką dla ochrony przed mrozem.
• Także Wasze roże rabatowe wymagają ochrony w postaci około 15 cm warstwy rozdrobnionej kory albo ziemi liściowej (kompostu liściowego). Gałęzie świerkowe albo jodłowe chronią również wyżej położone pędy krzewów.
• Skontrolujcie wszystkie rośliny, które wymagają podpór, czy ich mocowanie do prętów i krat nie wymaga poluzowania. Zbyt ciasne opaski trzeba wymienić, aby w następnym sezonie wegetacyjnym nie hamowały przepływu soków.
• Mimo chłodu listopadowych dni, niektóre chwasty jak gwiazdnica pospolita albo żółtlica, mają się dobrze i nadal rosną niepohamowanie. Kto zajmie się teraz gruntownym pieleniem, łatwiej powstrzyma wzrost niepożądanych roślin na wiosnę.
• Jesienne kwiaty, jak wrzosy i zimozielone rośliny okrywowe, potrzebują przez cały czas podlewania. Jeśli planujesz zlecić prace w ogrodzie, sprawdź także ten artykuł z cennikiem usług ogrodniczych.

Prace w ogrodzie warzywnym w listopadzie

• Łagodna listopadowa pogoda jest okazją do wysiania nasion niektórych warzyw, które dadzą zbiór wczesną wiosną. Ozime odmiany warzyw wyprzedzą te wysiewane w marcu o dwa-trzy tygodnie. Należą do nich odmiany wytrzymałe na mróz:
  • koper,
  • szpinak,
  • marchew,
  • pietruszka,
  • cebula,
  • czosnek.
• Aby uniknąć w przyszłym roku inwazji szkodników i rozprzestrzeniania się chorób liści, powinniście koniecznie zbierać i usuwać (ale nie na kompost!) uszkodzone owoce i liście z objawami grzybów.
• Jeśli nie wykorzystaliście jeszcze swojego kompostu, możecie teraz poprawić nim glebę na rabatach, a przy okazji zrobić miejsce na założenie nowej sterty.
• W mokrym materiale gnieżdżą się często niepożądani goście. Na przykład ślimaki chętnie składają jaja w wilgotnym kompoście. Wyglądają jak białe perełki i leżą gęsto obok siebie. Jeśli znajdziecie złoże jaj ślimaka, powinniście usunąć je zanim wyklują się małe szkodniki. Zaoszczędzicie sobie wiosną pracy przy ich zwalczaniu.
• Sezon letnich kwiatów na tarasie i balkonie skończył się, jednoroczne rośliny są usuwane ze skrzynek, ale w ziemi nadal pozostaje gruba bryła korzeniowa. Ta masa korzeni może być wykorzystana zarówno w ogrodzie, jak i przy ponownym sadzeniu roślin do pojemników – nie powinna wędrować na śmietnik. Ważne jest tylko, aby tę bryłę dokładnie rozdrobnić, żeby nie tworzyła połączonej sieci korzeni. Powstałe krótkie włókna można albo domieszać do ziemi na rabacie, albo zmieszać ze świeżym podłożem do skrzynek wiosną. Resztki korzeni zostaną rozłożone przez organizmy glebowe – podobnie jak przy kompostowaniu.

Drzewa i krzewy ozdobne w listopadzie

• Dla ochrony przed uszkodzeniami kory drzew ogrodowych podczas mroźnej i słonecznej pogody, należy pobielić pnie zwłaszcza młodych drzewek. Biała powłoka zapobiegnie powstawaniu szkodliwych naprężeń na skutek jednostronnego nagrzania kory.
• Stare drzewa owocowe i ozdobne muszą być kiedyś zastąpione młodymi, zwykle wtedy, gdy stają się łamliwe i obumierają. Nie wymieniajcie jednak jabłoni, śliwy albo jakiegoś drzewa ozdobnego wprost na tym samym miejscu. Uprawa tego samego gatunku przez długi czas powoduje wyjałowienie gleby i słaby wzrost następnych roślin na starym stanowisku.
• Przy ścince drzewa dobrze jest pozostawić pniak wysokości ok. 1,5 m, który ułatwi potem wyrwanie karpy z korzeniami.
• Bez preferuje wytwarzanie kwiatów i owoców na młodych pędach. Krzewy bzu należy prześwietlić w listopadzie, pozostawiając do dziesięciu mocnych pędów.
• Jeśli nie ma przymrozków, w listopadzie można sadzić jeszcze róże zarówno z odkrytymi korzeniami jak i w pojemnikach. Po posadzeniu trzeba je obsypać kopczykiem kompostu liściowego albo torfem.
• Nadal można sadzić drzewka i krzewy owocowe oraz krzewy ozdobne kwiatowe i żywopłotowe, na przykład:
  • berberys,
  • irga,
  • ligustr.
• Z sadzeniem gatunków mniej odpornych na zimę, miedzy innymi różaneczników, magnolii, hortensji, ketmii i bukszpanu, lepiej jest poczekać do wiosny (można je było posadzić na przełomie września i października).
• Żywopłoty zostawcie teraz w spokoju. Zdziczałe fragmenty żywopłotu liściastego możecie od lutego poprzez cięcie odmładzające przywrócić do formy. Uwaga: krzewów iglastych nie wolno ciąć do starego drewna, ponieważ w tych miejscach nie rozwiną się już młode pędy (wyjątek stanowi cis).
• W listopadzie możecie uzupełniać ewentualne luki w żywopłocie grabowym albo bukowym. Dopóki ziemia nie jest zmarznięta, można sadzić odporne na chłód drzewka, krzewy i byliny.
• Zapewnijcie każdej roślinie odpowiednie zabezpieczenie przed zimą. Rośliny w doniczkach muszą mieć chronioną bryłę korzeniową przed przemarzaniem i pędy osłonięte włókniną od mroźnego wiatru. Róże muszą być obsypane ziemią i kompostem, aby zasłonić miejsce szczepienia, a gałęzie świerkowe i jodłowe pomogą przezimować zielonym, jeszcze niezdrewniałym pędom.

Pielęgnacja trawnika w listopadzie

• W listopadzie większość drzew zrzuciła już liście, ale ich resztka pozostaje na niektórych gatunkach na gałęziach aż do wiosny. Zgrabiajcie mokre liście z trawnika, aby zapobiec zgniliźnie i żółtym plamom na murawie z powodu niedoboru tlenu. Wygodnie jest zastosować do tego celu kosiarkę. Tylko nóż trzeba ustawić nie za nisko, ponieważ sam trawnik nie wymaga już koszenia.
• W końcu możecie na dobre odstawić kosiarkę: wyczyśćcie wszystkie ruchome części, naostrzcie nóż i zakonserwujcie olejem do następnego sezonu. Odstawiając kosiarkę spalinową na zimę, trzeba opróżnić zbiornik na paliwo.