Akacja

Akacja - opis, występowanie, uprawa, cięcie, ciekawostki

Akacja (Acacia) pochodzi z Afryki. Tworzy liczne gatunki, wykorzystywane przez ludzi  na różne sposoby, od najdawniejszych czasów. O drzewach lub drewnie akacjowym wspomina Biblia,  w której wiele razy pojawia się hebrajskie słowo szitta, oznaczające akację. W Polsce dziko rosnących drzew i krzewów akacji nie spotkamy. Popularna w naszym kraju  akacja to robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), znana jako biała akacja lub grochodrzew, roślina, wywodząca się z Ameryki Północnej.  Oba rodzaje – akacja i robinia – należą do rodziny roślin motylkowatych. 

Acacia – opis rośliny, wymagania uprawowe oraz ciekawostki

Acacia to drzewo, o wysokości około 20 m lub okazały krzew. Występuje na pustyniach, sawannach i stepach Afryki i Bliskiego Wschodu. Akacja tworzy parasolowatą koronę. Charakterystyczny pień, krzywy i poskręcany, okrywa gładka kora - z wiekiem, z licznymi wypukłościami i czarnobrązowymi pęknięciami. Kora wybarwiona jest na szaro, szarobrązowo lub czarno. Gałęzie, na których widnieją pierzaste liście, pokrywają długie, ostre i haczykowato zakrzywione kolce. Jasnozielone lub niebieskozielone liście parzystopierzaste, ułożone są skrętolegle. Na jednorocznych pędach akacji pojawiają się drobne białawe lub żółte kwiaty, zebrane w główkowate kwiatostany. Kwiaty akacji, zbudowane z pręcików, nie tworzą korony. Owocem rośliny są skręcone strąki.

W naszym kraju akacja to ozdobna roślina pojemnikowa. Gatunki, które nadają się do tego rodzaju uprawy, to np. Acacia tortilis – w naturze osiągająca około 4 m wysokości oraz Acacia dealbata, akacja srebrzysta – drzewo wywodzące się z Australii, dorastające do 6 m wysokości. Rośliny latem zdobią balkony i tarasy. Przez cały rok mogą stanowić efektowną dekorację zimowych ogrodów. Doświadczeni hodowcy formują akacjowe drzewka bonsai. Wymagania uprawowe akacji w donicach to:

• słoneczne i ciepłe stanowisko,
• zimowanie w jasnym pomieszczeniu, o temperaturze powietrza około 5 stopni Celsjusza,
• regularne podlewanie, z dbałością o nieprzelewanie rośliny.
• niedopuszczanie do wyschnięcia bryły korzeniowej,
• sadzenie akacji w przepuszczalnym podłożu, z warstwą drenażową na dnie donicy,
• regularne zasilanie roślin - od marca do połowy września.

Ciekawostki:

- W starożytności akacja dostarczała drewna, wykorzystywanego, np. do budowy statków oraz kory, z której wykonywano sznury i powrozy. Akacjowa kora ceniona była również za swoje właściwości lecznicze. Po jej nacięciu zbierano żywicę, tzw. gumę arabską, którą leczono choroby płuc, żółtaczkę oraz łagodzono ból oczu. Sproszkowana kora służyła do dezynfekcji ran i tępienia pasożytów – tasiemców i glist. Wykorzystywano również przeciwbiegunkowe właściwości akacjowych nasion.

- Obecnie sadzenie drzew akacji na wydmach zapobiega ich przemieszczaniu się. Pasy akacjowej zieleni chronią przed porywistymi podmuchami wiatru i zapobiegają stepowieniu gleby. Akacja dostarcza materiału opałowego oraz pokarmu dla zwierząt. W czasie upałów drzewa dostarczają cienia. Przemysł kosmetyczny wykorzystuje kwiaty akacji, bogate w olejki eteryczne. 

Robinia akacjowa – popularna ozdobna roślina

Biała akacja wywodzi się z Ameryki Północnej. W XVII wieku została sprowadzona do Europy, gdzie szybko się zadomowiła. Robinia akacjowa, potocznie nazywana akacją, jest popularną rośliną, również w Polsce. Rośnie w parkach, przy drogach, porasta nieużytki, dobrze czując się nawet w miejscach jałowych i piaszczystych. Roślina tworzy mocne długie korzenie, w których wiązany jest azot z powietrza -  zawdzięcza tę zdolność symbiotycznym bakteriom, żyjącym w jej korzeniowych brodawkach. Młode robinie bardzo szybko rosną, osiągając wysokość do 30 m. Drzewo tworzy nieparzystopierzaście złożone liście. U ich nasady widoczne są dwa przylistkowe kolce. Charakterystyczną cechą robinii akacjowej jest krótki pień oraz pełna bruzd kora. Gałęzie ładnie przewieszają się. Kwitnienie rośliny przypada na czerwiec. Miododajne, intensywnie pachnące białe kwiaty ujęte są w zwisające grona. Czasami Robinia pseudoacacia powtarza kwitnienie. Owocem są długie, 17-cm strąki, które zawierają liczne brązowe nasiona.

Ogrodowa robinia akacjowa dobrze rośnie na stanowisku słonecznym oraz lekko zacienionym, osłoniętym przed wiatrem. Nadaje się do ogrodów w przemysłowych miastach, znosząc zanieczyszczenia powietrza oraz spaliny z pieców i samochodów. Rośliny można sadzić w każdej glebie ogrodowej, unikając jednak ziemi mokrej i ciężkiej. Grochodrzew łatwo się rozmnaża z samosiewów, a także z odrostów korzeniowych. Efektowne odmiany rozmnażane są przez szczepienie. Młode pędy w czasie wiosennych przymrozków mogą przemarzać. Pielęgnacja rośliny polega na cięciu gałęzi w obrębie korony. Latem lub na początku wiosny wycinamy uszkodzone lub krzyżujące się gałązki.

Robinia akacjowa ma właściwości lecznicze:

• w jej kwiatach występuje robinina, wykazująca działanie przeciwzapalne, antyalergiczne oraz przeciwgrzybiczne. Surowiec zielarski pozyskuje się w czasie kwitnienia akacji, unikając zbioru kwiatów przekwitłych. Suszone kwiaty wykorzystywane są do sporządzania wyciągów i naparów, korzystnie wpływających, między innymi, na pracę nerek,
• znanym i cenionym produktem spożywczym i leczniczym jest akacjowy miód, zalecany szczególnie osobom o osłabionym mięśniu sercowym i słabym systemie nerwowym oraz w chorobach wątroby. Miód używany jest w stanach przeziębienia, przy kaszlu i chrypce. Przyspiesza gojenie się ran, dzięki właściwościom antybiotycznym.

Uwaga: kwiaty Robinia pseudoacacia są jadalne, natomiast kora, liście i nasiona zawierają substancje trujące!

Ogrodowa robinia akacjowa - najciekawsze odmiany

• Robinia pseudoacacia ‘Złota Frisia’ – należy do jednej z piękniejszych odmian. Roślina wyróżnia się złocistym wybarwieniem 25-cm liści, w miarę dojrzewania zmieniających kolor na żółtozielony. Czysto białe kwiaty są miododajne – od czerwca przyciągają roje pszczół i innych owadów, pozyskujących słodki nektar. W szkółce ogrodniczej zakupimy sadzonki szczepione na pniu. Sadzimy je na stanowisku słonecznym, w piaszczystej glebie, o obojętnym odczynie pH. Odmiana dorasta do około 2 m wysokości.
• Robinia akacjowa fioletowa – tworzy oryginalne fioletowe kwiaty, zdobiące roślinę od maja do końca lipca. Intensywny zapach wabi roje owadów zapylających. Soczyście zielone liście gęsto pokrywają gałęzie, podkreślając kształt korony. Fioletowa robinia dobrze znosi cięcie, nadające ładny pokrój. Drzewo dorasta do 2m - 3m wysokości. Roślina jest prosta w uprawie. Dobrze rośnie w miejscu słonecznym, w podłożu piaszczystym, o obojętnym odczynie pH. Jako roślina odporna na zanieczyszczenia powietrza, może być sadzona w miejskich ogrodach.
• Biała robinia ‘Tortuosa’ – to okazałe drzewo, docelowo osiągające ponad 8 m wysokości. Ozdobą rośliny są ciekawie poskręcane pędy, które można podziwiać, zanim pojawią się soczyście zielone liście. Kwitnienie akacji przypada na maj i czerwiec – białe kwiaty utrzymują się do lipca. Ujęte są w grona i wydzielają przyjemny zapach, wabiący pszczoły. Odmiana nadaje się nasadzenia w większych ogrodach, gdzie najpiękniej prezentuje się jako soliter, w nasłonecznionych lub lekko zacienionych ogrodowych zakątkach. Jest tolerancyjna względem gleby i powietrza.
• Robinia akacjowa ‘Twisty Baby’ – jest szczególnie dekoracyjną odmianą, tworzącą poskręcane pędy, które zwracają uwagę, gdy roślina zrzuci listowie. Charakterystyczną cechą odmiany są nieliczne kolce. Dekoracyjne zielone liście na dolnej stronie blaszki wybarwione są na niebieskawo. Białe pachnące kwiaty ujęte są w grona. Kwitną od czerwca do lipca. Drzewko osiąga około 2 m wysokości. Sadzenie rośliny, szczepionej na pniu, przeprowadzamy na stanowisku słonecznym, w żyznej glebie, o zasadowym lub obojętnym odczynie pH. Odmiana najefektowniej prezentuje się samotnie, nasadzona na trawniku lub na kwietnych rabatach.

Ciekawostka: pod robinią akacjową pięknie prezentują się inne niskie rodzaje dekoracyjnych roślin. W tej roli sprawdzi się np. krzew tawuły brzozolistnej, dorastający do 50 cm wysokości. Ozdobą rośliny są białe kwiaty oraz zielone liście, które jesienią przybierają intensywnie czerwony kolor.