Bluszcze

Bluszcze - rodzaje, opis, zdjęcia, uprawa, porady praktyczne

Bluszcze (Hedera) należą do rodziny roślin araliowatych. W Polsce dziko rośnie bluszcz pospolity, którego liczne odmiany botaniczne znajdują zastosowanie w uprawie pojemnikowej oraz w zacienionych miejscach w ogrodzie. Ozdobne gatunki bluszczu różnią się wielkością, kształtem i kolorem liści. Popularnością cieszy się bluszcz kolchidzki, kanaryjski oraz irlandzki, wyróżniający się ciemnozielonymi dużymi liśćmi. Chętnie uprawiane są odmiany bluszczu pospolitego, o pstrym ulistnieniu. Poznaj efektowne gatunki i odmiany bluszczu oraz przeczytaj, jak dbać o zimozielone pnącza. 

Zimozielony bluszcz pospolity – opis rośliny

Bluszcz pospolity (Hedera helix) – to pnącze, wspinające się za pomocą korzonków przybyszowych. Spotykane jest w Europie, w Azji i w Afryce. Roślina tworzy bardzo długie cienkie pędy, osiągające do 30 m długości. Zimozielony bluszcz może wspinać się po drzewach, skałach i murach. Efektownie prezentuje się na powierzchni ziemi, w postaci gęstej okrywy, rozpościerającej się pod drzewami, w zacienionych zakątkach w ogrodzie.  W towarzystwie bluszczu efektownie prezentują się inne rodzaje roślin, o podobnych wymaganiach uprawowych. Odmiana ‘Conglomerata’ – jest niskim bluszczem, o wygiętych liściach. Pędy dorastają do 20 cm długości. Roślina znajduje zastosowanie na murkach i w ogródkach skalnych.

Liście bluszczu, przybierające rozmaite kształty, są ciemnozielone, skórzaste i błyszczące. Na kwitnących pędach tworzone są liście romboidalne lub jajowate, natomiast na pędach płożących się pojawiają się liście 3 – 5 klapowe. Roślina kwitnie corocznie, gdy osiągnie odpowiedni wiek i wyrośnie ponad swoją podporę. Drobne zielonożółte kwiaty, zebrane w gęste baldachy, kwitną na na odgałęzieniach, od września do listopada. Owocem jest niebieskoczarny pestkowiec, podobny do jagody. Owoce bluszczu są gorzkie i niejadalne. Dojrzewają wiosną, w następnym roku.

Jeśli bluszcz rośnie w domu, pamiętajmy, że, podobnie jak bluszcze ogrodowe, jest rośliną trującą. Pędy, liście i jagody zawierają saponiny, a wśród nich hederynę. Spożycie jagód przez dzieci może może okazać się śmiertelne. Na szczęście zatrucia nie są  częste, bowiem jagody są bardzo twarde i ogromnie gorzkie. Do objawów zatrucia należą biegunki i drgawki. Zjedzenie większej liczby jagód skutkuje zaburzeniami fizycznymi, oszołomieniem, wysoką temperaturą ciała oraz rozszerzeniem źrenic i pojawieniem się wykwitów na twarzy, na plecach i nogach. Chorą osobę należy przewieźć do szpitala, gdzie przeprowadzone zostanie płukanie żołądka, podane środki przeczyszczające - chory pozostanie pod dalszą obserwacją.

Ozdobne bluszcze – gatunki uprawiane w domu i w ogrodzie

Wśród  licznych gatunków Hedera najczęściej uprawiane są wyżej omówiony bluszcz pospolity, oraz bluszcz irlandzki,  kolchidzki oraz kanaryjski.

Bluszcz irlandzki (Hedera hibernica) – jest wieloletnim pnączem, o wiecznie zielonych dużych liściach. Roślina wspina się na drzewa i mury lub ściele się pod drzewami, dekorując ogrodowe zacienione zakamarki.     We wrześniu roślina kwitnie, tworząc drobne, niezbyt przyjemnie pachnące kwiaty. W następnym roku, na wiosnę, bluszcz wydaje owoce. Ogrodowe bluszcze pięknie prezentują się nawet zimą, okryte śniegiem, spod którego wychylają się błyszczące ciemnozielone liście. Obok bluszczu warto sadzić inne rodzaje cieniolubnych roślin, preferujących wilgotne podłoże. W tej roli sprawdzą się paprocie, pięknie prezentujące się nasadzone pojedynczo lub w grupach, na stanowiskach zacienionych i półcienistych. Atrakcyjne odmiany Hedera hibernica to odmiana ‘Thornadale’, bluszcz o zielonych liściach z jasnym unerwieniem oraz ‘Eva’ – roślina o ulistnieniu z białawym obrzeżeniem.

Bluszcz kolchidzki (Hedera colchica) –nadaje się do uprawy w pokoju, bowiem nie jest odporny na polskie warunki atmosferyczne, panujące zimą. Wiszące długie pędy, dorastające do 12 m długości, mogą rozpościerać się na podporach, przymocowanych do ścian lub swobodnie zwieszać się z doniczki. Ozdobą rośliny są skórzaste okazałe liście, osiągające do 20 cm długości. Roślina kwitnie od września do października. Charakterystyczną cechą bluszczu tego gatunku jest zapach selera, wydzielany przez liście. Godne polecenia są odmiany:

• ‘Dentata Variegata’ – roślina o liściach ząbkowanych, dużych, naznaczonych żółtawymi plamami i jasnym obrzeżeniem,
• ‘Sulphur Heart’ – odmiana o jasnozielonym ulistnieniu, naznaczonym żółtawymi plamami,
• ‘Fall Favourite’ – bluszcz o krzaczastym pokroju, dorastający do 150 cm wysokości, tworzący efektowne pstre liście.

Bluszcz kanaryjski (Hedera canariensis) – ładne ciemnozielone błyszczące liście, z jaśniejszym nieregularnym obrzeżeniem, widnieją na czerwonawych ogonkach. Bluszcz wywodzi się z Wysp Kanaryjskich oraz z Portugalii, gdzie okrywa podłoże w ogrodzie, na kształt zimozielonego kobierca.  W naszym kraju uprawiany jest jedynie w domu. Wiszące pędy dorastają do 4 m długości. Popularną odmianą jest ‘Gloire de Marengo’, bluszcz o pstrokatych liściach. Bluszcze nadają się do pokoju - można wykorzystać oryginalną roślinę do tworzenia zielonej ściany, dzięki której w naszym salonie lub w sypialni zapanuje zdrowy, sprzyjający relaksowi mikroklimat.

Uprawa i pielęgnacja bluszczu – jak sadzić, jak podlewać i jak dbać o rośliny?

Bluszcze dobrze rosną na stanowisku cienistym lub półcienistym. W miejscach widnych należy zadbać o ochronę rośliny przed bezpośrednim nasłonecznieniem. Podłoże do uprawy bluszczu powinno zawierać żyzną próchniczną glebę, dostatecznie wilgotną, o kwaśnym odczynie pH.

Bluszcze rozmnażają się szybko z sadzonek pędowych, najlepiej pobranych wówczas, gdy są nieco zdrewniałe – pod koniec lata. Sadzonki umieszczamy w pojemnikach z piaskiem, wymieszanym z torfem lub w pojemniku z wodą. Pojemniki umieszczamy w szklarni lub w inspekcie, jeśli bluszcz będzie uprawiany w ogrodzie. Rozmnażanie może odbywać się także poprzez odkłady. Ukorzenianie się sadzonek trwa około 6 – 8 tygodni.

Jak sadzić młode rośliny?  Na 1 m2 sadzimy 6 sztuk, w rozstawie około 40 cm.

Jak podlewać rośliny? Latem – obficie, ale należy zwrócić uwagę, by nie przelać bluszczu, co może prowadzić do uszkodzenia korzeni. Od wiosny do jesieni rośliny zasilamy dwa razy w ciągu miesiąca, stosując nawóz do pnączy.

Uwaga! Nie jest wskazane zbyt bogate nawożenie odmian o pstrokatym ulistnieniu – rośliny zatracają wówczas cechy dwubarwności.

Pielęgnacja bluszczu polega na cięciu zbyt długich pędów. Najlepiej zabieg przycinania przeprowadzić w miesiącach letnich. W miesiącach zimowych bluszcze hodowane w pokoju zraszamy odstałą wodą, zapewniając roślinie odpowiednią wilgotność powietrza.

Ciekawostka:

Bluszcz, podobnie jak wiele innych roślin i ziół, znajduje zastosowanie w kosmetyce. Panie mogą samodzielnie przygotować krem z bluszczu przeciwko celluliutis:

składniki:

• 4 łyżki skoncentrowanego odwaru z bluszczu
• 2 łyżeczki wosku pszczelego
• 1 łyżeczka wosku emulgującego
• 3 łyżeczki oleju migdałowego
• 1 łyżeczka oleju z awokado
• po 8 kropli olejku eterycznego z lebiodki, rozmarynu i fenkułu

przygotowanie:

1. Do podgrzanego wosku (w płaszczu wodnym) dodać podgrzane olejki i całość wymieszać.
2. Wlać odwar z bluszczu, ubijać.
3. Do wystudzonej mikstury dodać olejki eteryczne – wymieszać. Przełożyć do podpisanych (wyparzonych) słoiczków.

Gotowy krem należy po kąpieli wmasować w miejsca występowania cellulitu.