Cis

Cis – opis, występowanie, wymagania, uprawa, porady

Cis to bardzo ciekawy krzew, ale i drzewo. Niektórzy ze względu na wysokość rośliny opisują cis jako „małe drzewo”. Cisy rosną bowiem maksymalnie do 15 m wysokości, często osiągając krzaczasty pokrój. Roślinę znamy głównie jako ozdobną do ogrodu. Jakie wymagania mają cisy? Dlaczego mówi się o nich „drzewa śmierci”? Czy cis pospolity ma jakieś specjalne zastosowanie? Sprawdź najważniejsze informacje na temat tych wyjątkowych roślin!

Cis jako małe drzewo do ogrodu – wymagania i podstawowa pielęgnacja

Najbardziej znany rodzaj cisa, czyli czym się wyróżnia cis pospolity?

Cis pospolity to duży krzew lub małe drzewo, które należy do rodziny cisowatych. Przyozdobioną w igły roślinę spotkać można w wielu częściach Europy, zwykle rosnącą pojedynczo. Bardzo rzadko zdarza się, że cisy rosną w drzewostanach. W Polsce cisy podlegają częściowej ochronie, więc zabroniona jest ich wycinka. Są też jednocześnie jednymi z najchętniej sadzonych małych drzewek do ogrodu – mowa oczywiście o sadzonkach pozyskanych z legalnego, sprawdzonego źródła. Cis pospolity może urosnąć do ok. 15 m wysokości. Jego korona zwykle jest kolumnowa lub stożkowata – wówczas dotyczy odmian z jednym pniem. Korona cisu może być też rozłożysta – pod warunkiem że drzewo ma wielokrotny pień. Cisy mają delikatnie wzniesione wierzchołki gałęzi, a ich pnie obrośnięte są cienkimi gałązkami. Rośliny te mają również płytki system korzeniowy.

Dla cisów charakterystyczna jest popękana, szaro-brązowa kora, która mocno się łuszczy. Pędy krzewów mają luźno rozmieszczone, zielone igły. Niektóre z nich przybierają zielono-brunatną barwę. Od innych iglaków cisy odróżnić można właśnie po igłach. W przypadku cisów mają one średnio 4 cm długości. Są równe, wąskie i płaskie. Z wierzchu są ciemno, a pod spodem jasnozielone. Mają też zaznaczone na dole dwa wyraźne paski. Cis pospolity jest rośliną dwupienną. Jego kwiaty są kuliste i liczne, a czasami podługowate. W czasie pylenia kwiaty robią się jasnożółte. Cisy zakwitają w lutym, ciesząc oczy pięknymi kwiatami aż do kwietnia. Najczęściej sadzi się je w ogrodach stylizowanych na angielskie. Doskonale nadają się również na tło dla innych roślin. Cis jest ładny i mało wymagający. Nic dziwnego, że ludzie często decydują się na uprawę tych krzewów w ogrodzie.

Sadzenie i nawożenie cisów – wszystko, co warto wiedzieć

Polacy uwielbiają wykorzystywać cisy na żywopłoty. Najbardziej ceniony jest cis hicksii, czyli najpopularniejsza odmiana cisa pospolitego (akurat w tym przypadku zmieszanego z japońskim). Żywopłot z cisa to doskonały wybór do ogrodu, zwłaszcza że klimat w Polsce jest bardzo zmienny i niepewny. Cis doskonale znosi strzyżenie poziome i pionowe. Nie ma więc obaw, że zaszkodzą mu nożyce spalinowe. Zadbaj o to, aby sadzić cisy w miejscach słonecznych, ponieważ właśnie w takich  rośliny najlepiej rosną. Nie ma też większego problemu, aby cis posadzony został w zacienionym stanowisku – poradzi sobie niemal wszędzie. Sadzonki cisów dostępne są w każdej szkółce zielarskiej, a ich cena uzależniona jest od wysokości i wieku rośliny. Cena za sadzonkę waha się od 10 do 200 zł, przy czym droższe są największe okazy. Im mniejszy cis, tym mniej pieniędzy za niego zapłacisz. Decydujesz się na posadzenie cisów w ogrodzie? Pamiętaj, że rośliny te potrzebują aż dwóch sezonów, aby dobrze zakorzeniły się w ziemi. Dopiero wówczas pędy zaczną rosnąć – przyrost szacuje się na ok. 20 cm w roku. Po upływie czasu cis zrobi się mocno zielony i wspaniale ozdobi ogród.

Jeśli chcesz zacząć przygodę z żywopłotem z cisa, zacznij od posadzenia krzewów w jednym rzędzie. Rozstawa między kolejnymi sadzonkami powinna wynosić ok. 40-50 cm. Na jeden metr żywopłotu nie można posadzić więcej niż 5 roślin. Odpowiednia rozstawa to konieczność, jeśli żywopłot ma dobrze wyglądać i spełniać swoje zadanie (osłaniać posesję przed wścibskimi spojrzeniami). Im większa odległość między cisami, tym dłużej trzeba będzie czekać na efekt. Warto wcześniej wytyczyć linię żywopłotu i kopać wzdłuż tej linii. Dół na sadzonkę powinno się wykopać minimum dwa razy większy od bryły korzeniowej. Do środka wsadza się sadzonkę, zasypuje ziemią i dokładnie udeptuje. Na koniec wystarczy już tylko podlać całość i można cierpliwie czekać na efekty. Cis na żywopłot może ukorzeniać się nawet przez dwa sezony. Systematyczne nawożenie może obfitować jednak w przyrost rośliny do ok. 20 cm na rok. Sadzisz rośliny z większą bryłą korzeniową? Użyj do tego niewielkiej koparki. Mniejsze odmiany umieścić można w ziemi za pomocą np. wideł ogrodniczych i szpadla.

Jaka jest idealna gleba dla cisów? Najlepiej, aby zawierała odkwaszony torf. Może być to również specjalne podłoże dla cisów, które kupić można w każdym specjalistycznym sklepie ogrodniczym. Do najważniejszych czynności należy wymieszanie takiego podłoża z glebą znajdującą w ogrodzie, oczywiście, zanim ukorzenią się w niej sadzonki cisów. Należy też dodać specjalną odżywkę do gleby, najlepiej w postaci obornika. Może być to również odżywka granulowana, którą dostaniemy w sklepach ogrodniczych lub niektórych kwiaciarniach. Jeśli nie masz dostępu do takich specyfików, tradycyjny kompost ogrodowy również bardzo dobrze zasili glebę. Warto nawozić podłoże, ponieważ dzięki temu można poprawić budowę gleby. Z pomocą dobrych „wspomagaczy” podłoże będzie w stanie zahamować wilgoć oraz dostarczy cisom pokarmu potrzebnego do prawidłowego wzrostu. Zadbałeś o usadowienie cisów w linii o odpowiedniej rozstawie? Pozostało już tylko zasypać glebę przygotowaną mieszanką i starannie udeptać ją wokół.

Zastosowanie „drzewa śmierci” – czy cis to tylko niebezpieczna trucizna?

Przycinanie cisów i ważne wskazówki pielęgnacyjne

Żywopłot powinno się przycinać po posadzeniu w glebie, czyli w pierwszym roku życia. Przycinanie cisów wykonuje się z każdej strony, najlepiej systematycznie. Jeśli będziesz zapominał o regularnym przycinaniu cisów, konieczne może okazać się drastyczne cięcie. Często prowadzi ono do powstawania mało estetycznych luk w żywopłocie. Przycinaj i formuj cisy na początku lata. W przypadku dużego przyrostu wykonaj specjalne cięcie w momencie, gdy zakończą się zimowe przymrozki. Ciężko określić dokładne daty cięcia – to uzależnione od warunków atmosferycznych. Cis przeznaczony na żywopłot warto ciąć, jednak gdy temperatura wzrośnie powyżej zera i zanim krzew wypuści nowe przyrosty. Cis można przyciąć również jesienią. Zrób to najpóźniej do połowy września – nowe przyrosty muszą mieć szansę na zdrewnienie, zanim zacznie się zima.

Cis lubi przepuszczalne gleby. Dobrze znosi też suszę. Jeżeli zdecydujesz posadzić go w ogrodzie, powinieneś zadbać o wilgotne podłoże rośliny. Musisz stale podlewać cis co najmniej do momentu, aż zapuści w ziemi swoje korzenie. Kluczowe w pielęgnacji młodych cisów jest zatem ich regularne podlewanie. To ważny krok, jeśli zależy ci na pięknym żywopłocie z cisa i możliwości cieszenia się nim przez cały rok. Istotne jest też ściółkowanie ziemią liściową bądź drobną korą, aby efektywnie zatrzymywać wilgoć w glebie oraz wstrzymać rozwijanie się w niej chwastów. Jeśli będziesz przestrzegać wszystkich warunków koniecznych do rozwoju cisa, roślina odpłaci się pięknym pokrojem, swoją formą  niebanalnie podkreślając każdy zakątek ogrodu.

Ciekawe odmiany cisów kolumnowych – z nich można stworzyć piękny żywopłot!

Najbardziej popularnych cisem w Polsce nadającym się na żywopłot jest pospolity. Należy on do iglaków długowiecznych, które powoli rosną. Osiągając wiek ok. 30 lat, cis pospolity dopiero wtedy dorasta do finalnej wysokości. Najstarsze cisy w Polsce mogą sięgnąć do 15 metrów. Hodowane w ogrodach zazwyczaj osiągają maksymalnie 4 metry wysokości. Drewno tych małych drzew na żywopłoty jest wyjątkowo twarde. Nie ma w nim żywicy, co kiedyś notorycznie wykorzystywano, produkując meble z cisów. Iglaki wykorzystywano tak często, że w polskich lasach zaczęło ich brakować. Do dziś obowiązuje kategoryczny zakaz wycinek cisów, którego należy przestrzegać.

Cis pospolity można podzielić na wiele ciekawych odmian. Jednym z najbardziej znanych i cenionych przez Polaków jest cis kolumnowy. Roślina ma wyprostowane pokroje kolumnowe i prawie nie choruje. Gdy cis już coś zapadnie, roślina szybko się zregeneruje. Cisy kolumnowe uwielbiają wilgotną, żyzną, zasadową i próchniczą glebę. Do najpopularniejszych odmian cisów kolumnowych zalicza się m.in. Fastigata. Gleba dla tej odmiany musi być żyzna, ale też osłonięta od zimnych podmuchów wiatru. Ciekawą odmianą jest również Fastigata Robusta, którą Polacy chętnie sadzają w przydomowych ogrodach. Roślinę spotkać można w formie drzewa i krzewu, bo rośnie nawet do 5 metrów. Cis ten ma sztywne pędy, które są wyprostowane i wzniesione. Pędy rosną równolegle blisko siebie i przylegają do pnia. System korzeniowy cisa jest głęboki i gęsty. Gdy zapewnisz mu odpowiednie warunki do rozwoju, Fastigata Robusta odwdzięczy się niesamowitym wyglądem.

Wymagania pielęgnacyjne i uprawa cisów kolumnowych

Cis powinno się sadzić pod wyższymi iglakami. System korzeniowy rośliny ma zdolność do znakomitej współpracy z innymi drzewami. Korzenie cisów są gęste i zwięzłe, więc bez problemu można przesadzać rośliny, nawet gdy będą starsze. Obsadzić można cisami nie tylko mur, ale i oczko wodne, bo iglaki lubią wilgotne powietrze. Nie mogą jednak przebywać zbyt blisko wody, bo może im to zaszkodzić. Cisy nie wymagają skomplikowanej pielęgnacji, jednak trzeba pamiętać o regularnym przycinaniu. Wiosną przy okazji można je formować. Warto zabezpieczyć cisy na zimę np. przed połamaniem gałązek lub zmianą formy (np. przez opady śniegu).

Cis jest łatwy w uprawie, niezależnie od wybranej formy nasadzenia. Pielęgnacja cisów jest tak prosta, że poradzi z nią sobie każdy początkujący ogrodnik. Nigdy jednak nie sadź cisów w ziemi o kwaśnym odczynie. Nie służy im też zbyt mokre podłoże, ponieważ mogą w takim bardzo słabo rosnąć. Pielęgnuj zwłaszcza najmłodsze cisy – wymagają więcej uwagi od starszych, zakorzenionych głęboko roślin. Przycinaj cisy wiosną przed okresem wegetacji. Powtórz cięcie na początku lipca, pamiętając, aby nie rozciągać tego w czasie. Młode odrosty muszą mieć czas na zdrewnienie, zanim nadejdzie zima.

Czy cis to trucizna? Dlaczego trzeba uważać na rośliny?

Cisy uznawane są za najbardziej trujące drzewa iglaste na świecie. Właśnie dlatego mówi się o nich „drzewa śmierci”. Cis wytwarzają szkodliwe substancje, które są niebezpieczne i toksyczne. Wśród nich jest np. taksyna, taksol oraz glikozydy cyjanogenne. Substancje te zawierają silne właściwości trujące, będące bezpośrednim zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia człowieka. Najbardziej niebezpieczne są owoce cisów, w których mieści się największe skupisko taksyny. Cis nie jest groźny dla skóry, jednak dla układów pokarmowych już jak najbardziej. Gdy zjemy owoc cisu, substancje toksyczne szybko wchłonięte zostaną przez organizm. Będzie to najprawdopodobniej wymagało natychmiastowej interwencji. Organizm nie poradzi sobie z toksynami zawartymi w owocach cisów. Pierwsze reakcje pojawią się po ok. godzinie od spożycia.

Cis jest niebezpieczny dla ludzi, ale też dla zwierząt domowych. W owocach i gałęziach są substancje toksyczne, które potrafią utrzymywać się nawet po odcięciu od głównego pędu. Należy więc chronić zwierzaki przed dostępem do drzewa. Jeśli pies lub kot biega po podwórku, tym bardziej pamiętać trzeba o przycinaniu cisa i uporządkowaniu całości. Ani gałązki, ani owoce rośliny nie mogą stanowić obiektu do zabaw z domowymi pupilami. Co w przypadku chęci posadzenia cisu? Sadzenie nie stanowi większego zagrożenia. Dotykanie gałęzi i owoców to nic strasznego i nie trzeba się tego bać. Trucizna jest w środku owoców, gałęzi oraz igieł. Dopiero po ich spożyciu uwalnia się toksyczna substancja, dlatego cis można bezpiecznie sadzić w ogrodzie. Nie rób tego jednak, gdy obok są małe dzieci. Należy ich pilnować, a najlepiej zostawić w domu na czas sadzenia lub przycinania cisów.