Czyściec

Czyściec - opis, odmiany, wymagania, uprawa, zastosowanie

W naszym ogrodzie z pewnością nie może zabraknąć ciekawych gatunków roślin ozdobnych, które doskonale sprawdzą się między innymi w naturalistycznych nasadzeniach. Do nich zalicza się roślina o nietypowej nazwie, a mianowicie czyściec. Warto jednak sprawdzić, w jaki sposób powinna prezentować się uprawa, a także jakie dokładnie właściwości lecznicze posiadają poszczególne odmiany.

Czyściec - charakterystyka

Rośliny, które zaliczają się do rodzaju czyśćca, raczej osiągają nieduże rozmiary. Wśród nich wymienia się gatunki kłączowe, a także bulwiaste. Łodygi najczęściej są porośnięte naprzeciwległymi liśćmi, które pokryte są włoskami. W zależności od odmiany kwiat na pędach pojawia się najczęściej w okresie od czerwca do lipca. Kolor, jaki przybiera, może wahać się od bieli, przez odcienie kremowego i żółtego, aż po różowy, fioletowy, a nawet purpurowy. Po przekwitnięciu pojawiają się owoce w postaci rozłupni.

Czyściec najczęściej znajduje swoje zastosowanie na tradycyjnych rabatach kwiatowych. Chociaż doskonale sprawdzi się również na okółkach, czy też skalniakach. Nie ma również najmniejszego problemu z tym, aby kwiat ozdobny tego rodzaju uprawiać również w donicach na tarasie lub balkonie. Trzeba przyznać, że doskonale prezentuje się na tle innych bylin oraz roślin jednorocznych, które wyróżniają się kolorowymi kwiatami.

Popularne gatunki i odmiany czyśćca

Chcąc sprawdzić, jakie gatunki czyśćca możemy uprawiać w swoim ogrodzie, warto wymienić takie okazy jak:

• Czyściec wielkokwiatowy (Stachys macrantha) - roślina, której okres kwitnienia przypada na czerwiec i lipiec. W tym czasie pojawiają się kwiaty o zabarwieniu różowo-fioletowym. Uprawa tego gatunku jest dość prosta, tym bardziej że roślina jest całkowicie mrozoodporna.
• Czyściec wełnisty (Stachys lanata) - gatunek spotykany głównie na terenie Azji Mniejszej. Czyściec wełnisty dorasta maksymalnie do 40 cm wysokości. W okresie od czerwca do sierpnia pojawiają się kwiaty o różowym zabarwieniu. Jednak roślina jest niezwykle dekoracyjna ze względu na swoje jasnozielone liście wpadające w srebrzysty odcień.
• Czyściec górski (Stachys aplina) - kwiat spotykany w stanie naturalnym na terenie Polski. Jak sama nazwa wskazuje, występuje on głównie w obszarach górskich, szczególnie w Sudetach, czy Karpatach. Roślina dorasta nawet do 1 metra wysokości. W okresie kwitnienia, który przypada od czerwca do września, pojawiają się niepozorne kwiaty o jasnoróżowym zabarwieniu.
• Czyściec roczny (Stachys annua) - roślina spotykana w Sudetach, a także na terenie wyżyn. Jest to gatunek, który wykazuje właściwości lecznicze. Z drugiej jednak strony roślina jest bardzo niebezpieczna dla zwierząt. Napary z ziela znajdują zastosowanie przeciwbólowe, a także wykorzystywane są one w leczeniu chorób układu oddechowego.
• Czyściec kosmaty (Stachys germanica) - gatunek, który spotkać można w Europie, Północnej Afryce, a także w Azji. Roślina dorasta maksymalnie do 1 metra wysokości. W okresie kwitnienia pojawiają się nieduże kwiaty zebrane w kłosy. Kwiat przybiera jasnofioletowy odcień.
• Czyściec lawendolistny (Stachys lavandulifolia) - niezwykle dekoracyjny gatunek czyśćca, który przywędrował do nas z Azji. W okresie kwitnienia pojawia się kwiat, który składa się z kielicha o brązowoczerwonym odcieniu. Jego cechą charakterystyczną jest to, iż porastany jest przez jasne włoski. Natomiast na końcu pędu pojawiają się jasnofioletowe płatki.
• Czyściec śnieżny (Stachys nivea) - gatunek dorastający maksymalnie do ok. 30 cm wysokości. W odróżnieniu od pozostałych okazów, w okresie kwitnienia przypadającym od czerwca do sierpnia, pojawiają się białe kwiaty. Ponadto jest to roślina przyciągająca owady zapylające.
• Czyściec prosty (Stachys recta) - jest to roślina wieloletnia, która jest dość mocno rozpowszechniona na terenie Polski. Kwiat miododajny znajduje szczególne zastosowanie w pszczelarstwie. Ponieważ wykazuje się bardzo wysoką wydajnością miodową, wynoszącą ok. 500 kilogramów na każdy hektar. Uprawa czyśćca prostego nie jest zbyt skomplikowana, ważne jest, aby zapewnić roślinie słoneczne stanowisko.

Ciekawe odmiany czyśćca, które wyróżniają się wyjątkową dekoracyjnością, to m.in.:

• Czyściec wielkokwiatowy Superba
• Czyściec wełnisty Silky Fleece
• Czyściec lekarski Ukkie
• Czyściec gęstokwiatowy Hummelo
• Czyściec gęstokwiatowy Zwerg

Czyściec - uprawa

Najczęściej wybierane odmiany, które chcemy uprawiać w swoim ogrodzie, to czyściec wełnisty oraz gęstokwiatowy. Rzeczywiście są to rośliny, które wyróżniają się bardzo dekoracyjnym wyglądem i jednocześnie mają one niewielkie wymagania. Uprawa czyśćca najlepiej sprawdzi się na stanowiskach słonecznych, chociaż roślina poradzi sobie również w półcieniu. Jeżeli chodzi o podłoże, to nie musi ono być wyjątkowo żyzne. Bylina doskonale przystosowuje się do niemalże każdych warunków, o czym świadczy występowaniu wielu gatunków w rejonach górskich.

Jednak najlepszym wyborem będzie podłoże przepuszczalne kamieniste lub też piaszczyste. Poszczególne odmiany są wyjątkowo odporne na suszę, chociaż warto w czasie upałów zadbać również o ich podlewanie. Natomiast nie musimy dbać o pozostałe zabiegi pielęgnacyjne, do których zalicza się nawożenie, a także zabezpieczanie roślin przed zimą. Oczywiście warto sprawdzić tolerancję konkretnej odmiany na występowanie ujemnych temperatur. Jednak większość z nich wykazuje się całkowitą mrozoodpornością.

Zastosowanie czyśćca

Mniej więcej już wiemy, jakie jest zastosowanie roślin zaliczających się do rodzaju czyściec. Dobrze jednak doprecyzować kilka informacji, aby rzeczywiście móc stworzyć niesamowitą kompozycję w swoim ogrodzie. Oprócz tradycyjnych rabat i skalniaków czyściec wełnisty idealnie sprawdzi się wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z nieurodzajnymi glebami. Dodatkowo ciekawą propozycją jest wykorzystanie gatunków czyśćca do obsadzenia zielonych dachów.

Jeżeli nie posiadamy własnego ogrodu, to mimo wszystko możemy zdecydować się na uprawę czyśćca w donicach na tarasie lub balkonie. Warto również sprawdzić, jakie towarzystwo dla tej byliny będzie najlepsze. Pamiętając, że okres kwitnienia przypada najczęściej od czerwca do sierpnia, warto czyściec posadzić w pobliżu innych roślin, które kwitną w innym okresie. Wtedy jego srebrzystozielone liście mogą okazać się ciekawym tłem dla pozostałych kwiatów. Doborowym towarzystwem dla czyśćca może okazać się m.in. lawenda, kocimiętka, piwonia, jeżówka purpurowa, szałwia, a także trawy ozdobne.

Właściwości lecznicze roślin zaliczających się do rodzaju czyśćca

Nie od dziś wiadomo, że prawdziwe bogactwo nieocenionych związków pomagających wrócić do zdrowia znajduje się w naturze. Takim przykładem jest między innymi czyściec wełnisty, który posiada wyjątkowe właściwości lecznicze, a także znajduje swoje zastosowanie w ziołolecznictwie. Wykorzystuje się go przede wszystkim przy opatrywaniu ran, a także wrzodów i żylaków. Dodatkowo wykazuje on działanie przeciwzapalne oraz stosuje się go w przypadku biegunki. Należy jednak mieć na uwadze, że roślina nie jest jadalna.

Kolejnym gatunkiem byliny, która posiada cenne właściwości lecznicze, jest czyściec błotny. Zawiera on między innymi garbniki, a także cholinę. Ziele wykorzystywane jest w leczeniu różnych przypadłości ze strony układu pokarmowego. Ponadto przynosi ulgę chorym cierpiącym na astmę lub inne schorzenia układu oddechowego. Tak jak w przypadku czyśćca wełnistego, również ten gatunek znajduje zastosowanie w szybszym leczeniu trudno gojących się ran. Dodatkowo można go stosować w przypadku grzybicy, czy też zapaleń skóry wywołanych bakteriami.

Na uwagę zasługuje również czyściec lekarski. Znajduje on również zastosowaniu w leczeniu różnych niestrawności, a także pozostałych dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Ponadto jest to roślina posiadająca działanie ściągające. Dlatego z jej właściwości mogą korzystać chorzy cierpiący na reumatyzm. Oprócz tego zaleca się stosowanie czyśćca lekarskiego w przypadku migrenowego bólu głowy, a także zapalenia pęcherza moczowego. Jest to ziele, które wykorzystywano nawet w leczeniu gruźlicy.

Czyściec jako roślina ozdobna do ogrodu. Zobacz, jakie odmiany warto uprawiać w swoim ogrodzie, a także jakie posiadają one właściwości lecznicze oraz zastosowanie.