Dziewanna

Dziewanna - charakterystyka, uprawa, właściwości, porady

Na łąkach, przy lasach i na nieużytkach nierzadko widzimy wysokie, strzeliste rośliny o liściach omszałych jasnymi włoskami i żółtych kwiatach na szczycie łodygi. Jest o dziewanna, pospolita roślina naszych łąk, która porasta suche, ubogie gleby. Wszyscy znamy cenne właściwości dziewanny, natomiast niedocenione są jej walory ozdobne, jako dekoracyjny kwiat do ogrodu. Dowiedz się jakie gatunki dziewanny sprawdzą się w ogrodzie i jak je uprawiać.

Dziewanna - zastosowanie ozdobne i lecznicze

Jak wygląda dziewanna - gatunki

Dziewanna określa rodzaj roślin trędownikowatych, który obejmuje ponad 300 gatunków. Występują one w strefie umiarkowanej Europy i Azji, zaś nieliczne gatunki rosną w Afryce Północnej. Największe zróżnicowanie gatunków dziewanny występuje w Turcji. Roślina ta porasta łąki, nieużytki, przydroża, głównie lubi otwarte tereny suche, piaszczyste lub skaliste. W Polsce naturalnie rośnie 11 gatunków dziewanny, ponadto występują liczne, obce gatunki uprawne.

Dziewanna jest strzelistą byliną lub rośliną dwuletnią, która osiąga wysokość nawet do 3 metrów. Kwiat dziewanny składa się z 5-płatkowych kwiatków w kolorze żółtym i tworzy strzeliste grona na szczycie pędu. Istnieją też gatunki i odmiany o kwiatach białych, fioletowych lub brązowych.

Ozdobny kwiat dziewanny w ogrodzie - zastosowanie i wymagania uprawowe

Dziewanna kojarzy się ze strzelistą rośliną o żółtych kwiatach porastającą łąki i przydroża. Wydaje się być zwykłym chwastem. Jednak niektóre gatunki i odmiany znalazły zastosowanie w ogrodzie jako kwiat ozdobny, zaś najważniejsze zastosowanie dziewanny wiąże się z zielarstwem i medycyną.

Dziewanna wydaje się nieciekawym chwastem, jednak w ogrodzie może pełnić ważną rolę ozdobną. W ogrodach wykorzystuje się ciekawe gatunki i odmiany dziewanny o kwiatach żółtych, fioletowych, różowych lub białych. Wyhodowano też liczne hybrydy i odmiany o pięknych, kolorowych kwiatach. Jest to roślina o małych wymaganiach uprawowych. Podstawowym warunkiem pięknego wzrostu rośliny jest stanowisko słoneczne. Poza tym roślina może rosnąć na ubogich glebach, na podłożu piaszczystym lub kamienistym. Ma ona mocny i głęboki system korzeniowy i dobrze znosi susze. Dlatego też można wykorzystać dziewannę do obsadzania ogrodów o słabej glebie, skarp, miejsc trudnych do wykorzystania i nieużytków.

Liście dziewanny tworzą piękne rozety ze strzelistym wysokim pędem zakończonym kwiatostanem. Jest to wysoka i duża roślina, która będzie dominowała na rabacie kwiatowej, dlatego lepiej sprawdzi się posadzona osobno, na przykład jako ozdoba trawnika lub skalniaka. Szczególnie pięknie wygląda kępa dziewanny w miejscu eksponowanym. Jej liście są jasne i lekko omszone, dlatego warto zadbać o ciemnozielone tło dla kępy tej rośliny. Dziewanna idealnie pasuje do ogrodów w stylu wiejskim oraz ogrodów żwirowych i piaszczystych. Roślina ta nadaje się szczególnie do nowoczesnych i dużych ogrodów.

W ogrodzie najczęściej sadzimy gatunki dwuletnie, które możemy uzyskać z nasion lub kupić sadzonki w doniczce. Niektóre gatunki dziewanny można wykopać z natury. Nie jest to jednak łatwe, gdyż można uszkodzić system korzeniowy rośliny. Należy też sprawdzić status prawny gatunku, gdyż niektóre gatunki są chronione i pozyskiwanie ich z natury jest zabronione.

Dziewannę należy posadzić od razu w dobrze zaplanowanym miejscu docelowym, gdyż, z uwagi na długi system korzeniowy, roślina ta źle znosi przesadzanie. Po posadzeniu roślina ta zakwitnie dopiero w drugim roku. Ogrodnicy nie zalecają kupowania sadzonek kwitnących, gdyż po posadzeniu rośliny te będą wymagały staranniejszej pielęgnacji. Dziewanna sama rozsiewa się z nasion, chociaż niektóre odmiany hodowlane nie wytwarzają nasion. Zalecane jest, aby ściąć kwiatostan po przekwitnięciu. W ten sposób wzmacniamy roślinę i unikamy niekontrolowanego wysiewu dziewanny w ogrodzie.

Jakie gatunki i odmiany dziewanny możemy uprawiać w ogrodzie w celach dekoracyjnych

Najczęściej do ogrodu wykorzystywane są takie gatunki jak:

• dziewanna wielkokwiatowa,
• dziewanna ogrodowa,
• dziewanna fioletowa,
• dziewanna austriacka,
• dziewanna pospolita,
• dziewanna drobnokwiatowa.

Dziewanna wielkokwiatowa jest rośliną 2-letnią, która pochodzi z Turcji i Kaukazu. Ma żółte kwiaty i eliptyczne, lekko omszone liście. Jest ona jedną z najbardziej miododajnych roślin w Polsce, dlatego warto ją mieć w ogrodzie ekologicznym, jeśli chcemy przyciągnąć pszczoły i inne pożyteczne owady. Jest rośliną mrozoodporną, lecz źle znosi mokre zimy.

Ciekawą rośliną jest dwuletnie dziewanna ogrodowa. Jej liście pokryte srebrzystym kutnerem są duże u podstawy i zmniejszają się u góry, co tworzy piękną rozetę. Dobrze rośnie na ubogich glebach, lecz źle znosi gleby ciężkie i żyzne. Podobne wymagania i zastosowanie ma dziewanna pospolita.

Szczególnie piękna jest dziewanna fioletowa, o kwiatach w różnych odcieniach różu i fioletu. Jest to roślina dwuletnia, która preferuje gleby wapienne. Warto nabyć sadzonki w sklepach ogrodniczych, gdyż w naturze jest to roślina zagrożona wyginięciem. Podobnie zagrożonym gatunkiem jest dziewanna chaixa austriacka.

Lecznicze właściwości dziewanny

Od wieków dziewanna wykorzystywana była w medycynie ludowej, gdyż wykazuje działanie lecznicze na górne drogi oddechowe i na żołądek. Z ziela dziewanny robiono syrop na kaszel. Obecnie syrop na kaszel z dziewanny można kupić w każdej aptece. Jednak mając dostęp do tej rośliny można zrobić go samodzielnie na bazie dojrzałych kwiatów gotując z nich mocny wywar i doprawiając cukrem i sokiem z cytryny.

Gatunki dziewanny wykorzystywane jako ziele lecznicze:

• dziewanna wielkokwiatowa - kwiat, liście i korzeń,
• dziewanna kutnerowata - korzeń.

W celach leczniczych wykorzystuje się głównie właściwości dziewanny wielkokwiatowej, natomiast znacznie rzadziej do preparatów prozdrowotnych używa się dziewanny kutnerowatej. Dziewanna wielkokwiatowa ma działanie wykrztuśne i przeciwzapalne, dlatego jest świetna na kaszel. Dobrym lekarstwem na kaszel są również suszone liście dziewanny wielkokwiatowej. Napar z liści działa kojąco na gardło i lekko uspokaja. Co ciekawe, napar z dziewanny łagodzi także kaszel palacza.

Dziewanna ma również działanie przeciwalergiczne, przeciwbólowe, rozkurczające, moczopędne i przeciwzapalne. Dobrze działa nie tylko przy przeziębieniu, lecz także w chorobach układu moczowego i żołądkowego. Zawiera bogactwo składników prozdrowotnych, jak: śluzy, saponiny, flawonoidy i barwniki karotenowe. Działanie lecznicze przeciw niektórym wirusom grypy zostało udowodnione naukowo.

Ziele lecznicze dziewanny stanowią suche kwiaty oraz liście. Kwiaty należy zbierać w słoneczne dni, kiedy są suche. Następnie suszymy je na ręczniku papierowym, tak aby cała woda odparowała. Ważne jest, aby nie wyblakły, gdyż oznacza to, że straciły część właściwości leczniczych.

Z kwiatu dziewanny możemy samodzielnie zrobić:

• napar,
• nalewkę,
• macerat.

Dziewanna jest pospolitą rośliną klimatu umiarkowanego porastającą ubogie gleby. W Polsce rośnie kilkanaście gatunków rodzimych i obcych, które znajdują zastosowanie jako rośliny ozdobne w ogrodzie oraz jako surowiec zielarski. Niektóre gatunki mają udowodnione naukowo działanie lecznicze.