Irga

Irga - rodzaje, wymagania, stanowisko, rozmnażanie, pielęgnacja

To popularny krzew dekoracyjny o niskich wymaganiach uprawowych. Nada się do ogrodu oraz posadzenia pośród zieleni miejskiej. Jest odporny na zanieczyszczania miasta, suszę oraz mróz.  Świetnie sprawdzi się, jako żywopłot lub do obsadzenia skarp czy skalniaków. Niektóre odmiany nadadzą się do ogrodu zimozielonego. Jak przebiega uprawa? Jakie gatunki wybrać? Co jeszcze trzeba o nim wiedzieć?

Irga – opis i charakterystyka

Irga to krzew o przeznaczeniu dekoracyjnym bardzo często spotykany w zieleni miejskiej oraz ogrodach przydomowych. Należy do rodziny różowatych. Występuje głównie na obszarze Azji i Europy. Liczy ponad 50 gatunków i liczne odmiany. W naturze spotyka się go na podłożu kamienistym i ubogim w składniki.

Roślina dorasta do 2 metrów wysokości. Mocno rozgałęzia się na boki. Tempo jej wzrostu jest dość szybkie. Pędy irgi są bardzo sztywne oraz gęsto porośnięte listkami. Charakteryzuje się kulistymi owocami w kolorach czerwonym, pomaranczowym lub czarnym. Owoce są zimą chętnie zajadane przez ptactwo.

Irgi kwitnie od maja. Kwiaty są drobne – białe albo różowe. Z kolei z końcem wakacji pojawiają się na krzewie owoce. Zależnie od odmiany utrzymują się nawet zimą.

Gdzie najczęściej sadzi się irgę? Zwykle pełni rolę żywopłotu. Rośnie wzdłuż alejek, ścieżek i ulic. Sprawdzi się także do obsadzenia skalniaków w ogrodach. Znajduje zastosowanie do posadzenia w murowanych donicach miejskich, w których rozkrzewiając się będą zwisać w dół. Ponadto  świetnie nada się do sadzenia na skarpie, w celu jej umocnienia. Cześć odmian irgi jest zimozielona.

Uprawa Irgi w ogrodzie

Irga nie ma specjalnych wymagań glebowych. Może rosnąć w słońcu, jak i półcieniu. W cieniu nie będzie właściwie owocować, zatem to jedyne miejsce, którego należy unikać. Preferuje raczej suchą, przepuszczalną glebę, niżeli zbyt mokrą. Nie musi być żyzna. W naturze rośnie na kamieniestych terenach, zatem zbyt suche i ubogie podłoże irdze nie jest straszne. Odczyn ziemi lepiej, aby był obojętny niż zasadowy. Na pewno nie kwaśny. Jest to zatem niezwykle wdzięczna roślina do uprawy amatorskiej. Każdy sobie z nią poradzi.

Jeśli chodzi o pielęgnację to nie wymaga nawożenia (może być jedno na wiosnę), ani regularnego cięcia. Przycinanie wykonywać można w przypadku pojedynczych np. zbyt długich pędów lub w przypadku chęci uzyskania pożądanego kształtu krzewu.  Odmiany zimozielone przycinamy na wiosnę, żeby zmusić roślinę do wzrostu. Odcinamy suche lub przemarznięte pędy. Z kolei irg nie zimozielone poleca się ciąć po kwitnieniu. Istotne jest, aby pędy ciąć nad tzw. pąkiem. Z paków wyrastają młode przyrosty.

Irga i jej rozmnażanie

Rozmnażanie krzewu można wykonać zwykorzystaniem sadzonek półzdrewniałych lub niezdrewniałych. Pierwszą wykorzystuje się przy zimozielonych odmianach. Drugą przy odmianach zrzucających liście. Pobieranie pędu i jego rozmnażanie powinno odbyć się w sierpniu. Najlepiej pobrać około 10-15 cm pędu i umieszczamy w ukorzeniaczu, który szybko pobudzi korzenie do wzrostu. Taki pęd powinien liczyć od trzech do pięciu par listków.  Tak przygotowane sadzonki muszą być wystawione na słońce. Do tego warto je przykryć folią lub butelką plastikową. Trzeba pamiętać o regularnym podlewaniu. Sadzonki irgi można posadzić w ziemi na dworze dopiero w kolejnym roku. Bez dobrze rozwiniętego systemu korzeniowego nie przetrwają w ogrodowych warunkach.

Niektóre gatunki można rozmnażać przez odkłady. Chodzi o te okaz, które pokładają się po glebie i ukorzeniają samodzielnie np. irga Dammera Major.

Mając zbyt gęsty krzew irgi można też go podzielić. Robi się to zwykle wiosną oraz jesienią. Krzew należy wykopać z gleby i oczyścić z jej nadmiaru. Dzielimy go na pożądanej wielkości sadzonki z korzeniami i sadzimy każdą oddzielnie. Takie części trzeba koniecznie nawadniać codziennie przez okres około miesiąca.

Irgi występujące w Polsce w naturalnych siedliskach

• Irga pospolita/zwyczajna (Cotoneaster integerrimus) - w Polsce rośnie na naturalnych stanowiskach na obszarze górskim. Ma luźną formę i dorasta do 1,5 metra wysokości. Liście są lekko pokarbowane. Owoce są drobne, okrągłe, błyszczace w kolorze ciemnoczerwonym.
• Irga kutnerowata/owlosiona (Cotoneaster nebrodensis) - roślina rośnie tylko na obszarze Tatr. Tą irgę odróżnia to, że działki kielicha kwiatowego są omeszone włoskami. Owoce są czerwone i matowe. Dorasta do 2 metrów wysokości.
• Irga czarna (Cotoneaster niger) – charakteryzuje się czarnymi owocami oraz wyjątkowo szerokim pokrojem. Może mierzyć do 5 metrów wysokości. Liście mają kolor ciemnoszary i są lekko owłosione, od spodu są białe. W Polsce spotkać ją można na terenie Karpat, a także Jurze Krakowsko-Częstochowskiej.

Jakie Irgi do ogrodu?

• Irga pozioma (Cotoneaster horizontalis) – to najczęściej uprawiany gatunek w krajowych ogrodach przydomowych i zielenie miejskiej. Ma płożącą formę. Szybko rozrasta się na boki. Wybierana ze względu na jej funkcje okrywowe. Liście są ciemnozielone i ułożone na pędach w sposób przypominający szkielet ryby. Jesienią zmieniają kolor na purpurowy. Ma czerwone owoce, trzymające się na pędach dłużej niż liście. Są przysmakiem ptaków zimą. Mierzy zaledwie pół metra wysokości. Krzewi się aż do 2 metrów na szerokość. Jest bardzo odporna na warunki zimowe. Jest ozdobą ogrodu zimowego. Ma wysoką odporność na miejskie zanieczyszczenia.
• Irga Dammera (Cotoneaster dammeri) – to kolejny gatunek krzewiący się na boki. Osiąga podobne rozmiary. Ma jednak błyszczące, zielone liście, które nie opadają zimą. Owoce są czerwone i również utrzymują się w okresie zimowym. Jednak nie całą zimę. Ta zimozielona irga jest mniej odporna na krajowe mrozy. Poleca się jej okrywanie przed nadejściem mrozów. Ciekową odmianą  jest Dammera 'Major'. Jest jeszcze niższa niż pół metra, ale za to bardziej się rozkrzewia i mocno okrywa grunt. Urośnie w słońcu i cieniu. To ważna informacja dla hodowców. Jest bardzo mrozoodporna.
• Irga błyszcząca (Cotoneaster lucidus) – ten gatunek dorasta do 2-3 metrów wysokości. Ma większe niż u poprzedników zielone liście, które zmieniają kolor na jesień. Owoce tej irgi są czarne, okrągłe. Zwykle tworzy żywopłoty. Urośnie  na stanowisku słonecznym jak również półcienistym. Odporna na mrozy w kraju.
• Irga szwedzka (Cotoneastes suecicus) odmiana 'Juliette' – to wyjątkowo dekoracyjny krzew o błyszczących, liściach ciemnozielonych z białymi brzegami. Na jesień zmieniają ubarwienie na różowoczerwone. Dorasta do 60 cm wysokości. Ładnie się płoży. Owoce czerwone utrzymują się nawet zimą.  Wytrzyma mróz do -20ºC. Uprawiany może być w słońcu oraz półcieniu. To niezwykle pożądana odmiana. Zachwyci wielu z nas.

Irga to wielozadaniowy krzew ozdobny. Może być sadzony na rabatach lub ogródkach skalnych. Świetnie sprawdzi się, jako roślina okrywowa czy żywopłotowa. Niezależnie od miejsca posadzenia będzie zawsze pięknie wyglądać. Jest to, więc krzew, dla, którego znajdzie się miejsce w każdym ogrodzie. Zatem jakie są odmiany i jak wygląda uprawa irg?

Cotoneaster w ogrodzie – irga czerwona i inne odmiany

Irga, z łaciny cotoneaster to krzew lub niewielkie drzewko należące do rodziny różowatych. W naturze jej największe skupisko występuje w Himalajach i Chinach. W Polsce w stanie dzikim rozwijają się cztery gatunki, najpopularniejszy z nich to irga zwyczajna. Roślina zazwyczaj dorasta do półtora metra wysokości. Wytwarza charakterystyczne jajowate liście oraz niewielkie czerwone owoce. Sadzi się ją w ogrodach z uwag na walory dekoracyjne, uprawa irg nie sprawia większych trudności.

W naszej strefie klimatycznej można z powodzeniem uprawiać różne gatunki irg. Popularnością cieszy się cotoneaster horizontalis, czyli irga horyzontalna. Ten krzew ozdobny zwykle dorasta do 50 cm wysokości silnie rozrastając się wszerz. Jego liście są drobne, owalne i błyszczące. Jesienią przybierają czerwoną barwę, z tego powodu ta roślina bywa określana, jako irga czerwona.

Horizontalis w okresie kwitnienia obsypuje się niewielkimi, pięciopłatkowymi kwiatami. Odznaczają się przyjemnym dla oka, białym kolorem. Irga horyzontalna wytwarza też kuliste, pomarańczowoczerwone owoce. Pojawiają się we wrześniu i utrzymują się aż do zimy.

Nie tylko horizontalis jest chętnie uprawiany. Inne gatunki również zdobywają serca ogrodników. Należy do nich między innymi odmiana błyszcząca. Ta irga krzewiasta dorasta do 2 m wysokości. Jej liście są duże i błyszczące, jesienią stanowią dodatkową atrakcję, ponieważ pięknie się przebarwiają. W okresie kwitnienia pojawiają się też drobne, różowe kwiaty. Podobnie jak irga horyzontalna, odmiana błyszcząca wytwarza kuliste owoce. Różnicę stanowi kolor, są czarne.

Kolejna ciekawa igra krzewiasta to cotoneaster praecox. Ten wczesny gatunek irg to niski, płożący krzew dorastający do 50 cm wysokości i 2 m szerokości. Tworzy charakterystyczne pędy wygięte w łuk. Posiada ciemnozielone, błyszczące liście o jajowatym kształcie. Gdy irga wczesna kwitnie, pojawiają się na niej spore, różowe kwiaty. Do tego dochodzą czerwone owoce dojrzewające w sierpniu.

W ogrodzie dobrze przyjmują się też inne gatunki. Może to być irga zwyczajna, Dammera, odmiana czarna czy kutnerowata. Każde wymienione drzewko czy krzew ozdobny łączy pewna cecha wspólna. Jest nią bardzo prosta uprawa.

Irga krzewiasta – uprawa i pielęgnacja

Irga to bardzo uniwersalna i tolerancyjna roślina. Dzięki temu jej uprawa nie sprawia problemów nawet początkującym ogrodnikom. Zarówno horizontalis jak i irga czerwona preferuje stanowiska nasłonecznione. Tu warto dodać, że odmiany zimozielone poradzą sobie też w miejscach półcienistych. Krzew dobrze przyjmie się w praktycznie każdej glebie. Jednakże najlepsze dla niego są ziemie o odczynie zasadowym albo obojętnym. Niektóre gatunki preferują podłoża wapienne. Najważniejsze by gleby nie były podmokłe.

Ani irga horyzontalna ani irga czerwona nie wymagają częstego nawożenia i szczególnej pielęgnacji. Najważniejszą czynnością pielęgnacyjną jest usuwanie uszkodzonych lub niepotrzebnych pędów. Gatunki tracące liście na zimę przycina się latem, po przekwitnięciu. Tymczasem każde zimozielone drzewko wymaga przycinania wiosną.

Podczas wykonywania tej czynności trzeba pozbyć się martwych pędów. Można też nieco skrócić młode gałązki, to pobudzi krzew do wzrostu. Jeżeli zaś w ogrodzie znajduje się roślina rozrastająca się wszerz, można wykonać cięcie typowo formujące.

Zastosowanie owoców irgi

Jak już wiadomo irga krzewiasta to niewielkie drzewko lub krzew ozdobny. Świetnie nadaje się do każdego ogrodu. Jest bardzo odporna na choroby i szkodniki. Przy tych wszystkich zaletach warto zastanowić, jakie jest zastosowanie owoców irgi.

Podstawowa funkcja owoców jest czysto dekoracyjna. Niezależnie od tego czy są czerwone, pomarańczowe czy czarne, ładnie komponują się z liśćmi. Dzięki temu całość sprawia niepowtarzalne wrażenie.

Kolejne zastosowanie owoców irgi odnosi się do ptaków zamieszkujących nasz kraj. Te niewielkie kuleczki zdobiące krzew stanowią przysmak wielu gatunków ptaków. Owoce kilku odmian irgi utrzymują się do zimy, dzięki czemu są źródłem pokarmu dla naszych skrzydlatych przyjaciół. Zatem dzięki posadzeniu irgi, ogród stanie się miejscem przyjaznym dla ptaków.

Owoce irgi w stanie surowy nie są dla ludzi jadalne. Jednakże istnieją przepisy na stworzenie z nich nalewki. Do jej sporządzenia trzeba zgromadzić przynajmniej półtora kilograma owoców. Potrzebny też będzie alkohol, najlepiej 40-45% wódka. Jak widać zastosowanie owoców irgi nie sprowadza się tylko do dekorowania ogrodu.

Podsumowując wszystkie zalety opisywanego krzewu wyłania się obraz wspaniałej rośliny. Jest uniwersalna, dzięki czemu powinna znaleźć się w każdym ogrodzie, niezależnie od jego wielkości.