Jesion

Jesion- opis, zdjęcia, występowanie, uprawa, wykorzystanie

Każdy widział jesion w parku lub przy ulicy. Drzewo to ma charakterystyczne liście złożone z kilku par podłużnych i ostro zakończonych listków. Jego kwiaty tworzą gęste wiechy, zaś kora jest gładka, a w późniejszym wieku spękana. Z drewna jesionu robi się meble, drzwi, okna i parkiety. Poznaj ciekawe gatunki tych drzew i dowiedz się, czy jesion warto posadzić w swoim ogrodzie.

Jesion - gatunki, rodzaje i odmiany

Jak wygląda jesion - kora, liście, owoce

Jesion (Fraxinus) to drzewo z rodziny oliwkowatych, które w większości rośnie na półkuli północnej, w klimacie umiarkowanym. Jest to drzewo liściaste, gubiące liście na zimę. Na świecie występuje 60 gatunków jesionu. W Polsce naturalnie występuje jeden gatunek, czyli jesion wyniosły. Ponadto rosną u nas 2 gatunki zadomowione i dziczejące, czyli jesion pensylwański i wąskolistny. Oprócz nich w parkach i ogrodach sadzi się różne, ozdobne gatunki obce.

Jesion nie jest jednolity. Niektóre gatunki są krzewami, lecz większość to drzewa. W obrębie tej grupy występują różne rodzaje drzew: nieduże, jak i olbrzymie dorastające do 40 metrów wysokości. Kora młodych drzew jest popielata i gładka. Natomiast starsze drzewa mają korę brunatno szarą i spękaną. Kora starych jesionów tworzy charakterystyczny, spękany wzór. Pień drzewa jest długi i prosty, zaś korona zaczyna się na większej wysokości, nawet od 20 metrów.

Charakterystyczną cechą jesionu są liście złożone z nieparzystej ilości mniejszych listków, które są podłużne, ostro zakończone, lekko piłkowane. W obrębie gatunków jesiona występują różne rodzaje kwitnienia. Jesiony są jednopienne, dwupienne i poligamiczne. Kwiaty skupione są w wiechy lub grona. Drzewo wydaje owoce w postaci skrzydlaków.

Zastosowanie jesionu

Jesion zastosowanie ozdobne, gospodarcze i lecznicze:

• drewno wykorzystywane w stolarstwie,
• miejskie drzewo ozdobne do obsadzania dróg, ulic i parków,
• surowiec zielarski o właściwościach leczniczych - sok i liście.

Drewno jesionowe uważane jest za najbardziej cenne i szlachetne. Jest twarde, odporne na ścieranie, ma ciekawy kolor i dobrze widoczny rysunek słoi. Ponadto jest wytrzymałe, odporne na gnicie i pękanie. Ma kolor jasny z wyraźnymi słojami. Jest wykorzystywane do wyrobu mebli, narzędzi, przyrządów sportowych, podłogi elementów stolarskich, jak okna, drzwi, schody, parkiety i okleiny.

Drewno jesionowe sprawdza się w warunkach suchych, natomiast niszczeje pod wpływem wilgoci. Dlatego też poddaje się go obróbce chemicznej, dzięki czemu zyskuje ciemniejszy kolor i odporność na wilgoć. Drewno jesionu poddaje się również obróbce termicznej, aby uzyskać ciemniejsze drewno, które przypomina egzotyczne i bardziej nadaje się do zastosowania w naszym klimacie.

Jesion jest również cennym drzewem ozdobnym do nasadzeń miejskich. Sadzi się go w parkach, zieleńcach i przy ulicach. Do nasadzeń miejskich szczególnie nadają się odmiany jesionu pensylwańskiego. Jesion ma niewielkie wymagania uprawowe i sprawdza się w parkach i ogrodach miejskich. Z uwagi na duże rozmiary nie zawsze nadaje się do ogrodów przydomowych.

Jesion, mający zwartą, regularną koronę i ażurowe gałęzie, świetnie wygląda jako soliter posadzony w głównym miejscu ogrodu. W dużym ogrodzie można nimi obsadzić aleje.

Właściwości lecznicze liści jesionu

Co ciekawe, jesion ma również właściwości lecznicze. Z jesionu mannowego zbiera się sok, który tworzy grudki zwane manną i ma właściwości lecznicze. Liście jesionu wyniosłego zawierają kumaryny, flawonoidy, sterole, triterpeny, mannitol, glikozydy i inne. Z suszonych i rozdrobnionych liści jesionu robi się napar do picia i w celu okładów na skórę. Okłady z liści jesionu stosuje się na opuchnięte oczy i w celu nawilżenia skóry.

Liście jesionu mają działanie lekko przeczyszczające, przeciwbólowe. Oczyszczają organizm i regulują poziom złego cholesterolu. Napar z liści jesionu pomaga na:

• odchudzanie,
• infekcje (działanie przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i napotne),
• choroby reumatyczne,
• dna moczanowa,
• kamica nerek,
• bóle mięśni i stawów.

Ciekawe gatunki i odmiany jesionu i ich zastosowanie

Wśród obcych gatunków, w Polsce najczęściej sadzi się następujące jesiony:

• jesion mannowy,
• jesion chiński,
• jesion koreański,
• jesion amerykański,
• jesion Siebolda,
• jesion japoński,
• jesion aksamitny.

W parkach i zieleni miejskiej najczęściej sadzony jest jesion pensylwański, mannowy, wąskolistny i wyniosły. Najbardziej popularnym gatunkiem jest jesion pospolity, wyniosły. Jest to okazałe drzewo. Jego charakterystyczną cechą są długie liście, które składają się z 7 do 11 par listków oraz czarne zabarwienie pąków. Gatunek ten występuje w Europie i Azji, został również zadomowiony w Ameryce Północnej i Nowej Zelandii. W Polsce jest pospolity.

Jesion wyniosły rośnie około 300 lat. Wytwarza korzeń palowy, który z czasem mocno się rozgałęzia, dzięki czemu drzewo jest odporne na silne wiatry. Owocuje dopiero po 30 latach, zaś owoce muszą przeleżeć w ziemi co najmniej rok zanim zaczną kiełkować. Jesion wyniosły rośnie głównie w lasach liściastych. Uprawiany jest przede wszystkim w celach gospodarczych. Niekiedy jest sadzony w parkach i zieleni miejskiej jako drzewo ozdobne. Do ogrodów wyhodowano odmiany małe Nana i zwisające Pendula.

W parkach i ogrodach częściej spotykany jest jesion pensylwański. Jest to odporny i mało wymagający gatunek, który często sadzi się przy drogach i parkach. Dorasta do 20 metrów wysokości. Ma 1 - 4 pary listków. Liście przebarwiają się jesienią na żółto i szybko opadają. Gatunek ten został sprowadzony z USA w XIX wieku jako drzewo ozdobne z uwagi na dużą mrozoodporność i małe wymagania glebowe. Od XX wieku zaczął się zadomowić i samoistnie rozsiewać. Od XXI wieku wykazuje cechy rośliny ekspansywnej. Dlatego też zaniechano sadzenia go w parkach i w lesie. Jego drewno jest niskiej jakości.

Uprawa jesionu w ogrodzie

Jesiony stanowią drzewa mało wymagające i odporne na zanieczyszczenia powietrza. Dlatego też idealnie nadają się do nasadzeń miejskich. Toleruje różne rodzaje gleby, choć najlepiej rośnie na ziemi żyznej i lekko wilgotnej. Preferuje stanowiska słoneczne, chociaż młode okazy wolą miejsce cieniste. Bardzo lubi lekko wilgotne podłoże, ale nie znosi zastoin wody. Dlatego powinien być sadzony na lekkim wzniesieniu, gdzie nie ma płytko leżących wód gruntowych. Zarówno jesion wyniosły, jak i pensylwański jest drzewem mrozoodpornym. Natomiast jesion mannowy ma mrozoodporność 6a i może być uszkodzony przez mrozy.

Z uwagi na duże rozmiary drzewa, jesiony są rzadko sadzone w ogródkach przydomowych. Dlatego też wyhodowano mniejsze lub karłowe odmiany jesionu wyniosłego, pensylwańskiego i mannowego. Ciekawą odmianą jest jesion pensylwański Aucubifolia, który charakteryzuje się zielonymi liśćmi z żółtymi przebarwieniami i plamami, zaś niektóre liście są całe żółte.

Jesion znajduje zastosowanie w nasadzeniach miejskich, jako cenne drewno i surowiec zielarski. W Polsce występuje jesion wyniosły sadzony w parkach. Sadzi się także gatunki obce jak jesion pensylwański. Jest to drzewo wytrzymałe i łatwe w uprawie.

Jesion w Polsce – popularne odmiany, wymagania, pielęgnacja, zastosowanie

Jesion to bardzo popularne drzewo w Polsce, spotykane w wielu parkach, lasach, a także w ogrodach. Największą popularnością cieszy się zwłaszcza jesion wyniosły, który – zgodnie z nazwą – dorasta do imponujących rozmiarów. Występuje pospolicie w całej Europie oraz w części Azji. Jakiego stanowiska wymaga jesion wyniosły? Najlepiej rośnie w miejscach jasnych i słonecznych, gdyż lubi światło. Dobrze odnajdzie się jednak także na stanowisku półcienistym. Najlepsze podłoże dla jesionów to wilgotna, żyzna i lekko wapienna gleba.

Drzewo jesion znajduje zastosowanie nie tylko w ogrodach, ale także często jest sadzony na poboczach dróg, gdyż jest charakteryzuje go wysoka odporność nawet na silne wiatry i zanieczyszczenia. Jesion to także drzewo sadzone dla pozyskania dobrej jakości drewna (zwłaszcza jesion amerykański, jesion mannowy czy jesion pensylwański). Robi się z niego podłogi, schody oraz wytwarza meble. Jest więc cennym gatunkiem w stolarstwie, w którym znajduje szerokie zastosowanie.

Fraxinus, bo tak z greki nazywany jest jesion, wydaje kwiaty zebrane w zwisające wiechy. Jego owoce to tak naprawdę nasionka, które w osłonce wirują w powietrzu podczas opadania. Liście jesionów są sporych rozmiarów, a każdy z nich składa się z od około dziewięciu do kilkunastu pojedynczych listków. Polecane odmiany jesionu wyniosłego to między innymi: ‘Pendula’, ‘Aarsee’, ‘Globosa’ czy ‘Crispa’.

Jesion i jego gatunki – uprawa i pielęgnacja

Jesion amerykański (Fraxinus americana) to gatunek pochodzący z rodziny oliwkowatych. Naturalnie występuje we wschodniej części Ameryki Północnej. W Polsce znajduje zastosowanie jego drewno, które jest wykorzystywane na deski tarasowe.

Jesion wyniosły to drzewo, którego uprawa i pielęgnacja nie należy do najtrudniejszych zadań. Dobrze, aby został posadzony w pobliżu zbiornika wodnego i miał dostęp do wilgotnego podłoża. Jeśli posadzimy go na suchym stanowisku, konieczne będzie regularne podlewanie.

Nawożenie jesionu przeprowadza się tylko wiosną, zanim drzewo zdąży wejść w okres kwitnienia. Stosuje się do tego celu nawóz wapienny lub kompost. W większości przypadków jednak zasilanie nie będzie konieczne, jeśli tylko dobierzemy dla drzewa odpowiednie stanowisko. Nie przeprowadza się przycinania jesionów, chyba że jego rozłożysta korona mogłaby stanowić zagrożenie.

Jesion pensylwański (Fraxinus pennsylvanica) pochodzi z Ameryki Północnej i dorasta do około 15 m wysokości. Również często jest sadzony w parkach i przy drogach, a jego drewno znajduje zastosowanie w stolarce, choć właściwościami ustępuje pola drewnu amerykańskiemu.

Jesion mannowy (Fraxinus ornus) jest uprawiany w wielu krajach, również w Polsce, ale naturalnie występuje na terenie Europy Południowej i środkowej. Jego owoce, podobnie jak innych gatunków jesionów, to tak zwane skrzydlaki, czyli nasionka w osłonkach. Jego drewno wykorzystywane jest w stolarce i meblarstwie, natomiast jako roślina ozdobna w parkach i ogrodach nie ma szczególnych wymagań w kwestii pielęgnacji, podobnie jak i jesion wyniosły. Więcej o gatunkach i odmianach jesionów dowiesz się z lektury artykułów zgromadzonych na tej stronie.