Kocimiętka

Kocimiętka - odmiany, uprawa, przycinanie, zimowanie

Pachnąca, subtelnie piękna, łatwa w uprawie, a do tego lecznicza i miododajna. Czego więcej chcieć od rośliny ogrodowej? Nic dziwnego, że kocimiętka jest chętnie uprawiana w przydomowych ogródkach, na tarasach i na balkonach. Jakie są najpopularniejsze odmiany? Jak ją uprawiać? Jakie ma właściwości? Spróbujemy odpowiedzieć na te pytania.

Kocimiętka – roślina o wielu zaletach

W Polsce dziko rośnie tylko jeden gatunek, ale wiele odmian nadaje się bez problemu do uprawiania w polskim klimacie. Kocimiętka jest rośliną wieloletnią, zielną, która nie ma zbyt wielkich wymagań glebowych. Chętnie rośnie na kamienistej, suchej glebie. Najwyższe odmiany dorastają do 120 cm, ale można też spotkać niskie, do 20-30 cm, które nadają się do uprawy w doniczce. Liście są naprzeciwległe, pojedyncze, drobne. Kwiaty – jak u innych jasnotowatych – posiadają zrosłodziałkowe kielichy, zebrane w wierzchotkowe kwiatostany na szczycie pędu. Płatki są najczęściej w odcieniach niebiesko-różowych. Sam kwiat jest niepozorny, ale w dużej grupie wygląda dekoracyjnie. Po przekwitnieniu zawiązują się owoce w postaci rozłupni.

Źródłem zapachu są głównie liście. Jest on określany jako miętowo-cytrynowy.

Roślina jest pewnego rodzaju celebrytką wśród ziół. Każdy słyszał o jej działaniu na koty (chociaż nie wszystkie odmiany wytwarzają pobudzający dla kotów zapach). W pewnych kręgach mówi się o jej łagodnie psychodelicznych właściwościach. Zielarze rozpoznają jej działanie prozdrowotne, a pszczelarze zaliczają do roślin miododajnych. Warto jeszcze dodać, że ten sam zapach, który przyciąga koty odstrasza niektóre owady i gryzonie. Z takich czy innych powodów warto zasiać ją w ogrodzie lub w donicy na tarasie.

Zastosowanie lecznicze

Właściwości lecznicze i ogólnie dobroczynne dla naszego organizmu można zauważyć nawet siadając obok doniczki czy grządki z kocimiętką. Jej zapach działa uspokajająco i kojąco. Jeszcze bardziej jest to widoczne jeżeli wpuścimy koty do ogrodu. Jak działa na koty? Jak feromon – zaczynają odczuwać podniecenie. Kotka zachowuje się podobnie jak przy rujce. Miauczy, mruczy, tarza się. Trzeba uważać, bo może próbować tarzać się w roślinie. Są jednak koty, które nie reagują na roślinę, jest to bowiem uwarunkowane genetycznie.

Kocimiętka ma też prozdrowotne zastosowanie wewnętrzne. Można ją pić w postaci naparu. Działa wtedy uspokajająco, przeciwzapalnie, lekko napotnie i moczopędnie. Jest zalecana przy nerwicach, stanach podrażnienia czy bólach głowy.

Odmiany do uprawy w ogrodzie i na balkonie

W Polsce najczęściej uprawia się odmiany kocimiętki wielkokwiatowej, Mussina, właściwej i nagiej, a także mieszańca – kocimiętki Faassena. Oprócz podziałów na gatunki można zastosować podział ze względu na właściwości poszczególnych odmian np. niskie i wysokie. Oto odmiany dostępne w polskich sklepach ogrodniczych:

Kocimiętka wielkokwiatowa

• Dawn to Dusk – kwitnie na bladoróżowo, obficie, od połowy czerwca do końca sierpnia/września. Dorasta do 1 m wysokości. Zebrana w kępy o średnicy 45-60 cm. Pokrój mocno rozgałęziony, wzniesione łodygi.
• Wild Cat – bardzo długo kwitnąca, okazała. Dorasta do 130 cm. Kwitnienie zaczyna się w czerwcu i trwa do września. Kolor kwiatów określany jest jako jasno fioletowy lub lawendowoniebieski.

Kocimiętka właściwa

·        Cytrynowa – liście od spodu szare. Kwiaty białe lub różowe. Wydziela charakterystyczny, cytrynowy zapach. Dorasta do 50-80 cm.

Kocimiętka Faassena

• Blue wonder – odmiana niska, do 30-45 cm wysokości. Dobrze nadaje się do donicy lub skrzyni, a także jako roślina okrywowa. Bardzo długi okres kwitnienia (od maja do września). Liście szaro-zielone. Odporna na duże mrozy i susze.
• Alba – odmiana niska, do 30 cm. Dobra do doniczek, skrzynek i jako roślina okrywowa. Kwitnie na biało, od czerwca do września. Liście szarozielone.
• Walker’s low – liście szarozielone. Kwitnie na fioletowo-niebiesko, od czerwca do września. Dorasta do 70 cm.

Kocimiętka żyłkowana

• Blue moon – niska odmiana (40 cm) o obfitych kwiatach w kolorze niebieskim. Kwiatostan zwarty, w formie gęstego kłosa. Kwitnie od czerwca do września. Pokrój wzniesiony, pędy dość sztywne.
• Pink Cat – nieco wyższa (do 50 cm), o podobnym pokroju. Kwiaty mają kolor różowy. Roślina o intensywnym zapachu. 

Kocimiętka syberyjska – mniej znany gatunek kocimiętki. Doskonale nadaje się do nasadzeń w większych grupach. Kwitnie na fioletowo, w lipcu i sierpniu. Ze względu na specyficzny kształt kwiatów jest też zwana „smoczą główką” (łac. Dracocephalum sibircum). Dorasta do 90-100 cm. Tworzy gęste, szerokie kępy. Nie trzeba chyba dodawać, że jest to gatunek o wysokiej mrozoodporności.

Uprawa i pielęgnacja

Niezależnie od różnic między odmianami, kocimiętki preferują stanowiska słoneczne i glebę mineralną, skalistą, ale żyzną, przepuszczalną. Dobra będzie ziemia piaszczysta, którą można użyźnić obornikiem.

Warto natomiast wziąć pod uwagę, że są to rośliny wieloletnie i uprawa powinna być przemyślana. Wymagania nie są duże, ale źle wybrane miejsce czy dobór niewłaściwej odmiany może niepotrzebnie zniszczyć dobrą kompozycję. Żeby wykorzystać walory byliny o wielu niezwykłych właściwościach, dobrze jest zwrócić uwagę na cechy konkretnych odmian.

Niskie odmiany nadają się do donic, skrzynek, na klomby, a także na rabaty. Sprawdzą się w ogródkach skalnych, jako roślina okrywowa. Wysokie rodzaje kocimiętki można sadzić w drugim lub trzecim rzędzie jako tło dla niższych roślin. Dobrze sprawdzą się w towarzystwie traw ozdobnych i świetnie komponują się z bardziej wyrazistymi różami. Można je też sadzić w ogrodzie wiejskim.

Sadzenie zwykle zaczyna się od kupienia sadzonek. Możemy wyhodować je z ziarna, ale jest to trochę trudniejsze, bo potrzebują przemrożenia i namaczania.

Kocimiętkę można sadzić na wiosnę i jesienią. Umieszczamy sadzonki w rozstawie ok. 50 cm. Następnie wystarczy je podlewać co kilka dni, aż osiągną dorosłość. Potem można się ograniczyć do podlewania w upalne dni. Nawożenie nie jest konieczne. Po pierwszym kwitnieniu przeprowadzamy cięcie, żeby roślina mogła ponownie zakwitnąć. Jesienią skracamy pędy, umożliwiając roślinie odpoczynek bez narażenia na choroby grzybowe.

Pielęgnacja kocimiętki jest więc dość prosta i nie zabiera dużo czasu. Pamiętajmy tylko o usuwaniu martwych kwiatostanów i unikajmy przelania roślin.

Rozmnażanie czy ograniczanie?

Kocimiętka jest silną, ładną i pożyteczną rośliną. Jeżeli jednak chcemy ją mieć w pod kontrolą, to można zasadzić krzaczki w podziurawionych doniczkach lub w koszyczkach.

Jeżeli chcemy rozmnożyć naszą kocimiętkę i np. część posadzić gdzieś indziej lub przenieść na balkon, to najlepiej podzielić bryłę korzeniową. W tym celu trzeba wykopać roślinę, namoczyć i odciąć kawałek bryły z korzeniem i zielonymi pędami. Podzieloną roślinę można porozsadzać do miejsc docelowych. Zabieg ten przeprowadzamy jesienią. Nie tylko służy on rozmnażaniu, ale odmładzaniu rośliny.

Rozmnażanie z nasion przeprowadzamy późnym latem lub wczesną jesienią. Po przemrożeniu w lodówce i nawilżeniu przez 24 godziny nasiona zakopujemy w donicy lub pojemniku. Kiełkują w ok. 18 stopniach. Trzeba im zapewnić słońce i równomierne podlewanie.

Zimowanie

Jako roślina wieloletnia, rosnąca w klimacie umiarkowanym kocimiętka jest mrozoodporna. Niektóre odmiany wytrzymują mrozy nawet do -40 stopni. Ważne jest natomiast, żeby skrócić pędy o ok. 1/3. Dzięki temu będą rosły bujnie w następnym sezonie.

Kocimiętki zazwyczaj się nie okrywa, chyba że latem, żeby chronić glebę przez wysychaniem. Osłony przed mrozem mogą wymagać młode roślinki. Możemy do tego celu zastosować agrowłókninę.

Specjalnych zabiegów przed zimą nie wymagają też kocimiętki na balkonie czy tarasie. Tak jak w przypadku tych uprawianych w ogrodzie, można je okryć agrowłókniną lub jutą kiedy są jeszcze bardzo młode.

Kocimiętka to pachnące zioło, które zdobi ogród i ma wiele pożytecznych właściwości. Dowiedz się dlaczego warto zasadzić ją w ogrodzie.