Leszczyna

Leszczyna - charakterystyka, wymagania, uprawa, zastosowanie

Popularny krzew występujący na terenie całego kraju o przeznaczeniu użytkowym, o jadalnych owocach, czyli orzechach laskowych. Rośnie w jasnych lasach, nad wodami oraz w otoczeniu polan leśnych. Spotykany także w parkach i ogrodach, gdzie można spotkać jego dekoracyjne odmiany o barwnych liściach i efektownych pędach. Poznajmy bliżej tę roślinę i jej wymagania.

Leszczyna (łac. Corylus) – opis rośliny

To krzew liściasty z rodziny brzozowatych o dość szerokiej koronie i dorastającym do 5 metrów wysokości. Charakterystyczne są dla niego owoców, które wytwarza, czyli znane każdemu orzechy laskowe. Powszechnie rośnie w lasach liściastych na obszarze Europy i Azji. Poza tym spotyka się ja na jasnych terenach leśnych miedzy polanami,  nad brzegami wód. Liczy około kilkanaście gatunków. W Polsce powszechna jest leszczyna pospolita. Na tej też się skupimy w tym wpisie. W uprawie zdarzają się jeszcze dwie tj. leszczyna turecka i leszczyna południowa. Są jednak rzadkie.

Liście leszczyny są zielone, pojedyncze i lekko sercowate z zaznaczoną końcówką. Mierzą do około 10cm. Są delikatne - miękko omszone.  Pojawiają się w końcu kwietnia. Jesienią zmieniają kolor na żółty.

Nie jest to szczególnie ozdobny krzew zatem jego uprawa w ogrodzie nie jest częsta. Leszczyna pospolita jest najwcześniej kwitnącą rośliną drzewiastą w naszym kraju. Robi to jeszcze nim wyrosną liście. Dzieje się to już w miesiącu lutym. Jej kwiaty nazywane są kotkami, które mają żółty kolor. Mierzą aż 10 cm. Zwisają po 2 lub 3 z szypułki w dół z pędów. Te żółte kotki to tak naprawdę męskie kwiatostany leszczyny.  Żeńskie są malutkie, różowe i nie rzucają się w oczy jak te pierwsze.

Leszczyna pospolita jest sadzona dla uzyskania orzechów laskowych. Istnieją jednak odmiany specjalnie wyhodowane dla ozdoby. Mają np. ciekawie ubarwione liście lub niezwykły kształt pędów.  Orzechy na sprzedaż uprawiane są głównie na obszarze basenu Morza Śródziemnego oraz USA. Pozyskuje się je z odmian dających duże plony. W naszym kraju orzechy laskowe nie są produkowane na eksport. Z owoców leszczyny produkuje się też olej. Jest on wykorzystywany w przemyśle na różne sposoby.

Orzechy laskowe są okrągłe i mierzą 2-3 cm średnicy. W miejscu łączenia z pędem mają tzw. tarczkę. Są jednonasienne i mają zdrewniałą skorupkę. Najpierw jest kremowo i miękka, a potem po dojrzeniu jasnobrązowa i zdrewniała, ma podługowaty lub okrągławy kształt, jej długość wynosi 2-4cm. Okres dojrzewania orzechów leszczyny to sierpień- październik.

Drewno leszczyny pospolitej jest wyjątkowo giętkie. Ze względu małe wymiary wykorzystywane jest na drobne cele użytkowe np. do wyrobu przedmiotów ozdobnych, lasek, rączek, plecionek. Kiedyś popularne na obręcze do beczek.

Uprawa leszczyny

Leszczyna ma małe wymagania względem uprawy. Jest to typowa roślina użytkowa. Preferuje raczej jasne stanowisko i niezbyt wilgotną glebę. Gleba obojętnie jaka, lecz nie jałowa. Jest to krzew bardzo ekspansywny zatem będzie wymagał przycięcia w ogrodzie, by nie zagłuszyć innych roślin. Krzew jest odporny na mrozy.

Chcąc posadzić leszczynę w ogrodzie to najlepiej robić to w miesiącu  październiku. Wiosną nie uda się to ponieważ krzew zaczyna wcześnie swoją wegetację – luty. Leszczyny pospolite rosną powszechnie w starych ogrodach, parkach miejskich itp. Do ogrodu raczej wybiera się odmiany ozdobne.

Nim wybierzemy gatunek do ogrodu powinniśmy się zastanowić ile miejsca chcemy przeznaczyć na krzew. Jeśli chcemy mieć dekoracyjną roślinę o jadalnych owocach mamy do wyboru kilka odmian:

• „Aurea” o żółtym kolorze liści,
• „Contorta” o poskręcanych finezyjnie pędach,
• „Fusco-rubra” o czerwonym kolorze liści,
• „Heterophylla” o widocznie postrzępionych, zielonych liściach,
• „Red Majestic” o czerwono-brązowym kolorze liści oraz finezyjnych pędach
• „Pendula” o zwisającej w dół pędach – pokrój plączący.

Choroby leszczyny

Leszczyna, jak wiele krzewów jest narażona na choroby i szkodniki. Tym co dotyka tą roślinę jest najczęściejmonilioza, mączniak prawdziwy lub plamistość liści. Czym objawiają się te choroby?

Monilioza leszczyny atakuje owoce, zatem powoduje utratę plonów z orzechów. To choroba grzybowa, której nazwa pochodzi od grzyba Monilinia coryli. Atakuje on zielone okrywy orzechów i pojawiają się brązowe plamy. Z czasem orzechy zaczynają wyglądać jak „mumie”, ponieważ na ich powierzchni pojawia się biało-kremowa otoczka. Aby przeciwdziałać chorobie można stosować opryski. Robi się  to w maju i powtarza trzy razy co dwa tygodnie.

Następnie leszczyna może mieć do czynienia z mączniakiem prawdziwym. Grzyb ten atakuje liście pod koniec lata. Można go poznać po białych, mączystych plamach na spodzie liści. Efektem jest to, że liście wcześniej opadają. Z nadejściem jesieni plamy mają czarną otoczkę z workami, w której mieszczą się zarodniki grzybów. To jego sposób na przetrwanie zimy. Aby unikać tego schorzenia leszczyny należy na bieżąco grabić kwiaty i liście spod drzewa. Można też ograniczyć podlewanie krzewu tylko do ziemi, tak aby nie zamoczyć dolnych liści.

Plamistość liści leszczyny objawia się z kolei okrągłymi, brązowymi plamami z  żółtą obwódką. plamy te z czasem oczywiście się powiększają, zaś na wierzchniej stronie liści pojawiają się czarne miejsca z zarodnikami grzyba. Aby ustrzec leszczynę przed nią także należy usuwać spod krzewu to co z niego opadnie i podlewać tylko do gruntu. Taka pielęgnacja powinna wystarczyć.

Ciekawe odmiany leszczyny do ogrodu

Leszczyna pospolita 'Aurea' (łac. Corylus avellana 'Aurea') charakteryzuje się żółtym kolorem liści i pomarańczowymi pędami na wiosnę. Z kolei późnym latem zmieniają go na jasnozielony. Odmiana powstała w Niemczech. Dorasta do 2-4 metrów. można uformować z niego drzewko.

Leszczyna pospolita ‘Contorta’ charakteryzuje się powyginanymi spiralnie pędami, które rosną w  różnych kierunkach. Niektóre zwisają. Krzew dorasta do około 3 metrów wysokości. Liście tej odmiany także są poskręcane lub inaczej pomarszczone. Ta odmiana najbardziej dekoracyjna jest kiedy są na nim same kwiaty, czyli w okresie od lutego do marca. Żółte kotki na pogiętych pędach to naprawdę efektowane połączenie.

Leszczyna pospolita 'Fuscorubra' (łac. Corylus avellana 'Fuscorubra') to wyższa odmiana pod dorasta do 5-7 metrów wysokości. W przeciwieństwie do innych odmian odznacza się różowoczerwonymi kotki, czyli kwiatami. Z kolei po zakończeniu kwitnienia na pędach pojawiają się różowopurpurowe liście. Latem liście jednak stają się zielone. Purpura zostaje tylko na brzegach. Odmiana pochodzi z Holandii. Polecana do sporych rozmiarów ogrodów lub zieleni miejskiej.

Leszczyna pospolita Pendula (łac Corylus avellana 'Pendula') krzew osiąga większą szerokości niżeli wysokość. Charakteryzuje się  wiszącymi w dół pędami, które sięgają ziemi. Najczęściej spotykany, jako parasolowate, niewysokie drzewko. Liście są sercowate i zielone, zaś jesienią zmieniają kolor na żółty.

Leszczyna pospolita ‘Red Majestic’ to krzew uzyskany w Niemczech. Jego tępo wzrostu jest powolne i osiąga docelowo do 2 metrów. Nada się świetnie do małych przestrzeni. Tym co charakteryzuje tą odmianę są  pogięte i powyginane pędy. Liście również są jakby pogniecione, a do tego purpurowo czerwone wiosną. Z końcem latem purpurowozielone. Krzew najpiękniej wygląda wiosną kiedy są na nim tylko kotki. Mało owocuje.

Leszczyna  pospolita 'Heterophylla' (łac Corylus avellana 'Heterophylla') odmiana ta dorasta do 4-5 metrów. Tym co ją wyróżnia na tle innych leszczyn są strzępiaste, zielone liście. Pędy oraz listki w całości pokrywają włoski. Na jesień liście żółkną.