Lobelia

Lobelia - charakterystyka, wymagania, uprawa, zimowanie

Chociaż w naturze w Polsce prawie nie występuje, jest to jedna z popularniejszych rośli ozdobnych w naszym kraju. Pewne gatunki dobrze sprawdzają się na balkonach, inne najlepiej ozdabiają ogrodowe rabaty lub oczka wodne. W zależności od gatunku zastosowanie i pielęgnacja jest trochę inna.

Lobelia – charakterystyka

Lobelia to rodzaj obejmujący dość dużą liczbę gatunków. Rosną one dziko w różnych klimatach i na różnych kontynentach. Większość preferuje środowiska wilgotne i cieniste, chociaż popularna Lobelia przylądkowa jest typową rośliną na słoneczny balkon.

Dla wszystkich przedstawicieli tego rodzaju charakterystyczne są skrętoległe liście i dwuwargowy, pięciokrotny kwiat. Owoce w formie torebek, pękających na szczycie. Lobelie mogą być niedużymi, płożącymi kwiatami lub wysokimi krzewami. Najwyższe dorastają nawet do 4 metrów. Dlatego uprawa i pielęgnacja zależy od tego jaki gatunek lobelii wybierzemy i co chcemy z nią zrobić.

Odmiany i gatunki

Mówiąc o lobelii najczęściej mamy na myśli jednoroczne odmiany afrykańskie, które latem zdobią polskie balkony i tarasy. Przede wszystkim jest to Lobelia przylądkowa. Jednak do ozdoby ogrodu i balkonu nadają się też inne gatunki. Oto przykładowe popularne gatunki i odmiany tej rośliny:

• Lobelia wielka – jest byliną, czyli rośliną wieloletnią. Dziko występuje na bagnach i podmokłych terenach Ameryki Północnej. Jest przystosowana do mrozów. Rośnie wzwyż, kwiaty porastają sztywny pęd w formie kłosowatego grona. Liście jasnozielone, jajowato-podługowate. Kwitnie od lipca do października. Najlepsza do ogrodu. Dorasta do 1m wysokości.
• Lobelia lśniąca – wieloletnia roślina o pięknych, czerwono-fioletowych kwiatach. Mrozoodporna, ale w zimniejszych rejonach może wymagać okrycia. Lubi stanowiska słoneczne i półcieniste. Rośnie chętnie na glebach stale wilgotnych, lekko kwaśnych lub neutralnych, wymaga dobrego drenażu, zwłaszcza zimą. W okresie kwitnienia ma pokrój strzelisty, o 80-100 cm wysokości. Kwitnie od lipca do października.
• Lobelia szkarłatna – przypomina Lobelię lśniącą, charakterystyczne są brunatne liście. Dorasta do 90-100 cm. Mrozoodporna, ale zaleca się okrywanie liści na zimę.
• Lobelia przylądkowa, której odmiany najczęściej są przeznaczane na balkon, jest gatunkiem jednorocznym. Zamiast rosnąć ku górze, wiotkie łodygi rozrastają się na boki. Tworzą w ten sposób piękne kolorowe kule, które szczególnie atrakcyjnie prezentują się w doniczkach wiszących. Kwitnienie trwa od czerwca do października, a więc przez cały ciepły sezon. Kwiaty są najczęściej niebieskie, istnieją też odmiany fioletowe, białe i różowe.

Uprawa lobelii w ogrodzie

Ze względu na kształt lobelie dzieli się na wzniesione, zwisające i karłowate. Pierwsze dobrze sprawdzą się na rabatach, drugie w donicach i pojemnikach. Lobelie karłowate dorastają do 30 cm i są wykorzystywane w kompozycjach. Kwiaty mają podobne kształtem do odmian zwisających. 

Lobelie zwykle wysiewa się z zakupionych nasion. Siew między lutym a marcem. Niektóre odmiany wieloletnie można wysiewać jeszcze w kwietniu. Ale lepiej robić to wcześniej, żeby w maju móc przesadzić je do pojemników lub na grządkę. W kwietniu i maju można wysiewać bezpośrednio do gruntu, ale wtedy kwitnienie nastąpi odpowiednio później.

Większość lobelii preferuje stanowisko słoneczne, ale lekko ocienione i osłonięte od intensywnego wiatru i ulewnych deszczów. Zadaszony balkon to idealne miejsce dla tych roślin. W ogrodzie najlepiej zapewnić roślinkom zadaszenie na czas deszczu. Ponieważ poza tym lubią słońce i ciepło, dobrze żeby zadaszenie było transparentne. Można też po prostu rozkładać ochronny daszek w czasie ulewnych deszczów, ale to będzie wymagało od nas dodatkowej pracy i uwagi.

Podlewanie powinno zapewnić roślinom stałą wilgotność, ale nie mogą stać w wodzie. Dlatego zarówno w donicach jak i na grządce dobrze podsypać żwir lub keramzyt jako drenaż. Sama gleba powinna być dość żyzna, lekko kwaśna lub obojętna (najlepiej sprawdzić przed zasadzeniem preferencje konkretnej odmiany). Dla poprawy kwitnienia warto podcinać przekwitające pędy i podawać roślinom płynny nawóz. Przycinanie najczęściej przeprowadza się w lipcu, czyli po pierwszym kwitnieniu. Dzięki temu rośliny będą pięknie i obficie kwitnąć przez resztę sezonu.

Pielęgnacja lobelii wieloletnich

Jeżeli zdecydowaliśmy się na lobelię wieloletnią, to trzeba zadbać o nią w kolejnych porach roku. Od wysiania wczesną wiosną i przycinania na początku lata, po zimowanie. Lobelie takie jak szkarłatna czy lśniąca powinny sobie poradzić z mrozami. Nie zaszkodzi jednak okrycie ich np. ściółką. Innym sposobem na uchronienie lobelii przed zmarznięciem jest przeniesienie jej do chłodnego pomieszczenia. Może to być ogród zimowy, szklarnia lub dobrze przeszklona, słoneczna weranda.

Rośliny jednoroczne są po prostu wyrzucane po sezonie. Można nimi zasilić kompost. Trzeba tylko zwrócić uwagę żeby nie były niczym zarażone.

Kompozycje z lobelii w ogrodzie i na balkonie

Lobelia to przede wszystkim roślina ozdobna. Jeżeli decydujemy się na jej wysianie i pielęgnację, to dla efektów estetycznych. Duża ilość odmian pozwala łączyć kilka kolorów, a nawet gatunków w jednym ogrodzie. Dobrze łączy się w kompozycje z petuniami, pelargoniami czy werbeną. Można też poszukać innych roślin o podobnych wymaganiach odnośnie gleby i nasłonecznienia.

Kwiaty o podobnych cechach i wymaganiach można sadzić bezpośrednio w gruncie lub w donicach. Trzeba tylko pamiętać, że sama lobelia potrzebuje przynajmniej 10 cm odległości od innych roślinek. Łatwiejsze i bardziej pewne są kompozycje z wielokolorowych sadzonek lobelii, przesadzonych do jednej donicy. Innym sposobem na mieszanie kolorowych kwiatów jest włożenie ich obok siebie do skrzyni wielodonicowej.

Chyba najbardziej popularne jest połączenie petunii z lobelią. Do pojemników wybiera się odmiany karłowate, żeby nie przerastały jedne drugich i stanowiły zwartą kompozycję. Donica powinna być wysoka, pozwalająca na zapewnienie odpowiedniego drenażu. Dla niebieskiej lobelii dobrym kontrastem będą żółte lub białe petunie. Mogą być też różowe petunie i fioletowe lobelie.

Jeżeli kwiaty będą stały w ogrodzie, to można je ustawić na tle dużo ciemniejszych krzewów iglastych lub krzewów o srebrzystych liściach. Dobrze zaprezentują się jako zwieńczenie trawników. Można je też wykorzystać do ożywienia kolorystyki betonowych rzeźb, fontann czy schodów.

Kompozycje z lobelią można sadzić w wiszących koszach przeznaczonych na werandę, taras lub balkon.

Zaczynając naszą przygodę kompozycjami kwiatowymi koniecznie pamiętajmy o zgodności wymagań i mniej więcej podobnym czasie kwitnienia.

Inne zastosowania i ciekawostki

Lobelia rozdęta jest stosowana w celach leczniczych. Jednak łatwo ją przedawkować, a jej działanie jest krótkotrwałe. Dlatego lobelie nie są typowymi roślinami z ogródka zielarza. Mają natomiast inne zalety.

Ważna jest ich przyjazność dla zapylaczy. Nadaje się na roślinę miododajną i z pewnością jej zasadzenie będzie korzystne dla lokalnych pszczół.

Istnieje też psychodeliczna odmiana lobelii. Roślina znana w Chile jako „tabaco del diablo” (diabelski tytoń) jest kuzynką sympatycznych kwiatów doniczkowych. Jej profesjonalna nazwa to Lobelia tupa. Jest byliną, dorasta nawet do 4 metrów, a jej dzwonkowe kwiaty przypominają czerwone języczki. Rdzenni mieszkańcy Patagonii uważają ją tradycyjnie za świętą roślinę.

Jej zupełnym przeciwieństwem jest jedyna polska przedstawicielka rodzaju – Lobelia jeziorna. Jest ona rośliną wodną. Porasta brzegi jezior na głębokości wody 10-30 cm. Ma status rośliny chronionej. W naszym kraju jest pozostałością z okresu borealnego i atlantyckiego (między 9500 a 3700 p.n.e.).

Jak widać zróżnicowanie roślin, występujących pod wspólną nazwą lobelia jest dość znaczne. Patrząc na popularne kwiatki balkonowe warto przypomnieć sobie od czasu do czasu o ich niezwykłych kuzynkach z całego świata.

Istnieją kwiaty rosnące na balkonie, które sprawdzą się też w ogrodzie. Są to niewielkie, lecz urocze lobelie. Występują w kilku ciekawych odmianach i są bardzo uniwersalne. Wynika to z ich niewielkiego pokroju. Dzięki niemu mogą być uprawiane zarówno w gruncie jak i doniczce. Warto, więc dowiedzieć się, jakie są jej zalety i jak wygląda uprawa lobelii.

Kwiaty lobelia – opis i uprawa

Lobelia to barwna roślina należąca do rodziny dzwonkowatych. Do tej licznej grupy zalicza się ponad 300 gatunków roślin jednorocznych, bylin i krzewów. Pochodzi z obszarów znajdujących się w strefie klimatu umiarkowanego i subtropikalnego. Naturalnym środowiskiem lobelii jest Ameryka Północna i Południowa oraz Afryka. Charakteryzuje się niewielkim pokrojem oraz zazwyczaj intensywnie niebieskim kolorem. W Polsce jest uprawiana zarówno w ogrodzie jak i na balkonie. Najczęściej spotykaną odmianą jest lobelia przylądkowa(z łaciny lobelia erinus).

Różne odmiany lobelii mają bardzo podobne wymagania uprawowe. Lobelia rabatowa powinna rozwijać się na stanowiskach nasłonecznionych lub lekko zacienionych. Zazwyczaj lepszym rozwiązaniem jest druga opcja. Trzeba jednak wiedzieć, że całkowite zacienienie nie sprzyja roślinom. Kwiaty nie zakwitną bez dostępu do słońca. Tymczasem pełne i intensywne nasłonecznienie może sprawiać, że kwiaty nie wybarwią się tak jak powinny.

Zarówno lobelia rabatowa jak i lobelia doniczkowa potrzebują ziemi żyznej, próchnicznej i przepuszczalnej. Najlepiej, gdy jest piaszczysto-gliniasta i stale lekko wilgotna. Nie można jednak przesadzić z ilością wody. Podmokłe podłoże sprawia, że na pędach pojawia się ogniska pleśni. Lobelia doniczkowa musi rosnąć w pojemnikach wyposażonych w drenaż. Obie wymienione odmiany powinny być regularnie podlewane, zwłaszcza podczas upalnego lata.

Uprawa lobelii na balkonie i w ogrodzie rozpoczyna się od wysiewu nasion. Tę czynność wykonuje się w lutym lub marcu. Nasiona trzeba płytko umieścić w pojemniku z drenażem. Podłoże, w którym się znajdą powinno być wilgotne. Następnie pojemnik należy szczelnie przykryć folią. Po około dwóch tygodniach roślina zacznie kiełkować. Ważne by pojemnik wietrzyć od czasu do czasu, wtedy nie zalęgnie się pleśń. Kiedy lobelia doniczkowa już wykiełkuje można ją przesadzić do doniczki. Teraz pozostają dwie drogi do wyboru. Pierwsza to pozostawienie kwiatu w doniczce. Druga to wysadzenie do gruntu w czerwcu lub lipcu.

Uprawa lobelii nie sprawia większych trudności. Podobnie jest z pielęgnacją. Kwiaty na balkon jak i lobelia rabatowa muszą być latem regularnie podlewane. Dwa razy dziennie, rano i wieczorem. Jeśli zaś chodzi o nawożenie, to pierwszy raz wykonuje się je już w kwietniu. Zabieg można potem powtórzy dwa razy. Najlepsze do tego zadania są płynne nawozy do roślin kwitnących. Kwiaty lobelia nie mogą dostać zbyt dużej dawki składników odżywczych. W przeciwnym wypadku na liściach pojawią się nieestetyczne, brązowe plamy. Ostatnim zabiegiem pielęgnacyjnym jest przycinanie. Wykonuje się je w sierpniu pod warunkiem, że chcemy by roślina ponownie zakwitła.

Lobelia doniczkowa i rabatowa – najpopularniejsze odmiany

Jak już wiadomo, lobelia rabatowa może rozwijać się i w gruncie i jako kwiaty na balkon. Wiemy też już, że występuje w kilku odmianach. Najpopularniejsza z nich jest lobelia przylądkowa występująca też pod nazwą lobelia erinus. Dorasta do 25 cm wysokości i może być wzniesiona lub przewieszająca się. Kwitnie od czerwca do pierwszych przymrozków. Lobelia przylądkowa ma drobne kwiaty, które zazwyczaj są niebieskie. Czasem pojawiają się też barwy różowe i purpurowe. Coraz częściej spotykana jest też lobelia biała.

Odmiana szkarłatna jest dużo większa niż lobelia erinus. Ta roślina dorasta do 70 cm wysokości. Ma wzniesione pędy i kwiaty ułożone w graniaste kwiatostany. Płatki są szkarłatnoczerwone stąd jej nazwa. Uprawa lobelii szkarłatnej może być prowadzona w ogrodzie. Najlepiej się udaje w pobliżu oczek wodnych. Jednakże z uwagi na wrażliwość na mróz zimą powinna znaleźć się na balkonie. Opisywane kwiaty lobelia kwitną od lipca do pierwszych przymrozków.

Kolejną ciekawą odmianą są lobelie wielkie. Te kwiaty na balkon lub do ogrodu dorastają do 80 cm wysokości. Wytwarzają wzniesione pędy oraz groniaste kwiatostany. Przybierają kolor fioletowy lub też niebieski. Bardzo rzadko trafia się lobelia biała. Wszystkie okazy zakwitają późnym latem i są bardzo odporne na przymrozki. Nie muszą, więc zimować na balkonie, ale oczywiście mogą. Ta odmiana, podobnie jak lobelia przylądkowa, nie nadaje się na kwiaty cięte. Najlepiej wygląda w gruncie lub doniczce.

Największe rozmiary osiąga lobelia lśniąca. Ta kępiasta bylina dorasta do 90 cm wysokości. Najlepiej, zatem hodować ją w ogrodzie. Optymalne stanowisko znajduje się nad brzegiem sadzawki lub oczka wodnego. Ta lobelia odznacza się wzniesionym pokrojem oraz intensywnie czerwonymi kwiatami. W okres kwitnienia wchodzi w sierpniu i utrzymuje ten stan do późnej jesieni. Niemal tak samo jak lobelia szkarłatna, na zimę wymaga okrycia lub przeniesienia do pomieszczenia. Ważne by pod dachem nie panowała zbyt wysoka temperatura.

Uniwersalne kwiaty lobelia

Z powyższego tekstu wynikają dwie bardzo ważne sprawy. Po pierwsze lobelia erinus i inne gatunki są bardzo przyjazne w uprawie. Wystarczy zapewnić im dobre stanowisko i żyzną, wilgotną ziemię. One zaś odwdzięczą się pięknym kwitnieniem. Po drugie lobelia biała czy w zasadzie każda inna reprezentuje kwiaty na balkon, taras i do ogrodu. Wyrosną w donicy, skrzynce, misie czy też w gruncie. Są to, więc rośliny uniwersalne, co jest ogromną zaletą.

Ważną zachętą do uprawiania tych kwiatów jest ilość odmian. Może być to lobelia biała, szkarłatna, lśniąca czy też przylądkowa. Każdy znajdzie okaz najbardziej dopasowany do oczekiwań. Wśród nich są rośliny jednoroczne i byliny. Mają pokrój wzniesiony lub przewieszający się. Mimo kliku różnic pojawia się też cecha wspólna. To w zasadzie takie same wymagania, niezależnie od gatunku. Zatem zdecydowanie warto hodować tę roślinę i cieszyć się jej wyglądem.