Mahonia

Mahonia - opis, zdjęcia, sadzenie, stanowisko, pielęgnacja

Poszukując roślin, które będą zdobić ogród przez cały rok - nie tylko wiosną i latem, warto zwrócić uwagę na wydawać by się mogło mało popularną Mahonię nazywaną ościałem. To krzew dekoracyjny, zimozielony, odporny na warunki miejskie, a do tego jeszcze rodzi jadalne owoce, które nadadzą się m.in. na pyszną i zdrową jesienną nalewkę. Poznajmy bliżej tą roślinę.

Mahonia pospolita (Mahonia aquifolium) – podstawowe informacje

Mahonia pospolita to krzew o skromnych rozmiarach, bo dorasta do 1-1,5 m wysokości. Swoimi korzeniami sięga terenów Ameryki Północnej. Obecnie uprawia się go na terenach zbliżonych do naturalnych warunków umiarkowanych  tj. Europie. W tym w Polsce. Jest popularnym krzewem, choć nie każdy zna jego nazwę. Na terenie endemicznym – szczególnie w stanie Oregon nazywana jest ‘Oregon grape’ (oregońskie winogrono).

Mahonia charakteryzuje się dość sztywnymi pędami i błyszczącymi, wydłużonymi liśćmi w kolorze ciemnozielonym, zakończone dość ostro –ząbkowaniem. Są w stanie skaleczyć skórę dłoni.

Te piękne liście wraz z nadejściem jesieni przybierają kolor mahoniowy (czerwono- brązowy). Utrzymują się do połowy zimy lub cały jej okres. Zależnie od warunków. Przy ostrych mrozach mogą zasychać. Stąd też nazwa krzewu. Doskonale sprawdzi się do ogrodu zimowego jako dekoracja. Wiosną oczywiście mahonia  się regeneruje i rodzi świeże listki.

Kwitnie na przełomie kwietnia i maja bardzo nie typowo, bo na żółty kolor. W odcieniu cytrynowym. Kwiaty zebrane są w grona i wyrastają na zeszłorocznych pędach. Są miododajne i przyciągają owady. Kwiaty zmieniają się latem w owoce o granatowej skórce z niebieskawym nalotem. Przypominają borówki. Co ciekawe są one jadalne. Robi się z nich najczęściej przetwory np. nalewki, kompoty, galaretki. Mają bardzo cierpki smak. Ciekawostką jest wykorzystanie ich barwnika jako niebiesko- fioletowy barwnik spożywczy.

Mahonia – warunki uprawy i pielęgnacji

Mahonia jako nieliczny z krzewów ceni sobie cieniste stanowisko. Gleba powinna być przy tym żyzna o lekko kwaśnym ph.  Gleba pod sadzonkę koniecznie musi być przygotowana. Wysypana kwaśnym torfem. Z kolei ziemię na powierzchni poleca się wyściółkować kora drzew iglastych.  Jest to krzew odpory ma mrozy. W przypadku gleby mniej żyznej i słonecznego stanowiska, będzie jednak mniej odporna na spadki temperatury.

Żeby liście mahoni nie straciły swego uroku zimą i nie zapchnęły zbyt szybko, warto ją wcześniej przygotować. Przed  zimą poleca się dość dobrze ją nawodnić oraz wyściółkować glebę wokół okazu. Taki zabieg ograniczy nieco utarty wilgoci. W sezonie letnim podlewanie powinno być umiarkowane tj. 2 razy na tydzień.

Zabieg pielęgnacyjny jakim jest cięcie nie jest obowiązkowy dla mahoni. Jeżeli chcemy pobudzić nowe pędy wtedy po zakończeniu kwitnienia, gdy odpadną urokliwe, żółte kwiaty  usuwamy najstarsze pędy. Przesadzanie krzewu nie jest zalecane. Nawożenie krzewu  przeprowadzamy oczywiście wiosną (przełom kwietnia- maja). Sprawdzi się prosty nawóz wieloskładnikowy raz na miesiąc. W przypadku ubogiej gleby należy robić to częściej.

Jeśli chodzi o rozmnażanie mahoni to robi się z nasion lub wybiera sadzonki. Nasiona siejemy jesienią. Najlepiej jest jednak robić to z pół zdrewniałych sadzonek pędowych. Kiedy je pobrać? Na przełomie sierpnia z wrześniem.  Okaz sam stworzy z takiej sadzonki tzw. odrosty korzeniowe.

Gdzie ma zastosowanie Mahonie?

Mahonia to krzew o dużej tolerancji zanieczyszczenia powietrza. Sprawdzi się zatem nie tylko jako ogrodowa roślina, ale również jak element dekoracji miejskiej.  Bywa, iż jest sadzona jako roślina okrywowa. Zwłaszcza wokół pni drzew, gdzie sprzyja im cień jaki daje korona drzewa.

Ze względu na niewielki wzrost bywa, że tworzy żywopłoty. Jest on tym ciekawszy, że będzie zdobił krajobraz zimą. Spotyka się, również wieńce i wiązanki jesienno-zimowe z udziałem tego krzewu. Z powodzeniem sadzi się ją wszędzie tam , gdzie brakuje słońca. Przykładowo na północnej ścianie budynków.

Cenne dla zdrowia owoce Mahoni

Ciekawostką jest fakt, ze owoce mahonii zawierają cenna dla zdrowia witaminy i substancje. Jakie? Najwięcej będzie witaminy C,  która zwiększa odporność organizmu i przyspiesza przemianę materii. Można je zbierać nawet zimą. Nie tracą swoich właściwości. Podobno nawet zyskują na wartości tej witaminy.

Owoce zawierają też tzw. berberynę. Ma ona moc regulowania cukru i cholesterolu we krwi. To przekłada się też na funkcję odchudzającą oraz profilaktykę przeciwmiażdżycową. Pomoże również przy problemach z niestrawnością.

Kora krzewu także ma działanie korzystanej dla zdrowia. W tym przypadku w medycynie ludowej  czy naturalnej poleca się przygotowanie  naparu z kory i stosuje się okłady. Mają działanie przeciwzapalne. Były one stosowane najczęściej na rany  i zmiany skórne.

Przepis z wykorzystaniem owoców mahonii

Poznajmy klasyczny przepis na nalewkę z mahoni. Ta nalewka to świetny trunek na okres jesienno- zimowy bogaty w witaminę C.

Na 1 litrowy słoik potrzebujemy:

• 700- 750 g owoców,
• 200 g cukru,
• alkohol (od 30 do 40 proc.).

Zerwane jesienią owoce mahonii umieszczamy w zamrażalniku. Po zamrożeniu całkowitym wsypujemy do słoika i zalewamy alkoholem. Zakręcony odstawiamy na około 7 dni.  Następnie wsypujemy połowę cukru z przepisu. Po miesiącu dosypujemy drugą połowę. Całość powinna postać parę tygodni w celu osiągnięcia pełni smaku.

Popularna jest również galaretka z soku mahonii.

Na 1 litrowy słoik potrzebujemy:

• 1 l owoców,
• dwie pomarańcze,
• 0,5 l wody,
• 1,5 szklanki cukru,
• substancja żelująca

Owoce zalać wodą i gotować kwadrans. Po ostudzeniu należy je przetrzeć na sicie. Wyrzucić pestki, które są trujące. Do owoców dolewamy sok z wyciśniętych pomarańczy. Gotujemy cały czas. Kolejno dodajemy żelatynę. Porcja taka jak zaleca producent. Czekamy aż całość się zagęści i odstawić do lodówki.

Można także wykorzystać przepis na napar herbaciany z przemarzniętych owoców mahoni:

Na szklankę:

• łyżeczka owoców,
• wrzątek.

Odstawiamy pod przykryciem na 45 min.

Odmiany Mahonii

Pośród mahonia pospolita uprawiana w Polsce najczęściej spotykane są odmiany ‘Apollo’ i ‘Smaragd’.

• ‘Apollo’  to odmiana niska, bo dorasta do około 60 cm wysokości. Odznacza się szerszym pokrojem i większymi kwiatami w ciemniejszym  odcieniu żółtego.
•  ‘Smaragd’ to odmiana, którą charakteryzuje odcień liści. Przypomina on kolor szmaragdowy. Ta odmiana osiąga do 80 cm wysokości. Bardziej mrozoodporna odmian niż przeciętnie.

Spotykane są również odmiany takie jak:

• mahonia rozłogowa - jest to odmiana płożąca. Bardzo niska i rozkrzewia się  na boki;
• mahonia pośrednia  - jest krzyżówkom pospolitej i japońskiej. Ma ogromne liście mierzące do 35 cm o bardziej pokarbowanych brzegach niż jej klasyczne odmiany. Ma mniejszą odporność na mróz. Nie poradzi sobie na wschodnich glebach. Dorasta do 2 metrów.

Ponadto odmiany, które przywędrowały do nas z innych rejonów świata np. z Chin czy Japonii :

• mahonia paprocilistna – ta roślina zakwita zimą;
• mahonia Beala - to odmiana dorasta od 0,5 m do 1 m wysokości. Owoce pojawiają się zimą.
• mahonia japońska – pochodzi z terenów Japonii, wyróżnia się większymi liśćmi niż inne odmiany.  Dorasta aż do 3 m wysokości.