Miłorząb

Miłorząb - charakterystyka, uprawa, właściwości, ciekawostki

Miłorząb to bardzo ciekawe drzewo. Jest nie tylko ładne, lecz także ma wiele wyjątkowych właściwości leczniczych, które są wykorzystywane i w ziołolecznictwie, i w medycynie oficjalnej. A do tego dość szybko rośnie. Nic nie stoi na przeszkodzie, by spróbować wyhodować je we własnym ogrodzie. Dowiedz się, jak zajmować się miłorzębem!

Miłorząb – charakterystyka

Miłorząb dwuklapowy (Ginko biloba) pochodzi z Azji. W Europie pojawił się z Japonii w XVIII wieku i szybko się rozprzestrzenił. Po pierwsze ze względu na modę na ogrody japońskie, po drugie po prostu z powodu ciekawego pokroju i dużych walorów dekoracyjnych. To wyjątkowe drzewo ma około 12 metrów wysokości po 30 latach życia. Jest długowieczne i nawet w naszych warunkach klimatycznych może osiągnąć około 30 metrów. Pień jest prosty, korona jest stożkowata i regularna, dość luźna. U starych egzemplarzy korona staje się bardziej nieregularna, co dodaje całości uroku.

Miłorząb tworzy zarówno krótko- jak i długopędy. Od nich zależy, w jaki sposób są osadzone liście. Na długopędach są skrętoległe, na krótkopędach mają formę szczytowej rozety. Wspaniale to się prezentuje. Oba rodzaje liści mają taki sam kształt – wachlarzowaty, podzielony na dwie klapy (stąd nazwa gatunku). Typowy wachlarz jest bardzo ozdobny i często jest wykorzystywany jako element dekoracji i roślinnych ornamentów.

Liście są sezonowe i jasnozielone, jesienią przebarwiają się na złocisty kolor. Dzięki nim drzewo wygląda pięknie przez cały sezon. Kwiaty są mniej dekoracyjne. Jest to roślina dwupienna, ale najczęściej uprawia się okazy męskie, które wytwarzają żółte kotki, które mogą mieć około 4 cm długości. Kotki mocno pylą. Kwiaty żeńskie to jedynie nagie zalążki do 4 mm, praktycznie niezauważalne.

Ciekawostki o miłorzębach

Miłorząb dwuklapowy to roślina ze wszech miar interesująca. Jest niezwykła – nazywana jest żywą skamieliną, ponieważ są dowody, że w niezmienionej formie żyła równocześnie z dinozaurami. Na dodatek stanowi brakujące ogniwo w ewolucji roślin – pośrednia między paprotnikami a roślinami nasiennymi. Jest prawdziwym wyjątkiem, ponieważ wytwarza ona ruchome gamety męskie, jak grzyby i zwierzęta. Na dodatek niektóre okazy, które można zobaczyć w Japonii wytwarzają nasiona na liściach, a nie z kwiatów!

Co więcej, rośliny rosnące w niesprzyjających warunkach lub stare wykształcają wyrostki czi-czi, które po zetknięciu z ziemią się ukorzeniają, by dać początek nowej roślinie. Jeśli jeszcze doliczyć do tej listy fakt, że chociaż miłorząb ma liście, jest to drzewo iglaste, a żeńskie osobniki brzydko pachną. Nie można zapomnieć także o tym, że drewno jest dwubarwne – czerwono-białe. Miłorząb to drzewo udługowieczne. Albo po prostu wieczne z naszej perspektywy – najstarsze znane egzemplarze mają około 3,5 tysiąca lat! No cóż, wydaje się, że to faktycznie jest magiczna roślina. Za taką jest uważana w Chinach, gdzie sadzi się ją w pobliżu świątyń buddyjskich, jako strażnika.

Zastosowanie i właściwości lecznicze

Liście miłorzębu mają wyjątkowe właściwości lecznicze, które są wykorzystywane zarówno w medycynie, jak i w kosmetyce. Roślina znajduje zastosowanie w kremach, maściach i innych środkach przede wszystkim ze względu na właściwość udrożniania, uelastyczniania i wzmacniania naczyń krwionośnych. Dzięki temu nie tylko niweluje pajączki i tym podobne problemy estetyczne, lecz przede wszystkim poprawia dokrwienie i dotlenienie mięśnia sercowego. Miłorzębu używa się w leczeniu choroby wieńcowej. Preparaty z tym składnikiem (tabletki, herbata, kapsułki) podaje się osobom, które przebyły zawał. Zwiększenie przepustowości żył ma dobroczynny wpływ na cały organizm, także na mózg.

Miłorząb ma także inną wyjątkową umiejętność – usprawnia proces przyswajania glukozy przez komórki mózgowe. To poprawia pamięć, koncentrację i sprawność intelektualną, a także zmniejsza zmęczenie podczas pracy czy nauki. Dlatego herbata z miłorzębem lub inne tego rodzaju środki są zalecane studentom podczas sesji i osobom, które dużo czasu spędzają na nauce. Można zaoferować go także osobom starszym, z osłabioną pamięcią i orientacją czy początkami choroby Alzheimera.

Poprawa krążenia za sprawą miłorzębu ma wpływ na wszystkie części ciała. Dlatego można spotkać ten składnik w naturalnych środkach na poprawę wzroku (usprawnione mikrokrążenie w gałce ocznej), preparatach dla osób o zwiększonym ryzyku zakrzepicy, czy kremach i serum do cery naczynkowej. Szampony i odżywki do włosów z miłorzębem usprawniają dokarmianie cebulek włosowych, co przekłada się na kondycję i piękny wygląd pasm. Przeciwskazania do przyjmowania leku oczywiście są. Zwłaszcza kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny zachować ostrożność oraz osoby, które przyjmują Heparynę lub inne substancje rozrzedzające krew. Przeciwskazania są także związane z przyjmowaniem niektórych leków, warto więc poradzić się lekarza lub farmaceuty.

Miłorząb w ogrodzie – uprawa i wymagania

Uprawa miłorzębu nie jest wymagająca. Drzewo dobrze czuje się w naszych warunkach klimatycznych, nie przemarza i pięknie rośnie. Znosi zanieczyszczenie powietrza, więc jest mile widziane w parkach miejskich, a do tego znosi suszę. Dlatego wymagania są niewielkie. Jeśli jednak zapewnisz mu odpowiednie podłoże, wilgotne, żyzne i zasobne w próchnicę, będzie idealnie. Miłorząb lubi przepuszczalną glebę, ale na gliniasto-piaszczystym podłożu także urośnie.

Ze względu na duże rozmiary, poleca się sadzić miłorząb w dużych ogrodach. Roślina potrzebuje naprawdę sporo miejsca, najlepiej wygląda i czuje się jako soliter. W ogrodzie rzuca dużo cienia, więc warto przemyśleć jego wybór. O wiele częściej niż przy domach, miłorzęby są sadzone przy budynkach użyteczności publicznej, kościołach, zabytkach architektonicznych i jako drzewo alejowe w parku.

Sadzenie przeprowadza się jesienią, chyba że masz sadzonkę w pojemniku. Ją można sadzić przez cały sezon poza największymi upałami. Po posadzeniu roślinę trzeba dobrze podlać, to zwiększa szanse przyjęcia się w nowym miejscu. Poza tym w zasadzie roślina niczego nie potrzebuje – nie trzeba podlewać miłorzębu nawet w czasie największych susz. Ma głęboki system korzeniowy, więc czerpie wodę i składniki odżywcze z głębokich warstw ziemi, gdzie nie sięga większość ozdobnych liści.

Odmiany miłorzębu

Miłorząb dwuklapowy w ostatnim czasie stał się tak popularny, że powstało kilka naprawdę ciekawych odmian tej rośliny. Jedną z nich jest ‘Mariken’ – odmiana karłowata, która dorasta maksymalnie do 1 m wysokości. Idealnie sprawdzi się w małym ogrodzie i nie będzie zajmował dużo miejsca. Z nietypowych odmian na uwagę zasługuje także ‘Pendula’. Jest to miłorząb o niewiarygodnych, wiotkich pędach, który wygląda na płaczący. To wspaniałe, oryginalne drzewko świetnie nadaje się jako soliter do średniego i dużego ogrodu.

Warto także zapoznać się z tymi odmianami:

• ‘Beijing Gold’ – wiosną ma złocisto-żółte liście, które latem zmieniają się w bladozielone, by na jesień znów się przebarwić. Drzewo osiąga około 4 m wysokości.
• ‘Globus’ – rośnie bardzo wolno i osiąga maksymalnie około 2 m wysokości. Ma duże liście, które mogą osiągnąć nawet 10 cm średnicy.
• ‘Variegata’ – odmiana o pstrych liściach, zielonych z białymi plamkami. Aby uzyskać dekoracyjny efekt, trzeba uprawiać ją w pełnym słońcu.
• ‘Freak’ – liście tej odmiany są niewiarygodnie dekoracyjne dzięki nieregularnym brzegom i głębokim wcinaniom.

Dwie nietypowe odmiany miłorzębu upamiętniają polskich królów Kazimierza Wielkiego i jego ojca, Władysława Łokietka. Odmiany zostały wyselekcjonowane na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu. ‘Kazimierz Wielki’ wytwarza ogromne, osiągające nawet 20 cm liście, natomiast ‘Władysław Łokietek’ to, jak się można domyślać, odmiana karłowata, która charakteryzuje się powolnym wzrostem. Maksymalnie ma 1,7 m wysokości i to po wielu latach. Można sadzić ją na skalniakach i jako drzewko bonsai.

W Polsce z powodzeniem mogą rozwijać się egzotyczne roślin. W ogrodach i parkach spotyka się wiele ciekawych gatunków. Jednym z nich jest miłorząb dwuklapowy zwany też japońskim. Bywa też określany, jako miłorząb lekarski. To drzewo ozdobne jest łatwe w uprawie i słynie z walorów dekoracyjnych. Wykazuje też właściwości lecznicze. Zdecydowanie warto poznać obszerny opis tej interesującej rośliny.

Miłorząb japoński – charakterystyka, owoce miłorzębu japońskiego

Miłorząb znany jest pod kilkoma nazwami. Naukowcy zajmujący się botaniką zwą go ginko biloba. W powszechnej świadomości funkcjonuje też, jako miłorząb dwuklapowy. Jest to gatunek drzewa należącego do rodziny miłorzębowatych. W naturze występuje wyłącznie w południowo-wschodniej części Chin. W swoim pierwotnym środowisku dorasta do 40 metrów wysokości. W Europie osiąga wysokość około 30 metrów. Należy do gatunków zagrożonym wymarciem na stanowiskach naturalnych. Jest jednak chętnie uprawiany w wielu krajach z uwagi na właściwości lecznicze.

Ciekawostką jest fakt, że nazwa miłorząb japoński jest mocno myląca. Co potwierdza powyższy opis, ta roślina nigdy naturalnie nie występowała w Japonii.

Niezależnie od używanej nazwy, ginko biloba to spore drzewo, które w Polsce może dorastać do 30 metrów wysokości. Jego imponująca korona układa się stożkowato lub cylindrycznie. Charakterystyczny dla miłorzębu jest też szarobrunatny, spękany pień. To nie jedyne cechy, które sprawiły, że ta roślina jest tak popularna.

Liść miłorzębu jest rozpoznawalny w różnych zakątkach świata. Jest sezonowy i układa się skrętolegle na długopędach. Jesienią przybiera żółtą barwę a następnie odpada. Każdy liść posiada widlaste unerwienie, długi ogonek oraz wachlarzowatą blaszkę.

Opis tego drzewa musi też zawierać informacje o kwiatach. Żeńskie rosną na długiej szypułce w kątach dojrzałych liści. Męskie odmiany kwiatów związują się w kotkach.

Owoce miłorzębu japońskiego przywodzą na myśl żółtą, kulistą śliwkę. Mięsista osnówka zbiera się wokół pestkowatego nasiona.

Ginko biloba w Polsce może występować w wielu odmianach. Nie zawsze musi być to rozłożyste drzewo. Na przykład gatunki troll i tubifolia przybierają formę niewielkiego krzewu. Pierwszy z nich dorasta do 1 metra a drugi do około 3.

Ciekawą propozycją jest miłorząb variegata rosnący bardzo powoli. Wytwarza bardzo atrakcyjne, pasiaste liście. Warto też zwrócić uwagę na drzewiastą odmianę autum gold, karłowatą mariken czy rodzimy miłorząb lekarski o nazwie Bolesław Chrobry.

Miłorząb dwuklapowy – sadzenie i uprawa

Miłorząb japoński jest rośliną bardzo odporną na zanieczyszczenia powietrza. Z tego względu idealnie nadaje się do ogrodów położonych na terenach miejskich. Sadzonki dostępne są w każdym sklepie ogrodniczym. Występują w wersjach balotowych, z gołym korzeniem lub w pojemnikach. Sadzenie można wykonać w zasadzie na każdej glebie. Warto jednak wiedzieć, że to drzewo najbardziej lubi ziemie świeże i żyzne o odczynie od lekko kwaśnego do kwaśnego. Ważne też by nie były mocno wilgotne. Sadzenie tej rośliny najlepiej przeprowadzić na nasłonecznionym stanowisku.

Miłorząb dwuklapowy nie sprawia żadnych problemów podczas uprawy. Jest bardzo odporny na mróz, tylko młode okazy trzeba okrywać na zimę. Po posadzeniu drzewo nie wymaga nawożenia, samo zadba o składniki odżywcze. Pielęgnacja sprowadza się, zatem do podlewania, szczególnie podczas upałów. Trzeba też zadbać o to by miłorząb nie miał konkurencji w postaci chwastów.

Ginko biloba dobrze znosi cięcie, choć nie jest ono wymagane. Roślina odznacza się ładnym, regularnym pokrojem. W związku z tym cięcie korygujące nie jest obowiązkową czynnością. W zasadzie pędy można usuwać tylko, gdy przemarzną lub zostaną zaatakowane przez szkodniki czy choroby. Jednakże takie sytuacje zdarzają się bardzo rzadko. Jeśli jednak chcemy wykonać przycinanie nic nie stoi na przeszkodzie. Drzewo dobrze je znosi.

Działanie lecznicze – miłorząb lekarski

Miłorząb japoński a konkretnie niektóre jego części wykazują działanie lecznicze. Są, więc często wykorzystywane przez przemysł farmaceutyczny. Przykładem jest liść, z którego tworzy się wyciąg. Stanowi on składnik kosmetyków do pielęgnacji skóry naczyniowej. To jednak nie jedyne jego właściwości. Ekstrakt z miłorzębu opóźnia starzenie się skóry dzięki zawartości flawonoidów.

Liść miłorzębu służy do tworzenia rozmaitych preparatów. Ich działanie lecznicze jest bardzo szerokie. Obniżają poziom cholesterolu i ciśnienia krwi, co zapobiega udarom mózgu. Zbawienne właściwości miłorzębu łagodzą objawy menopauzy. Część naukowców twierdzi również, że wyciąg z liści tej rośliny poprawia pamięć i ogólne funkcjonowanie mózgu. Ten opis należ uzupełnić o kolejne działanie lecznicze. Otóż wyciąg z miłorzębu pomaga walczyć z zaburzeniami erekcji.

Miłorząb lekarski może być z powodzeniem uprawiany w Polsce. Jego sadzenie i pielęgnacja nie sprawiają żadnego problemu. Wystarczy tylko przestrzegać kilku podstawowych zasad. Co ważne to drzewo doskonale przyjmuje się w przestrzeniach miejskich.

Zarówno owoce miłorzębu japońskiego jak i jego liście słyną z walorów dekoracyjnych. Ta zaleta oraz właściwości lecznicze czynią z tej rośliny świetną propozycję do każdego ogrodu.