Nasturcja

Nasturcja - opis, odmiany, wysiew, pielęgnacja, zastosowanie

Wszyscy znamy, piękne pomarańczowe kwiaty nasturcji, które udają się w każdym ogrodzie lub w doniczce na balkonie. Kwiaty te są tak pospolite, że mało kto wie, że zostały sprowadzone z Ameryki Południowej. Jest to także roślina jadalna oraz cenne ziele lecznicze. Przedstawiamy tę piękną roślinę oraz jej wymagania uprawowe. Doradzamy jak ją wykorzystać w celach leczniczych i spożywczych.

Nasturcja - gatunki i odmiany

Jak wygląda nasturcja

Kwiat nasturcji pochodzi z Ameryki Południowej i Środkowej. Występuje około 80 gatunków tej rośliny. W naturze porasta ona zarówno wilgotne lasy, jak i suche zarośla i tereny górskie. Co ciekawe, jest to roślina jadalna. W Ameryce Południowej nasturcja bulwiasta stanowi dodatek do posiłków, a z jej pąków i owoców robi się przetwory. Niektóre gatunki uprawiane są jako roślina ozdobna. Nasturcje zaczęto sprowadzać do Europy jako roślinę ozdobną dopiero w XVI wieku. W ogrodzie uprawia się nasturcję mniejszą i nasturcję większą.

Nasturcja jest rośliną zielną, która występuje jako roślina jednoroczna, bylina lub pnącze. W naszym klimacie przyzwyczailiśmy się do widoku okrągłych liści nasturcji. Jednak jej gatunki i odmiany mogą mieć także liście dłoniaste lub klapowane. Kwiat nasturcji ma kształt dzwonkowaty, a u niektórych gatunków łączy się w kwiatostany. Występuje w kolorach: żółtym, pomarańczowym, czerwonym, purpurowym, niebieskim lub czerwonym.

Zastosowanie nasturcji w ogrodzie i na balkonie

Nasturcja ogrodowa, jaką obecnie znamy, jest efektem działań botaników holenderskich, którzy wyhodowali odmiany ozdobne. Przede wszystkim stworzyli nasturcję większą o pomarańczowych kwiatach i dłuższych pędach. Kwiaty nasturcji różnią się kolorem i kształtem, w zależności od odmiany.

Intensywnie pomarańczowy kwiat nasturcji mocno przyciąga wzrok, dlatego też warto ją sadzić w miejscach eksponowanych, które chcemy podkreślić. Jednocześnie jest to roślina nieduża i lepiej nadaje się na obrzeża rabaty. Świetnie komponuje się z innymi kwiatami w ogrodzie. Można ją również uprawiać w doniczce na balkonie.

Warto wiedzieć, że istnieje mit na temat nasturcji mówiący, że odstrasza ona mszyce. Niestety nie jest to prawdą. Przeciwnie, nasturcja przyciąga mszyce. Aby zapobiec rozwojowi mszyc, lepiej odłożyć sadzenie nasturcji do początku czerwca.

Nasturcją świetnie nadaje się do uprawy na balkonie, w doniczce lub w skrzynce balkonowej. Wystarczy do tego celu zwykła ziemia uniwersalna. Ponieważ ziemia w skrzynkach szybko wysycha, latem, szczególnie w czasie upałów, należy nasturcje podlewać nawet dwa razy dziennie. Można je także przezimować do następnego roku, jeśli mamy jasne i chłodne pomieszczenie.

Zastosowanie nasturcji jako rośliny spożywczej i prozdrowotnej

Mało kto wie, że nasturcja jest jadalna. Jej kwiaty zawierają beta-karoten i witaminę C. Kwiaty i liście mogą być dodawane do sałatek. Roślina ta ma charakterystyczny, ostry smak przypominający rzeżuchę. W Ameryce Południowej owoce i pąki nasturcji stanowią ważny element wyżywienia. Robi się z nich przetwory w occie lub słonej wodzie.

Jadalne są części nadziemne nasturcji. Z uwagi na ciekawy, ostry smak doskonale sprawdzają się jako dodatek do kanapek i sałatek. Ze zmiksowanej nasturcji można robić różnego rodzaju sosy i pasty do makaronu czy do pieczywa, na przykład rodzaj pesto. Owoce nasturcji nieco przypominają kapary, dlatego też są wykorzystywane do fałszowania kaparów. Natomiast w domu można przygotować sobie rodzaj domowych kaparów z nasturcji.

Kwiat i liście nasturcji zawierają sole mineralne, witaminy i olejki eteryczne. Ma ona właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze, a także wirusobójcze. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym przyspiesza gojenie ran i zapobiega rozprzestrzenianiu się infekcji. Wyciąg z nasturcji jest składnikiem wielu leków. Natomiast kwiaty nasturcji są często składnikiem szamponów i preparatów na skórę i włosy.

Zastosowanie lecznicze nasturcji:

• lecznicze kąpiele z liści i kwiatów na bóle głowy, infekcje skóry,
• herbatka z ziela nasturcji na trawienie,
• sok z nasturcji do picia na szkorbut, odporność, infekcje górnych dróg oddechowych, układ moczowy,
• sok z nasturcji zewnętrznie do pielęgnacji skóry, czyszczenia ran i przemywania drobnych skaleczeń,
• napar z nasturcji jako płukanka do włosów, na łupież i dla poprawy wyglądu włosów,
• wyciąg z nasturcji zewnętrznie na skórę i włosy,
• ocet nasturcjowy do pielęgnacji ciała,
• napar z liści nasturcji do picia na gardło i kaszel.

Prozdrowotne właściwości ma również nalewka z nasturcji, szczególnie dla kobiet, które ciężko przechodzą miesiączkę. Natomiast najczęściej robimy nalewkę z nasturcji dla jej walorów smakowych.

Uprawa i pielęgnacja nasturcji - sadzenie, podlewanie, nawożenie

Gatunki ozdobne nasturcji uprawiane w ogrodzie i na balkonie

Najważniejsze gatunki popularnie uprawiane w gruncie i w doniczce:

• nasturcja większa,
• nasturcja kanaryjska,
• nasturcja bulwiasta.

Nasturcja większa jest uprawiana w Polsce jako roślina jednoroczna, która kwitnie przez całe lato, aż do późnej jesieni. Natomiast nasturcja kanaryjska jest to roślina pnąca, której pędy dorastają do 3 metrów długości. Wymaga ona odpowiednich podpór. Pięknie wygląda pnąc się po ogrodzeniu lub kratce na ścianie domu. Zachwycają jej jaskrawożółte kwiaty i niebieskozielone liście. Również pnąca jest nasturcja bulwiasta, która ma jednak krótsze pędy. Wytwarza ona bulwy w gruncie, dlatego też jest wrażliwa na spadki temperatury.

Uprawa i pielęgnacja nasturcji

Uprawa nasturcji nie jest trudna. Nasturcja ogrodowa najlepiej rośnie w słońcu. Warto sadzić nasturcję na słabszych glebach, gdyż w żyznej i zasobnej glebie słabiej kwitnie, za to wydaje więcej liści. Natomiast na podłożu mniej zasobnym ma mniej liści, za to wydaje większe i bardziej kolorowe kwiaty. Kwiat ten źle znosi podmokłe i ciężkie podłoże.

Nasturcja ogrodowa - charakterystyka:

• nie znosi suszy i wymaga podlewania w czasie upałów,
• źle znosi przesadzania,
• źle znosi podmokłą glebę,
• źle znosi chłody i zimne podłoże,
• nasturcja pnąca wymaga przypór,
• nawożenie nie jest konieczne.

Wymagania nasturcji w ogrodzie:

• stanowisko ciepłe i słoneczne,
• miejsce zaciszne i osłonięte,
• średnio żyzna gleba,
• przepuszczalne podłoże,
• lekko wilgotna gleba.

Nasturcję pozyskujemy z nasion, które najlepiej wysiać do gruntu w drugiej połowie kwietnia. Możemy również nabyć sadzonki u ogrodnika. Należy pamiętać, aby sadzonki znajdowały się w odstępach około 20 cm.

Pielęgnacja nasturcji polega na regularnym kontrolowaniu wilgotności gleby. Nasturcje giną w wyniku przesuszenia, dlatego też należy je podlewać w czasie suszy. Nawożenie nie jest konieczne, jeśli gleba została odpowiednio wzbogacona przed sadzeniem.

Nasturcja pochodzi z Ameryki Południowej, gdzie jest rośliną spożywczą. W Polsce uprawia się gatunki ozdobne w ogrodzie i w doniczce na balkonie. Jest to roślina łatwa w uprawie, wymaga jednak słońca i regularnego podlewania.

Mimo tego, że nasturcja pochodzi z dość egzotycznych zakątków świata, może być z powodzeniem hodowana w Polsce. Bardzo dobrze czuje się w ogrodzie i na balkonie. Co bardzo ważne nie jest wcale trudna w uprawie. Do tego występuje w wielu ciekawych odmianach. Warto, więc przybliżyć zalety, jakie oferuje kwiat nasturcji.

Nasturcja – charakterystyka, sadzenie, uprawa

Kwiat nasturcji od lat należy do najpopularniejszych roślin ozdobnych. Jest zaliczany do rodziny nasturcjowatych, w której skład wchodzi ponad 80 gatunków. Wśród nich można wyróżnić okazy jednoroczne, byliny i bardzo często pnącza. Naturalnym środowiskiem nasturcji są wilgotne lasy, suche zarośla oraz górskie piargi znajdujące się w Ameryce Południowej i Środkowej. Na tych terenach jest wykorzystywana, jako roślina jadalna. W Polsce największym uznaniem cieszą się nasturcje pnące. Są uprawiane w ogrodzie lub na balkonie.

Nasturcja ogrodowa występuje w kilku odmianach, które można uprawiać w naszym kraju. Wszystkie mają w zasadzie takie same wymagania. Lecz zanim do tego przejdziemy, należy opisać na czym polega wysiew tych kwiatów. Można przeprowadzić go na dwa sposoby. Pierwszy to wysiew bezpośrednio do gruntu. Przeprowadza się go w maju, po ustaniu przymrozków. To ważne, bowiem nasiona są bardzo wrażliwe na mróz. W wypadku tej metody kwiat nasturcji pojawi się dopiero na przełomie lipca i sierpnia. Drugą metodą jest wysiew nasion do inspektów. Najlepszym terminem dla tej czynności jest kwiecień.

Gdy w doniczkach rośliny wykiełkują i przy okazji ustaną mrozy, doniczkę ustawia się na balkonie lub tarasie. Miejsce może być nasłonecznione lub lekko zacienione. Jeśli jednak nasturcja ma rosnąć w ogrodzie, należy wykonać sadzenie rozsad. Między roślinami trzeba zachować odstęp 20-30 cm. Nasturcja ogrodowa potrzebuje nasłonecznionego stanowiska. W cieniu nie będzie kwitnąć. Co ważne, wybrane miejsce powinno być osłonięte przed wiatrem. Kwiat nie lubi bardzo żyznego podłożą, najlepiej rośnie w średnich lub wyjałowionych ziemiach o dobrej przepuszczalności. W doniczce trzeba, więc zadbać o warstwę kremazytu. W obu przypadkach podłoże musi być stale lekko wilgotne.

Gdy wysiew lub sadzenie już za nami pozostaje pielęgnacja. Podstawowym i w zasadzie jedynym zabiegiem jest podlewanie. Okazy rozwijające się na nasłonecznionych stanowiskach potrzebują sporych ilości wody. Zapotrzebowanie na wilgoć jeszcze wzrasta w okresie kwitnienia. Czy roślinie potrzebne jest nawożenie? Ten zabieg nie jest wymagany z bardzo prostej przyczyny. Nadmiar składników odżywczych może nasturcji zaszkodzić. Spowoduje bujny rozrost pędów i liści niestety kosztem kwiatów. Zatem niewielkie ilości nawozu można zaaplikować w okresie kwitnienia. Można, ale nie trzeba.

Nasturcje pnące i inne odmiany

W naszym kraju największą popularnością cieszy się nasturcja większa z łaciny tropaeolum majus. Odznacza się dużymi, kolorowymi kwiatami oraz okrągłymi liśćmi. W swoim naturalnym środowisku, nasturcja większa jest byliną. Jednakże nasz zmienny klimat sprawia, że jest uprawiana, jako roślina jednoroczna. Zazwyczaj występuje w formie pnącza osiągającego 3 metry wysokości. Nasturcja większa może rozwijać się w ogrodzie na podporach lub też na balkonie.

Tropaeolum majus występuje też w odmianach karłowatych. Jedna z nich jest określana, jako nasturcja niska. W uprawie dorasta do około 20-40 cm. Nie tylko rozmiary odróżniają ją od większej kuzynki. Nasturcja niska często wytwarza jasnozielone liście z kremowymi smugami i kropkami. Kwiaty są bardzo dekoracyjne, płatki mają kolor pomarańczowy i są skupione wokół ciemnego środka. Podobnie ja inne odmiany, nasturcja niska jest wrażliwa na przymrozki i nie lubi przesadzania.

Nasturcje pnące mogą się między sobą bardzo różnić. Dobrym potwierdzeniem tych słów jest kwiat nasturcji kanaryjskiej. Na pierwszy rzut oka wygląda zupełnie inaczej niż tropaeolum majus. Posiada zielononiebieskie, klapowate liście. Oprócz niecodziennego koloru są mocno powcinane. Kwiaty osiągają niewielkie rozmiary, ale wyróżniają się barwą. Są jaskrawo żółte i wytwarzają wyraźne ostrogi. Te nasturcje pnące dorastają do 2-3 metrów wysokości. Kwitną od lipca do późnej jesieni. Zdecydowanie lepiej czują się w ogrodzie, choć poradzą sobie też na balkonie. Po tym opisie pozostała jeszcze nasturcja bulwiasta.

Nasturcja bulwiasta jest zdecydowanie mniej popularna niż tropaeolum majus czy nasturcja niska. Dorasta do około 2 metrów wysokości i oczywiście jest pnączem. Jej charakterystyczną cechą są bulwy, które można przechowywać w chłodnym pomieszczeniu. Tylko w cieplejszych częściach kraju i pod okryciem bulwy mogą zimować w gruncie. Nie zawsze jednak to się udaje. Nasturcja bulwiasta ma niewielkie kwiaty, zazwyczaj czerwono-pomarańczowe. Rozwijają się na szczytach długich i sztywnych pędów. Co ciekawe łodygi są czerwone, co dodaje roślinie uroku. Nasturcja bulwiasta kwitnie od połowy lata do późnej jesieni.

Nasturcja ogrodowa i balkonowa

Nasturcja ogrodowa występuje w wielu ciekawych odmianach. Większość z nich doskonale radzi sobie również na balkonach. Sadzenie i uprawa tych roślin nie sprawiają w zasadzie żadnych problemów. Niezależnie od tego czy jest to nasturcja niska czy nasturcja większa. Co równie ważne opisywane kwiaty nie wymagają skomplikowanej pielęgnacja. Jedynym zabiegiem jest podlewanie. Nawożenie nie jest wymagane, ponieważ te rośliny najlepiej rosną w niezbyt żyznych glebach.

By nasturcja bulwiasta czy jakakolwiek inna rosła prawidłowo trzeba zapewnić jej dobre stanowisko i podłoże. Oprócz tego należy ją bacznie obserwować. Trzeba, bowiem wiedzieć, że jest to roślina podatna na ataki szkodników. Są to przede wszystkim mszyce, ślimaki i gąsienice. Czasem też mogą rozwijać się choroby grzybowe. Do ich zwalczania najlepsze są naturalne metody. Niektóre środki chemiczne mogą zaszkodzić kwiatom. Gdy dopilnujemy tej kwestii, nasturcje odwdzięczą się pięknym kwitnieniem.

Od czerwca do jesieni główną ozdobą ogrodów i balkonów są nasturcje. Ich piękne, intensywnie wybarwione kwiaty urozmaicą i rozweselą każdą przestrzeń. Owoce, liście i kwiaty są bardzo smaczne i mogą być dodawane do różnych dań. Skuś się i zaproś nasturcję na swój balkon albo do ogrodu. Jej uprawa jest mało wymagająca, a efekt zachwycający.

Nasturcja ogrodowa: najpowszechniejsze gatunki w uprawie

Nasturcja większa, nasturcja niska i nasturcja pnąca

Nasturcja większa (łac. Tropeadum majus) znana jest także pod nazwą nasturcja pnąca. To zdecydowanie najczęściej uprawiany przedstawiciel rodziny nasturcjowatych. Wyróżnia się dużymi i przyciągającymi wzrok kwiatami o talerzowatym kształcie. Kwiaty pojawiają się na końcu długich szypułek. Bardzo często są wielobarwne. Nasturcja pnąca wyróżnia się tym, że na żółtym tle płatków często pojawiają się pomarańczowe lub czerwone, niezbyt duże plamki. Nasturcja większa jest dekoracyjna przez znaczną część sezonu. Kwitnie od czerwca aż do późnej jesieni, czasami nawet do pierwszych przymrozków.

Nasturcja większa (Tropaeolum majus) jest nazywana także pnącą, ponieważ jej skrętoległe liście czasami okręcają się wokół prętów na balkonie. Mają bardzo ciekawy kształt – tarczowaty lub prawie dłoniasty. Na środku znajduje się charakterystyczna, jasna kropka.

Nasturcja pnąca najczęściej wytwarza jeden pęd, który może osiągnąć nawet 3 metry długości. Jednak najnowsze dostępne w uprawie odmiany są znacznie mniejsze, mają wzniesione łodygi, które rzadko przekraczają 30 cm. Czasami funkcjonują pod nazwą „nasturcja niska”, nie jest to jednak ich nazwa botaniczna. Nasturcja niska także wytwarza ładne kwiaty o talerzowatym kształcie, jednak są one nieco mniejsze.

Nasturcja pnąca w swoich naturalnych warunkach jest byliną, która dobrze znosi niewielkie spadki temperatur. Należy jednak wiedzieć, że nie jest odporna na chłód. Dlatego w Polsce nasturcja większa jest uprawiana w cyklu jednorocznym.

W uprawie pojawia się także nasturcja kanaryjska. Na pierwszy rzut oka nie przypomina swojej krewnej, jednak od razu widać, że należy do rodziny nasturcjowatych. A to za sprawą przepięknych, typowych kwiatów. To także jest nasturcja pnąca, w błyskawicznym tempie zajmuje balustrady, barierki i płoty. Nasturcja kanaryjska jest nieco bardziej wymagająca pod względem stanowiska i uprawy.

Nasturcja – właściwości zdrowotne i ciekawostki

Zarówno nasturcja większa, jak i nasturcja niska, czyli jej kulty war, mają właściwości prozdrowotne. W medycynie i ziołolecznictwie wykorzystywane są zarówno nasiona nasturcji, jak i jej liście i kwiaty. Także owoce nasturcji znajdą swoje zastosowanie. Robi się z nich wyciągi i różnego rodzaju ekstrakty, które poprawiają trawienie, działają żółcio- i moczopędnie. Mają silne właściwości przeciwpasożytnicze, działają napotnie i przeciwgorączkowo. Herbatę z nasturcji czasami podaje się w przeziębieniach i grypie, ponieważ rozgrzewa i pomaga wrócić do zdrowia.

Nasturcja jest jadalna. Zarówno nasturcja pnąca, jak i nasturcja niska mogą być wspaniałym składnikiem na sałatki, surówki. Używa się ich także jako przystawek do mięs i innych dań głównych. Zarówno młode liście, jak i kwiat nasturcji mają ciekawy, nieszablonowy smak, bardzo delikatny. Kwiat nasturcji je się na surowo lub zapiekany. Owoce nasturcji – niewielkie koszyczki nasienne – można marynować w occie. Ich smak i wygląd jest zbliżony do kaparów.

Nasturcja w ogrodzie i w doniczce

Nasturcja w ogrodzie czy w doniczce?

Nasturcja to roślina o minimalnych wymaganiach. Z powodzeniem uprawia się ją na balkonie, dobrze sprawdza się także w ogrodzie. Nasturcja niska wspaniale sprawdza się na rabatach. Można sadzić ją na ich brzegach, by nie zasłaniały jej inne rośliny. Ze względu na intensywną barwę i długi okres kwitnienia jest to bardzo ciekawy aspekt kolorystyczny każdej rabaty.

Jak uprawiać ją w doniczkach, na przykład na tarasie? Nasturcja niska dobrze prezentuje się także na balkonie, jednak tutaj prawdziwy urok mają odmiany pnące, które mogą wymagać podpór. Pną się po balustradach i płotkach, można z powodzeniem posadzić je także w wiszących lub wzniesionych koszach i doniczkach – będą się malowniczo przewieszać.

Wysiew nasion

Nasiona nasturcji są mało odporne na mróz. Dlatego wysiewa się je do gruntu lub w doniczce dopiero w maju. Tak późny wysiew sprawia jednak, że kwitnienie jest przesunięte w czasie – kwiat nasturcji pojawia się dopiero na przełomie lipca i sierpnia.

Jeśli więc zależy ci na szybszym kwitnieniu, warto zdecydować się na wysiew do inspektów. Nasiona nasturcji szybko kiełkują, wystarczy więc, że je podpędzisz w kwietniu. Na początku maja, kiedy minie ryzyko nawet niewielkich nocnych mrozów, należy wystawić doniczkę lub znaleźć dla rozsad miejsce w ogrodzie.

Nasturcja nie lubi konkurencji, należy więc zachować ostrożność w czasie wysiewu lub wysadzania rozsad. Między roślinami powinno być co najmniej 20-30 cm odległości. W przypadku bujnych odmian o pnących pędach, które wytwarzają liczne pędy boczne należy zachować jeszcze większą odległość.

Uprawa nasturcji – stanowisko

Nasturcja to jedna z najmniej wymagających roślin. Jest bardzo łatwa w uprawie, a kwiat nasturcji jest niezwykle atrakcyjny, więc warta jest wszelkiego wysiłku. Może rosnąć w zasadzie wszędzie. Nasturcja w ogrodzie najlepiej rozwija się na słonecznych stanowiskach. Na balkonie dobrze czuje się zarówno na bardziej doświetlonych, jak i półcienistych miejscach.

W obu przypadkach najlepiej sprawdza się standardowa ziemia ogrodowa. Warto jednak wiedzieć, że nasturcja nie lubi bardzo żyznych podłoży, o wysokim poziomie próchnicy. Dobrze czuje się w nieco bardziej wyjałowionych stanowiskach, ponieważ wysoki poziom składników odżywczych powoduje u niej zbyt bujny wzrost, co odbywa się kosztem kwiatów. Musi mieć jednak przepuszczalne podłoże, dlatego w uprawie doniczkowej nie można zapomnieć o warstwie keramzytu. Jeśli zdecydujesz się na zasadzenie którejś z wijących się odmian, koniecznie zainstaluj także podpory i kratki, po których roślina może się piąć. Nie musisz przywiązywać pędów – nasturcja sama bardzo szybko oplecie każdą podporę.

Uprawa nasturcji krok po kroku

Nasturcja – podlewanie i nawożenie

Odpowiednie stanowisko dla nasturcji to podstawa. Kiedy już nasiona nasturcji trafią do gruntu, niewiele pozostaje nam do pracy nad rośliną. Uprawa nasturcji w dużej mierze ogranicza się do podlewania. Jego częstotliwość i ilość wody należy dopasować do wielkości rośliny i stanowiska, w którym żyje. Na słonecznym balkonie nasturcja będzie potrzebowała więcej wody niż w zacienionym ogrodzie. Także pierwszy kwiat nasturcji jest sygnałem, że należy zwiększyć podlewanie.

Roślina nie wymaga nawożenia. Można zasilić ją w okresie kwitnienia niewielką ilością nawozu przeznaczonego do balkonowych roślin kwitnących. Nadmiar składników odżywczych w podłożu może być dla niej szkodliwy i powoduje wybujały wzrost pędów i zwiększenie rozmiaru liści.

Uprawa nasturcji: możliwe problemy

Roślina może paść ofiarą także grzybiczych patogenów. Najczęściej dotyka ją mączniak prawdziwy, który błyskawicznie pozostawia mączyste, białe ślady na liściach. Choroba przenosi się najczęściej z warzyw, więc jeżeli uprawiasz nasturcje w ogrodzie warzywnym lub w pobliżu grządek z pomidorami czy papryką, sięgnij po fungicydy o działaniu zapobiegawczym, przeznaczone do roślin ozdobnych. Wtedy twoje nasturcje będą w pełni chronione przed chorobą.