Niezapominajka

Niezapominajka - rodzaje, występowanie, uprawa, porady praktyczne

Jest jedną z niewielu roślin, których nazwa w różnych językach ma podobne znaczenie. W tym przypadku wiąże się z niezapominaniem. Znana w Europie od niepamiętnych czasów, jest kwiatem o ważnej i starej symbolice. Kwitnie wiosną i latem, a jej subtelne kwiatki są chętnie wybierane na ozdobę ogrodów i balkonów.

Niezapominajka – charakterystyka

Chociaż większość gatunków niezapominajki jest do siebie podobna, to mają one różny cykl życiowy i zasiedlają bardzo różnorodne miejsca. Mogą być jednoroczne lub wieloletnie, wyrastające na suchych, piaszczystych glebach lub nad zbiornikami wodnymi. Można je znaleźć na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy. Nas będzie interesować przede wszystkim niezapominajka leśna, alpejska, a także kultywary pod zbiorową nazwą „niezapominajka ogrodowa”.

Niezapominajka ma pięciokrotne kwiaty na szczycie grubej, zwykle owłosionej łodygi. Najczęściej spotykane są niezapominajki błękitne, ale w ogrodach uprawia się też białe i różowe. Kwiaty drobne, rosną w kępkach, wzdłuż łodygi, w skrętkach. Liście są lancetowate, często owłosione, czasami z nóżką lub bez (zależnie od gatunku). W przypadku niezapominajki leśnej tworzą rozetki przy ziemi.

Roślina kwitnie od maja do czerwca (leśna), od maja do lipca (alpejska) lub przez całe lato (błotna). Niektórzy zaliczają do niezapominajek brunerę wielkolistną (tzw. niezapominajka kaukaska). Kwitnie ona od kwietnia do czerwca, czyli trochę wcześniej. Należy do tej samej rodziny ogórecznikowatych, ale nazwa tej rośliny jest zwyczajowa i nie jest ona zaliczana do niezapominajek. Od kuzynek odróżnia ją kształt liści, które są duże i sercowate.

Gatunki i odmiany

W zależności od tego jak i gdzie chcemy wykorzystać niezapominajkę możemy wybrać najlepszą odmianę lub gatunek.

Niezapominajka najczęściej uprawiana jest jako roślina dwuletnia lub jednoroczna, chociaż popularne gatunki w warunkach naturalnych są roślinami wieloletnimi. Często kupuje się sadzonki do rozsady, ale można ją bez problemu hodować również z nasion. Oto kilka popularnych gatunków i odmian:

Najłatwiej jest kupić niezapominajki szukając nasion i sadzonek po kolorach lub po nazwach gatunków. W drugiej kolejności warto sprawdzić czy proponowane odmiany są niskie czy wysokie. Ważne jest też dobranie odpowiedniej rośliny do warunków, które chcemy jej zapewnić. Niezapominajka leśna będzie doskonale pasować do obsadzania rabat lub do sadzenia w doniczce na lekko zacienionym balkonie. Błotna jest przeznaczona przede wszystkim do nasadzeń blisko zbiorników wodnych. Potrzebuje i toleruje więcej wilgoci niż jej kuzynki. Jeżeli natomiast chcemy sadzić niezapominajkę alpejską, to pamiętajmy, że w naturze występuje na polanach górskich. Dlatego najlepiej nadaje się do sadzenia w ogródkach skalnych.

Uprawa w ogrodzie

Początek cyklu zależy od tego czy chcemy wyhodować niezapominajkę z nasion czy kupujemy gotową sadzonkę. Nasiona można wysiać wiosną (najlepiej w maju) do doniczki i latem przesadzić młode roślinki na miejsce docelowe. Można też wysiać niezapominajkę bezpośrednio do gruntu. Robimy to w czerwcu. Najlepszych rezultatów możemy się spodziewać w następnym roku. Dlatego niektórzy wysadzają roślinki do ziemi dopiero w następnym roku. Optymalna odległość sadzonek to 5x10 cm.

Stanowisko może być cieniste lub słoneczne. Większość niezapominajek uprawianych w ogrodzie nie lubi miejsc suchych, więc dobrze, żeby blisko znajdowała się woda, a inne rośliny lub ogrodzenie dawały trochę cienia. Rośliny mają zróżnicowane wymagania glebowe. Niezapominajka alpejska da radę na podłożu wapiennym, błotna dobrze czuje się w glebie wilgotnej, gliniastej, bogatej w azot. Niezapominajka leśna lubi natomiast prawie każdy, w miarę przepuszczalny rodzaj gleby o odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego.

Podlewać należy wtedy, kiedy ziemia zaczyna przesychać. Ogólna zasada jest taka, że niezapominajki nie lubią suchego podłoża, więc pilnujemy, żeby miały wilgoć – szczególnie latem. Jeżeli wybierzemy odpowiednio zacienione miejsce, może się okazać, że przez wiosnę podlewanie w ogóle nie będzie potrzebne.

Mimo to, jeżeli chcemy, żeby nasze roślinki czuły się dobrze i ładnie rosły, dobrze jest zadbać o to, żeby ziemia była próchnicza, a słońce nie paliło zbyt mocno.

Niezapominajki najczęściej są uprawiane jako rośliny dwuletnie. Można też traktować je jak byliny.

Jeżeli chcemy zagęścić rabatę i dłużej cieszyć się obecnością niezapominajek w ogrodzie, to nie powinniśmy ścinać kwiatów po przekwitnięciu. Dojdzie wtedy do samosiewu.

Niezapominajki są mrozoodporne. Można je lekko przykryć np. słomą, jeżeli obawiamy się zbyt dużych mrozów.

Kwiaty poradzą sobie bez nawożenia, jednak warto nawieźć je obornikiem na początku kwitnienia i co dwa tygodnie dawać im nawóz dla roślin kwitnących. Poza tym dobrze im robi spulchnianie ziemi od czasu do czasu.

Niezapominajki na balkonie

Do uprawy na balkonach zwykle używa się niezapominajki leśnej. Jest ona mało wymagająca jeżeli chodzi o glebę i stanowisko. Do sadzonek można użyć uniwersalnej ziemi do kwiatów.

W przeciwieństwie do niezapominajki w ogrodzie, ta w doniczce wymaga regularnego podlewania. W letnie upały można to robić nawet co 2-3 dni. Dobrze jest też nawozić dwa razy w sezonie (zwłaszcza przed kwitnieniem). Na początku sezonu (wiosną) powinno się przesadzić kwiaty do świeżej ziemi.

Kwiaty w doniczkach na balkonie są też bardziej wrażliwe na mrozy. Dlatego, mimo że niezapominajka jest rośliną mrozoodporną, trzeba ją zabezpieczyć przez zimą. Najlepiej ustawić doniczki w kartonie, który wypełnimy gazetami, styropianem lub korą. Elegancki i ekologiczny będzie też „płaszczyk” z juty, owiniętej wokół donicy.

Niezapominajka w kulturze – tradycja i symbolika

Podstawowa symbolika niezapominajki jest dość oczywista. Jest to kwiat symbolizujący wieczną pamięć. Szczególnie chętnie używany jako kwiat zakochanych, którzy muszą się na jakiś czas rozstać, ale będą o sobie pamiętać. Jest więc symbolem rozłąki i wierności.

Współcześnie symbolika została też powiązana z osobami cierpiącymi na chorobę Alzheimera oraz osobami z niepełnosprawnościami. Chodzi więc o pamięć o wszystkich, którzy potrzebują naszej pomocy i troski innych.

W kulturze niemieckiej nabrała też bardziej dramatycznego znaczenia – jako kwiat symbolizujący pamięć o ofiarach wojen, bliskich zmarłych czy tęsknoty za utraconą miłością.

Warto dodać, że niezapominajka ma też właściwości prozdrowotne. Chociaż zostały dziś trochę… zapomniane. Według medycyny ludowej napary i nalewki z kwiatów niezapominajek działały leczniczo na układ oddechowy. Miały też właściwości uspokajające. Świeże kwiaty można stosować jako okład na zmęczone oczy, a także robić relaksujące kąpiele z ich dodatkiem.

Niezapominajka to roślina, która kojarzy się przede wszystkim z wiosną w pełni i zbliżającym się latem. Poza tym jej małe kwiatki są dyskretną, ale wymowną ozdobą rabat, tarasów i balkonów. Warto posadzić ją w doniczce lub w ogrodzie i cieszyć się niepowtarzalnymi, pastelowymi odcieniami jej kwiatów.

Niezapominajka jest piękną ozdobą balkonów, tarasów i ogrodów. Zobacz jakie odmiany warto wybrać i jak o nią zadbać

Niezapominajki to rośliny doskonale pasujące do każdego ogrodu. Nie dość, że pięknie wyglądają to ich uprawa nie sprawia praktycznie żadnych problemów. Nic też nie stoi na przeszkodzie by rozwijały się w doniczkach. Będą wtedy zdobić balkony i tarasy. Te zalety sprawiły, że postanowiliśmy stworzyć ten artykuł. Wymieniamy tu i opisujemy najpopularniejsze odmiany niezapominajek. Sprawdzamy, jakie mają wymagania i na czym polega ich pielęgnacja.

Niezapominajka – wiosenny kwiat ogrodowy

Niezapominajki zwane również niezabudkami reprezentują rodzaj roślin zielnych zaliczanych do grupy ogórecznikowatych. W tej licznej rodzinie wyróżnia się od 90 do 100 gatunków. Niezabudki najliczniej występują w strefie klimatu umiarkowanego na obu półkulach. Naturalnie rozwijają się na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. W Polsce dziko spotyka się 13 gatunków porastających rozmaite obszary kraju. Te kwiaty zajmują miejsca suche, piaszczyste, trawiaste a także zarośla i lasy. Część odmian preferuje stanowiska mocno wilgotne lub wręcz podmokłe.

Niezapominajki cieszą się powodzeniem z kilku powodów. Pierwszym jest ich duża uniwersalność. Mogą rozwijać się na rabatach, obrzeżach ścieżek, na klombach jak również w doniczkach na tarasach i balkonach. Niezabudki pojawiają się w bukietach kwiatowych, ponieważ symbolizują pamięć i miłość. Wykonuje się z nich leki homeopatyczne, syropy i nalewki. Ziele dodaje się do kąpieli, przygotowuje z niego napary czy okłady. Każdy kwiat wydziela bardzo przyjemny, odprężający zapach. Od 2002 roku w naszym kraju, 15 maja jest obchodzony Dzień Polskiej Niezapominajki.

Do odmian najczęściej spotykanych w ogrodach należy dwuletnia niezapominajka leśna. Występuje też dziko na terenie całego kraju. Może dorastać do 20-30 cm wysokości. Ma krzaczkowaty, wzniesiony pokrój, na pędach rozwijają się ciemnozielone, podłużne, lancetowate liście. Okres kwitnienia tej rośliny trwa od kwietnia do czerwca. W tym czasie jej ozdobą są zebrane w luźne kwiatostany, drobne niebieskie, różowe lub białe kwiaty.

Inne odmiany niezapominajek

Niezabudka leśna to nie jedyna, popularna odmiana ogrodowa. Kolejną jest niezapominajka alpejska. Jej naturalnym środowiskiem są góry, w Polsce ta bylina dziko rośnie w Tatrach. Przeważnie dorasta do około 25 cm wysokości. Od czerwca do połowy lata zdobią ją pachnące kwiaty. Ich płatki są ciemnoniebieskie a środek żółty. W sprzedaży można również odnaleźć okazy z białymi lub różowymi kwiatami. Niezapominajka alpejska, w przeciwieństwie do leśnej, najlepiej rośnie na stanowiskach nasłonecznionych. Jest chętnie wybierana do ogrodu gdyż nie ma dużych wymagań uprawowych.

Na naszej liście musi znaleźć się również niezapominajka polna zwana pośrednią. Zazwyczaj to roślina jednoroczna, w bardzo sprzyjających warunkach także bylina. Jest wysoka, może dorastać nawet do 40 cm. Ma szorstko owłosiona łodygę, liście są owalne i zebrane w ładne rozety. Zamierają w okresie kwitnienia, który jest bardzo długi. Trwa od kwietnia aż do października. Kwiaty w początkowej fazie są różowe, potem nabierają niebieskiej barwy. Niezapominajka polna, jak już sugeruje jej nazwa, porasta pola, łąki, ścierniska. W ogrodach pojawia się stosunkowo rzadko.

Bardzo ciekawa jest niezapominajka błotna. W naturalnym środowisku dorasta do 40 cm wysokości. Tymczasem sadzona w ogrodzie, w pobliżu oczka wodnego, może osiągnąć nawet 100 cm wysokości. Najlepiej czuje się w kępach sadzonych na ciepłych, półcienistych stanowiskach. Najlepsza dla niej gleba jest próchniczno-gliniasta z zasadowym odczynem. Niezapominajka błotna ma płożącą lub wzniesioną łodygę pokrytą włoskami. Liście są bezogonkowe, wąskie, owalne i owłosione. Roślina kwitnie od maja do września. Wytwarza drobne kwiaty, najpierw różowe następnie niebieskie z żółtym oczkiem.

Uprawa i pielęgnacja niezapominajek

Powyższe opisy pokazują, że niezapominajki najlepiej rosną na stanowiskach półcienistych lub słonecznych. Najlepsze dla nich gleby są żyzne i przepuszczalne. W takich warunkach rośliny nie potrzebują nawożenia. Wykonuje się je tylko, gdy rozwijają się na bardzo ubogich ziemiach. Kluczowe jest za to utrzymanie stałej wilgotności podłoża. Podlewanie musi być regularne by nie dopuścić do wyschnięcia stanowiska. To samo tyczy się odmian doniczkowych, choć tu ważniejsze jest zraszanie. Niezapominajki są mrozoodporne, nie trzeba, więc ich okrywać na zimę.

Najlepszym terminem na wysiew interesujących nas roślin jest lato. Wtedy kwiaty pojawią się wiosną następnego roku. Wysiew można też przeprowadzić latem, choć nie gwarantuje to sukcesu. Jeśli się jednak uda do kiełkowania dochodzi w temperaturze 22°C. Po około 2-3 tygodniach pojawią się siewki. W tym momencie przeprowadza się rozmnażanie. Siewki przepikowuje się i umieszcza w doniczkach. Dopiero jesienią trafiają na stałe miejsce rozwoju. Oczywiście można też pozostawić je w doniczkach i uprawiać na tarasie. I to tyle, jeśli chodzi o uprawę i pielęgnację.