Róże

Róże - gatunki, opis, zdjęcia, uprawa, rozmnażanie, zimowanie

Jedne z najpiękniejszych i najbardziej wszechstronnych roślin ogrodowych. Mogą stanowić okrywę ziemi, zieloną ścianę, lub zdobić rabaty jako mniejsze i większe krzewy. Nadają ogrodom szlachetny, nieco romantyczny wygląd. Nadają się też do zdobienia balkonów i tarasów. Poza walorami estetycznymi i różnymi funkcjami w ogrodzie mogą być też źródłem surowca do domowych przetworów i leków.

Róże, adenium i hibiskusy

W ogrodnictwie nazwa róża bywa przypisywana zwyczajowo różnym roślinom. Zwłaszcza można się spotkać z określeniami róża chińska oraz róża pustyni. Wyjaśnijmy więc – żadna z tych roślin nie należy do gatunku rosa. Hibiskus lub ketmia, zwana różą chińską (nie mylić z Rosa chinensis), należy do nadrzędu różopodobnych, ale jest ślazowcem. Pod wieloma względami przypomina różę i można ją uprawiać zamiennie. Natomiast tzw. róża pustyni jest adenium – rodzajem występującym na obszarach subtropikalnych na Półwyspie Arabskim i w Afryce, bliżej spokrewnionym z baobabem. Jest bardzo ozdobna, ale trująca i nie nadaje się do uprawy ogrodowej w naszych warunkach.

Róże – charakterystyka

Róże są krzewami lub pnączami. Pochodzą prawdopodobnie z Chin, ale występują na całej półkuli północnej. Są cenione przede wszystkim ze względu na piękne, pachnące kwiaty. W ogrodach sadzi się zarówno róże krzewiaste, pnące jak i okrywowe. Niższe odmiany pnące i krzaki nadają się też do uprawy na balkonie.

Liczne gatunki występujące w naturze i jeszcze liczniejsze kultywary (ponad 4000 odmian!) sprawiają, że te rośliny mają bardzo zróżnicowane cechy. Do wspólnej charakterystyki należy:

• Charakterystyczny zapach kwiatów (są róże bardziej lub mniej pachnące)
• Tendencja płatków do układania się po spirali w pąku
• Kolce na pnączach (chociaż są odmiany bezkolcowe)
• Liście są sezonowe, złożone, nieparzystopierzaste, rosną skrętolegle.

Krzaki róż potrafią dorastać do 3 m, w ogrodach i parkach zwykle używa się odmian krzewiastych, rosnących do 1,5 m. Wieloletnie pnącza mogą się rozrosnąć nawet na powierzchni kilkudziesięciu metrów.

Róże klasyfikuje się według wielu cech. Ponieważ uprawa tych szlachetnych kwiatów ma długą tradycję, szczególnie cenione są stare odmiany oraz ich hybrydy (zwykle róże angielskie). Nowoczesne odmiany róż są natomiast cenione ze względu na nowe, nietypowe cechy. Podział ze względu na wielkość ma znaczenie kiedy chcemy kupić róże do ogrodu lub na balkon.

W profesjonalnych zestawieniach zwykle wyróżnia się następujące rodzaje:

• Róże wielkokwiatowe – charakteryzują się dużymi, zwykle pojedynczymi kwiatami. Słabo się rozrastają, ale za to kwitną cyklicznie. Doskonale nadają się na kwiat cięty i ozdobę rabat.
• Róże wielokwiatowe – zwane też rabatowymi; pięknie kwitnące i mało wymagające w uprawie. Nadają się do obsadzania rabat. To dobry rodzaj róż dla początkujących hodowców.
• Róże pnące – mają długie, szybko rozrastające się pędy. Są wykorzystywane do obsadzania ogrodzeń, bram, balkonów. Kwitną przez cały sezon od lata do jesieni. Niektóre odmiany zakwitają ponownie jesienią. Mniej odporne na wilgoć i zimno niż rabatowe.
• Róże parkowe – odmiany krzaczaste, dorastające do 3 m; nadają się na żywopłoty lub kwitnące labirynty. Wykorzystywane w parkach i ogrodach.
• Róże okrywowe – najczęściej nisko płożące, ekspansywne. Zwykle wymagają niewiele uwagi. Tworzą piękny zielony dywan, kwitnący od późnej wiosny do końca lata.
• Róże miniaturowe – mniejsze, krzewiaste odmiany, nadające się do uprawy w donicach do ogrodu, na balkon lub taras. Można je też trzymać w doniczce w domu. Zwykle dorastają do 40 cm. Mają drobniejsze liście i kwiaty, które dobrze prezentują się na niewielkich przestrzeniach.
• Róże angielskie – wielopłatkowe, pachnące róże o romantycznym wyglądzie. Najczęściej hybrydy starych odmian, przypominają róże historyczne.
• Róże na pniu – moda na szczepienie krzewów na pniu dotarła też do hodowców róż. Niektóre odmiany można kupić w tej formie. Zwykle są to róże pnące, które pięknie prezentują się w kwitnących girlandach, z daleka przypominają ozdobne drzewka.

Gatunki i odmiany

Uprawa róż jest sztuką, praktykowaną od setek lat, dlatego nie sposób wymienić większości odmian. Spośród licznych kultywarów wybraliśmy kilka prezentujących możliwości tych roślin:

Uprawa i pielęgnacja

Uprawa w dużej mierze zależy od odmiany. Większość róż lubi stanowisko słoneczne, z lekko rozproszonym światłem. Jeżeli chcemy posadzić je w miejscu o mniejszym nasłonecznieniu, to od razu najlepiej poszukać róż tolerujących cień.

Rośliny rozmnaża się przez nasiona lub wegetatywnie. Jeżeli zaczynamy przygodę z różami, to najlepiej kupić sadzonki. Zwłaszcza jeżeli mają to być róże ogrodowe. Kupujemy je i wysadzamy do gruntu w październiku i listopadzie (do pierwszych przymrozków), można to robić również wczesną wiosną. Sadzonki zwykle sprzedaje się w tzw. balocie. Znaczy to, że korzenie są otulone bryłą ziemi i jutą, zwykle zabezpieczone na zewnątrz folią. Można rozwiązać balot i wsadzić gotową sadzonkę do odpowiednio głębokiego dołka. W przypadku sadzonek z odkrytym korzeniem, trzeba je najpierw namoczyć.

Róże lubią ziemię lekko wilgotną, piaszczysto-gliniastą, o lekko kwaśnym odczynie. Dobrze jest dodać na miejsce sadzenia trochę próchnicy, ale nigdy świeżego obornika. Róże będziemy też nawozić na wiosnę – kompostem lub nawozami mineralnymi dla kwiatów kwitnących (najlepiej specjalnymi preparatami dla róż).

Róże na rabatach podlewamy obficie, ale nie za często. Unikamy moczenia kwiatów. Róże w doniczce można podlewać na spodeczek.

Wiosną wykonuje się cięcie pędów. Zwykle robi się to raz do roku w marcu (nie licząc usuwania obumarłych kwiatostanów), ale dużo zależy od odmiany. Najlepiej zapoznać się z zasadami cięcia konkretnej róży, którą będziemy uprawiać.

Róże - zimowanie

Zabezpieczanie róż na zimę również zależy od wybranej odmiany. Niektóre są bardzo odporne nawet na duże przymrozki, inne w ogóle źle tolerują zimno. Ogólna zasada jest taka, że zabezpieczamy przede wszystkim dolną część. Usypujemy ziemię liściową lub torf wokół podstawy. Kopczyk może mieć 15-20 cm. Na to nakładamy gałęzi roślin iglastych (stroisz) – najlepiej świerka lub jodły. Jeżeli odmiana jest wyjątkowo wrażliwa na zimno, to resztę kwiatu można zakryć słomianym lub włókninowym chochołem. Do okrywania nadaje się też tektura falista.

***

Róże to najpiękniejsze kwiaty ogrodowe, często nazywane królowymi ogrodu. Nadają romantyczny wygląd ogrodzeniom, bramom i altanom. Mogą też zdobić okna, balkony i tarasy. Co najważniejsze nie są bardzo wymagające. Niektóre odmiany są prawie bezobsługowe. Może dlatego warto spróbować upiększyć rabaty lub altanę tymi niezwykłymi roślinami.