Szachownica

Szachownica - odmiany, opis, stanowisko, pielęgnacja, rozmnażanie

Podziwiamy w ogrodach majestatyczną szachownicę cesarską o okazałych, pomarańczowych kwiatostanach. Wśród szachownic znajdziemy ciekawe gatunki o dzwonkowatych kwiatach w różnych kolorach. Są to kwiaty łatwe w uprawie, lecz wymagają starannej pielęgnacji. Co ciekawe, odstraszają krety w ogrodzie. Poznaj ciekawe gatunki szachownic i dowiedz się na czym polega ich uprawa i pielęgnacja.

Szachownica jako piękny, kwiat ozdobny do ogrodu

Jak wygląda szachownica cesarska i inne gatunki szachownic

Na rabatach kwiatowych i w zieleni miejskiej widzimy nieraz wyniosłe kwiaty na długiej łodydze, na której szczycie znajduje się okazały kwiatostan zbierający pomarańczowe dzwonkowate kwiaty zwieńczony u góry pękiem liści. Jest to szachownica cesarska, roślina cebulowa będąca ozdobą wielu ogrodów. Należy do rodziny liliowatych i rodzaju szachownic.  Ale nie jest to jedyny gatunek szachownicy. Na świecie jest ich 141.

Szachownice rosną naturalnie w Azji, Europie, północno zachodniej Afryce oraz Ameryce Północnej. W Polsce rośnie tylko szachownica kostkowata, która jest niewielkim i niepozornym kwiatkiem polnym rosnącym w Karpatach, obecnie znajdującym się pod ochroną gatunkową.

Są to wieloletnie geofity cebulowe, czyli rośliny, które gromadzą składniki odżywcze w znajdujących się pod ziemią cebulach. Ich charakterystyczną cechą są dzwonkowate kwiaty, często pokryte cętkami.  Szachownice kwitną dość krótko, od wiosny do początku lata. Zapylane są przez osy i trzmiele, a także sikorki modre i bogatki, które wyjadają ich nektar.

Co ciekawe, cebulki szachownic wydają nieprzyjemny zapach, który odstrasza gryzonie i zające. Dlatego też ogrodnicy, którzy mają problemy z kretami lub nornicami mogą posadzić w swoim ogrodzie szachownice cesarskie.

Wiele gatunków szachownic znajduje się pod ochroną. Trzy gatunki europejskich szachownic zostały wpisane do czerwonej księgi gatunków zagrożonych wyginięciem. Są to rodzime gatunki szachownic występujące w Grecji i Bułgarii.

Pod ochroną jest również rodzima szachownica kostkowata występująca w Polsce. Kwiat ten porastał niegdyś licznie Karpaty. Obecnie w większości krajów roślina ta jest uznana za zagrożoną wyginięciem. W Polsce jest objęta ochroną gatunkową.

Zastosowanie szachownicy - najciekawsze odmiany

W niektórych regionach świata cebulki szachownic wykorzystywane są do celów spożywczych. Sproszkowane cebule niektórych szachownic mają właściwości lecznicze. Wykorzystuje się je do sporządzania leków na kaszel i choroby dróg oddechowych. Jednak szachownice są głównie wykorzystywane jako ogrodowe kwiaty ozdobne.

Najpopularniejsze odmiany szachownic ozdobnych:

• szachownica cesarska,
• szachownica perska,
• szachownica bladokwiatowa,     
• szachownica Michajłowskiego, 
• szachownica ostropłatkowa,
• szachownica kostkowata.

Szachownice różnią się znacznie wyglądem i wysokością, dlatego też ich zastosowanie w ogrodzie jest inne. Majestatyczne szachownice cesarskie wymagają dużo miejsca i najlepiej wyglądają pośród niskich roślin, dzięki czemu można je łatwo wyeksponować. Wspaniale prezentują się w rzadkich rzędach.

Na rabatach kwiatowych przepięknie wygląda szachownica perska, której kwiaty układają się w bogate grona na łodyżce. Dorasta ona do 80 cm wysokości, zaś na jednej łodydze może być nawet do 50 kwiatów. Roślina kwitnie w maju, zaś kwiaty mają różne kolory w zależności od odmiany. Roślina ta wygląda pięknie na rabatach kwiatowych. Jednak jest ona trudna w uprawie i wymaga wysokich temperatur. Kwitnie tylko w czasie upalnej pogody. Jest to roślina odporna na mróz i można ją zimować w gruncie.

Jako roślinę ozdobną uprawia się w ogrodach również rodzimą, polską szachownicę kostkowatą. W naturze gatunek ten znajduje się pod ochroną, zaś w sklepach ogrodniczych dostępne są nasiona i sadzonki odmian w różnych wersjach kolorystycznych. Pozyskiwanie kwiatów z natury jest zabronione. Dozwolona jest tylko uprawa kwiatów hodowlanych. 

Szachownica kostkowata tworzy delikatne dzwonki, które wspaniale wyglądają w romantycznych zakątkach ogrodu. Jej kwiaty są różowo-fioletowe z ciekawym deseniem na płatkach. Pasuje do ogrodów w stylu naturalistycznym i romantycznym. Doskonale czuje się w półcieniu. Świetnie wygląda na trawnikach.

Jest to roślina rzadka w ogrodach, choć jest ona łatwa w uprawie. Wymaga wilgotnej i żyznej, przepuszczalnej ziemi o obojętnym lub lekko kwaśnym odczynie. Dobrze rośnie zarówno na słońcu, jak i w półcieniu.

Popularna szachownica cesarska

Roślina ta, znana również pod nazwą cesarska korona, zachwyca majestatycznym wyglądem wzniosłej łodygi zwieńczonej pomarańczowym kwiatostanem ukoronowanym kępą zielonych liści. Pochodzi ona z południowej Azji. Kwiaty szachownicy cesarskiej przybierają kolory: pomarańczowy, żółty lub czerwony.

Jest to kwiat niezwykle dekoracyjny, jednak jego uprawa nie jest łatwa. Jest to roślina odporna na mróz, jednak może być wrażliwa na wiosenne przymrozki, dlatego też cebulki należy okrywać na zimę.

Wymagania uprawowe:

• gleba bardzo żyzna i zasobna w składniki pokarmowe,
• ziemia przepuszczalna i wilgotna,
• odczyn pH gleby obojętn,
• stanowiska słoneczne lub lekko zacienione.
• rozmnażanie przez cebulki przybyszowe,
• sadzenie we wrześniu.

Warto wiedzieć, że cebula szachownicy cesarskiej zawiera imperialinę, która jest silnie trująca. Zatrucie objawia się wymiotami, skurczami i obniżeniem ciśnienia krwi. Po spożyciu cebuli kwiatu może dojść nawet do zatrzymania krążenia.

Uprawa szachownicy - wymagania, sadzenie, rozmnażanie

Uprawa szachownic w ogrodzie nie jest trudna. Jednak uważa się, że jest to roślina dla doświadczonych ogrodników.  Odmiany tej rośliny mają inne wymagania uprawowe.

Należy jednak pamiętać, że roślina cebulowa wymaga kontrolowanie wilgotności gleby, gdyż przy nadmiarze wody cebula może gnić. Dlatego też ważne jest przepuszczalne podłoże, które nie będzie zatrzymywać wody. Jest to szczególnie ważne w okresie, gdy roślina jest w stanie spoczynku. Gdy części nadziemne rośliny obumrą, cebula szachownicy wymaga suchych warunków i podlewania nie częściej niż co miesiąc. Niektórzy ogrodnicy w tym czasie wykopują cebulki i przechowują je w lekko wilgotnym torfie do jesieni. 

Wymagania uprawowe szachownic:

• przepuszczalna gleba,
• regularne podlewanie,
• nawożenie nawozami azotowymi a następnie potasowymi,

Rozmnażanie szachownic odbywa się z nasion lub z cebulek przybyszowych. Musimy jednak czekać 3 lata aż  kwiat zakwitnie. Cebulki szachwonicy można również kupić w sklepie ogrodniczym. Sadzenie najlepiej przeprowadzić jesienią, kiedy jeszcze nie jest zimno. Szachownica cesarska, jak również większość odmian ozdobnych, jest odporna na mróz. Jednak cebulki należy przed zimą przykryć słomą, gałązkami iglaków lub torfem. Można również przechować cebulki szachownicy w przewiewnym pomieszczeniu w temperaturze pokojowej. Cebule okrywamy trocinami lub torfem, aby nie wyschły.

Warto pamiętać, że szachownica jest rośliną trującą, zaś jej sok parzy. Dlatego też wszystkie zabiegi pielęgnacyjne należy wykonywać w rękawiczkach.

Szachownice to ozdobne rośliny o kwiatach w kształcie dzwonków. Najpopularniejsza jest szachownica cesarska, szachownica perska czy szachownica kostkowata. Uprawa szachownicy jest łatwa, jednak kwiat ten wymaga starannej pielęgnacji.

Szachownica zdobywa coraz większą popularność w naszych ogrodach. Uprawa tej rośliny nie jest trudna, jednak wymaga doświadczenia i sporej wiedzy, gdyż jest to roślina kapryśna, zaś każda odmiana ma nieco inne wymagania. Jednak warto się nią zainteresować, gdyż wiosną stanowi ozdobę ogrodu. W zależności od odmiany będzie zdobić zarówno słoneczne rabatki jak i romantyczne, cieniste zakątki. Doradzimy jak wygląda pielęgnacja i sadzenie tej rośliny oraz przedstawimy najpiękniejsze odmiany.

Szachownica - najciekawsze odmiany

Szachownica należy do rodzaju fritillaria, który skupia około 140 gatunków. Jednak w ogrodzie uprawia się zaledwie kilka. Najpopularniejsze odmiany to szachownica kostkowata, cesarska i perska.

Odmiany szachownicy:

• szachownica cesarska (fritillaria imperialis),
• szachownica kostkowata (fritillaria meleagris),
• szachownica perska (fritillaria persica),
• szachownica bladokwiatowa,
• szachownica Michajłowskiego,
• szachownica ostropłatkowa.

Szachownica cesarska (fritillaria imperialis)

Szachownica cesarska, znana również pod nazwą cesarska korona, jest bardzo popularna w naszych ogrodach. Pochodzi z Azji południowej. Wiosną jest to jedna z najbardziej atrakcyjnych roślin uprawianych w ogrodzie. Wypuszcza ona wysoki i gruby pęd, na którego szczycie znajduje się okazały kwiatostan pełen zwisających kwiatów w kształcie dzwonków, zwieńczony u góry kępą mieczowatych liści. Kwiat jest w kolorze pomarańczowym, żółtym lub czerwonym.

Korona cesarska lubi przepuszczalną, lekko zasadową ziemię, częste podlewanie i słoneczne stanowisko. Wymaga jednak dużo miejsca na grządce. Jest odporna na mróz i nie trzeba wykopywać cebulek na zimę. Warto ją jednak przykryć torfem lub gałązkami świerku.

Szachownica kostkowata (fritillaria meleagris)

Szachownica kostkowata występuje w stanie dzikim w Europie. W Polsce można ją spotkać nie tylko w ogrodach, lecz także w naturze. Jednak jest to roślina rzadka, objęta ścisłą ochroną. Pozyskiwanie kwiatów z natury jest zabronione. W ogrodzie można uprawiać tylko rośliny z hodowli.

Kwiat przypomina nieco tulipan, jednak jego główka opada i ma na płatkach wzór kratki. Kwiat jest delikatny i dorasta do wysokości 20 - 40 cm. Pęd kwiatostanowy posiada na końcu od 1 do 3 dzwonkowatych kwiatów. Jej kwiaty są purpurowe, różowe lub kremowobiałe.

Szachownica kostkowata to kwiat lubiany przez ogrodników, gdyż świetnie wygląda w romantycznych zakątkach. Szachownica kostkowata jest dość łatwa w uprawie. Lubi ziemię lekko wilgotną i lekko kwaśną. Może rosnąć na stanowisku cienistym oraz nad strumieniem. Nie rośnie dobrze przy wodzie stojącej. Jest odporna na krótkotrwałe zalewanie, za to nie znosi przesuszenia i upałów.

Szachownica kostkowata jest odporna na mróz. Można ją przezimować w gruncie lub wykopać cebule i przechować. Warto jednak pamiętać, że cebule są delikatne i należy uważać, aby ich nie ukruszyć.

Szachownica perska (fritillaria persica)

Szachownica perska jest nieco rzadziej spotykana w ogrodach. Roślina ta ma spore wymagania co do uprawy i nadaje się dla doświadczonych ogrodników. W naturze rośnie w Iranie i w Izraelu.

Szachownica perska lubi upał i może nie zakwitnąć jeśli będzie zbyt chłodno. Dlatego też należy dla niej wybrać stanowisko najcieplejsze i najbardziej nasłonecznione. Lubi ziemię przepuszczalną i lekko zasadową. Nie może rosnąć w ziemi podmokłej, gdyż cebule zgniją.

Kwiaty szachownicy perskiej są purpurowe, czarne lub zielone, w kształcie dzwonków rosnących gęsto jak winne grono. Niestety, aby szachownica perska zakwitła, musi być upał powyżej 25 stopni. Czasem ta kapryśna roślina kwitnie dopiero na drugi rok po posadzeniu.

Uprawa szachownicy w ogrodzie - wymagania, pielęgnacja

Uprawa szachownicy w ogrodzie jest dość łatwa, choć uprawa niektórych odmian może stanowić wyzwanie dla ogrodnika. Jest to jednak roślina dla doświadczonych ogrodników, gdyż może stwarzać problemy. Aby ją uprawiać należy mieć sporą wiedzę, gdyż każda odmiana tej rośliny ma inne wymagania co do gleby i stanowiska. Roślina ta jest szczególnie wrażliwa na wilgoć i zalanie, które powoduje gnicie cebuli.

Warto wiedzieć, że jest to roślina trująca. Nie należy jej sadzić, jeśli w domu są dzieci i koty. Pielęgnacja szachownicy musi odbywać się w rękawiczkach, gdyż jej sok parzy. Roślina ta odstrasza myszy i nornice, zaś przyciąga ślimaki.

Sadzenie szachownicy

Rozmnażanie szachownicy odbywa się z nasion lub cebulek przybyszowych. Można również zakupić cebule szachownicy w sklepach ogrodniczych. Niedroga jest szachownica kostkowata, gdyż cena paczki 10 cebulek wynosi około 15 zł. Wyższa jest cena szachownicy cesarskiej, gdyż cena jednej cebuli wynosi około 25 zł. Jeszcze wyższa jest cena szachownicy pejskiej, gdyż jedna cebula kosztuje około 30 zł.

Najlepiej sadzić szachownicę pod koniec lata, gdy nie jest jeszcze zimno. Ważna jest przy tym głębokość sadzenia i odstępy cebul od siebie. Jako zasadę przyjmuje się sadzenie cebulek na głębokości wynoszącej czterokrotną średnicę cebuli. Taka też powinna być odległość pomiędzy poszczególnymi cebulami.

Na zimę cebule należy przykryć, aby zabezpieczyć je przed przymrozkami. Najlepiej przykryć je słomą, liśćmi, gałązkami iglaków lub torfem. Jeśli chcemy przechowywać cebule szachownicy na zimę, należy wybrać przewiewne, niezbyt gorące miejsce. Optymalna temperatura przechowywania powinna wynosić około 20 stopni. Cebule trzeba przysypać trocinami, aby nie wyschły.