Szałwia

Szałwia – opis, uprawa, właściwości, zastosowanie

Szałwia to roślina lekarska, która wykazuje bardzo korzystne działanie w wielu dziedzinach życia. Pomaga na różne kłopoty zdrowotne, a także ogrodnicze. Świetnie sprawdza się w kuchni jako aromatyczne zioła. Na co jeszcze dobra jest szałwia? Sprawdź dokładne zastosowanie rośliny i dowiedz się, jak powinno się ją uprawiać.

Szałwia lekarska – uprawa i najlepsze stanowisko dla szałwii

Ważne informacje na temat uprawy szałwii

Szałwia lekarska lub lecznicza należy do rodziny jasnotowatych. Naturalnym miejscem występowania szałwii jest region Morza Śródziemnego. Roślina uprawiana jest dziś jednak na różnych krańcach świata. Jej nazwa pochodzi od łacińskiego wyrazu salvare. W języku polskim tłumaczy się go jako „zbawiać”. Właściwości rośliny doceniane są od czasów starożytnych. Już wtedy zauważono, że szałwia to znakomita roślina lecznicza. W średniowiecznych herbariach klasztornych picie szałwii było swego rodzaju rytuałem. Liście wspaniale sprawdzały się jako napar i herbata. Były wówczas idealnym napojem oczyszczającym i łagodzącym problemy układu pokarmowego. Szałwia dorasta nawet do ok. 70 cm wysokości. To półkrzew z szarozielonymi liśćmi, pomiędzy którymi w środku wiosny pojawiają się fioletowe kwiaty. Jak wygląda uprawa szałwii lekarskiej? Oto kilka najważniejszych wskazówek, o których warto pamiętać:

• To roślina śródziemnomorska, która potrzebuje bardzo dużo ciepła i słońca.  Najlepiej czuje się w osłoniętych i słonecznych stanowiskach. Uwielbia wyeksponowanie w ogrodzie na stronę południowo-zachodnią.
  
• Szałwia znakomicie odnajduje się w podłożu przepuszczalnym oraz żyznym. Gleba powinna mieć odczyn obojętny, ewentualnie lekko zasadowy. Szałwia niezbyt dobrze czuje się w podłożu zalewowym i ciężkim.
  
• Roślinie odpowiada kamieniste i ubogie podłoże. Trzeba jednak pamiętać o wyeksponowaniu szałwii na słońce, aby olejki eteryczne w liściach mogły prawidłowo się wytwarzać. Jeśli zostawisz roślinę w cieniu, nigdy nie osiągnie perfekcyjnego pokroju. Kwiaty szałwii  z kolei na pewno nie urosną.

W jaki sposób sadzić i nawozić szałwię lekarską?

Szałwia uwielbia słońce. Co w przypadku, gdy chwilowo go zabraknie? Na szczęście szałwia jest bardzo silną rośliną. Jeśli temperatura nagle gwałtownie spadnie poniżej 0 st. C, wytrzyma ten skok. Właśnie dlatego młode rośliny idealnie nadają się na rabaty. Możesz sadzić je od końca kwietnia – wtedy nawet późne przymrozki im nie zaszkodzą. Dobrze spulchnij ziemię i usuń z niej wszystkie chwasty. Dodaj kompost do podłoża, a także zmieszaj z małą ilością piasku. Namocz bryłę korzeniową szałwii w naczyniu z wodą i przygotuj dla niej dołek – powinien mieć podwójną objętość bryły. Ułóż na dnie drenaż z kawałków ceramiki. Możesz też użyć grubego żwiru lub granulatu. Sadząc roślinki, zachowaj między nimi odległość ok. 30 cm. Na końcu mocno podlej szałwię.

Chcesz posadzić zioła do doniczki, nie do gruntu? Nie ma problemu! Sadzenie w doniczce nie będzie się znacząco różnić od sadzenia w ziemi. Substratem może być dobra ziemia do roślin doniczkowych. Ważne, aby jej przepuszczalność „podkręcić” perlitem lub piaskiem. Bardzo ważna sprawa – doniczka do sadzenia szałwii powinna mieć otwór w dnie! Stojąca woda nie wpłynie pozytywnie na rozwój rośliny. Oto kilka ważnych informacji, które warto wiedzieć na temat nawożenia szałwii. Ten proces pielęgnacyjny pełni ważną funkcję w uprawie rośliny:

• Do nawożenia szałwii wystarczy kompost, nawet w niewielkiej ilości. Pod rośliny należy podsypywać go wiosną.
  
• W przypadku braku kompostu świetnie sprawdzi się także biohumus, który sprzedawany jest w większości sklepów ogrodniczych.
  
• Szałwia lepiej urośnie, gdy zaczniesz ją dodatkowo nawozić mineralnymi substancjami azotowymi. Nie wolno jednak przesadzać z nawozem, bo roślina stanie się mało pachnąca i zbyt rozłożysta. Może wówczas zrobić się podatna na szkodniki, takie jak mszyce.
  
• Jeśli hodujesz szałwię do herbat i naparów lub chcesz używać jej w formie przyprawy, stosuj tylko nawozy naturalne.

Istnieje jeszcze kilka innych, równie ważnych informacji dotyczących nawożenia i podlewania szałwii, o których trzeba pamiętać. Wyrośniętą roślinę podlewać należy wyłącznie w okresie dłuższej suszy. Doniczkowa szałwia ma większe zapotrzebowanie niż np. szałwia na rabacie. Roślina w doniczce powinna otrzymywać nawóz, dopiero gdy skończy drugi rok życia – inaczej może przestać prawidłowo się rozwijać. Szałwia zniesie krótką suszę znacznie lepiej niż mokrą glebę. Niewskazane są dla niej również długotrwałe zastoje wody. Nie można też jednak doprowadzać do przesuszania bryły korzeniowej. Szałwia ma niewielkie zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, ale dobry kompost jej nie zaszkodzi. Wręcz przeciwnie! Może sprawić, że roślina będzie piękniej się rozwijać.

Na co hoduje się szałwię? Przechowywanie, przycinanie i ciekawe odmiany

Jak zbierać, przechowywać i przycinać szałwię?

Szałwia lekarska powinna być zbierana ok. 3 razy w sezonie. Zbiory należy rozpocząć przed kwitnieniem, gdy w liściach szałwii jest największa gęstość olejków eterycznych. Wielu „wprawionych w boju” ogrodników namawia do tego, aby zbierać roślinę wcześnie rano. Właśnie wtedy jest bowiem najwyższa koncentracja olejków. Zbiory najlepiej przeprowadzać przy ładnej pogodzie, kiedy jest słonecznie i ciepło. Ziele zbiera się w całości i tak też się suszy oraz przechowuje. Liście rozdrobnić powinno się dopiero przed ich użyciem.

Poprzez zbieranie liści nie da się zachować witalności szałwii. Ma ona skłonność do zdrewnienia pędów od dołu, co doprowadzić może do zahamowania rozwoju nowych roślin. Szałwia zacznie się przez to starzeć i powoli tracić formę. Nie wolno dopuścić do takiego stanu! Należy przycinać roślinę każdego roku. Wczesną wiosną, zanim pędy się rozwiną, skróć szałwię o 30% wysokości. Usuń z niej krzywe, suche i zmarznięte pędy. Nie ingeruj przy tym w stare drewno, bo może to zahamować prawidłowy wzrost szałwii. Po kilku latach przeprowadzić można cięcie odmładzające, najlepiej na początku wiosny – wyłącznie w bezmroźny dzień. Pędy ścina się nad ziemią, mniej więcej na wysokość szerokości dłoni.

Szałwia to roślina wieloletnia, jednak większość odmian jest wrażliwa na mróz. Jeśli odpowiednio zabezpieczysz szałwię, bez problemu zimować może jednak w ogrodzie. Dokładnie okryj szałwię przed przemarznięciem. Najmocniej należy zatroszczyć się o bryłę korzeniową rośliny. W tym celu doskonale sprawdzą się gałązki albo warstwa ściółki. Okrycie należy zdjąć wiosną. Następnie trzeba mocno przyciąć szałwię na wysokości ok. 10 cm. Idealnym miesiącem do cięcia będzie marzec lub początek kwietnia, gdy przymrozki już odpuszczą. W ten sposób pozbędziesz się przemarzniętych pędów i zmusisz roślinę do zdrowego rozrostu.

Ciekawe odmiany szałwii do ogrodu – sprawdź, czy znasz je wszystkie!

Szałwia to roślina dzieląca się na wiele odmian. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują następujące rodzaje:

• Szałwia błyszcząca – po lekarskiej to najbardziej popularny rodzaj rośliny. Szałwia jest jednoroczna i ma grube, wzniesione pędy. Jej liście są ciemnozielone i sercowate. Szałwia wyróżnia się dużymi kwiatami, które przepięknie wyglądają zebrane w kwiatostany na szczytach pędów. Barwne i okazałe kwiaty pojawiają się na początku lata i cieszą oko aż do pierwszych przymrozków. Szałwia błyszcząca dzieli się na wiele odmian ozdobnych. Jednymi z najpopularniejszych są: Luna, Markiza i Sangria. Wszystkie znakomicie sprawdzają się do kwietników i dekoracji rabat. Można z nich również tworzyć dywany kwiatowe. Nie ma większego problemu z hodowaniem rośliny na tarasie albo balkonie. Szałwia błyszcząca najpiękniej prezentuje się w grupie.
  
• Szałwia bylinowa – ostatnio bardzo modna w polskich ogrodach. Bylina jest mocno rozgałęziona i ma zielone, owłosione liście. Okres kwitnienia szałwii przypada na wiosnę i późne lato. Bardzo ważne jest jej przycięcie po pierwszym kwitnieniu. Szałwia jest dość odporna na mróz i w przeciwieństwie do innych odmian nie trzeba jej specjalnie okrywać na zimę. Bardzo łatwo się rozmnaża. Roślina najkorzystniej prezentuje się na murkach i skalniakach. Do najpopularniejszych należy odmiana Pink Field, Rose Queen i Mainacht.
  
• Szałwia jednoroczna – wyróżnia się niebiesko-fioletowymi kwiatami, zebranym w kwiatostany, które rozwijają się wiosną. Szałwia ma zielone, gładkie i ząbkowane liście. Doskonale wygląda na rabatach w towarzystwie innych roślin (np. lawendy, aksamitek i liliowców). Możesz też obsadzić ją wzdłuż alejek. Jednoroczna szałwia spisze się jako roślina pojemnikowa.

Do czego przyda się szałwia? Zastosowanie rośliny oraz przeciwwskazania

Szałwia lecznicza wyróżnia się wieloma charakterystycznymi cechami. Roślina ma prozdrowotne działanie, jednak nie jest to wszystko, co oferuje. Oto kilka ważnych właściwości szałwii, o których warto pamiętać:

• Szałwia działa grzybobójczo. Dzięki niej zwalczyć można bakterie. Warto regularnie wykorzystywać napar z szałwii, zwłaszcza płucząc nim gardło i jamę ustną. Roślina pomaga przy bólu dziąseł lub zębów.
  
• Herbata z szałwii sprzyja lepszemu trawieniu. Jednocześnie zapobiega też nadmiernemu poceniu się.
  
• Szałwia może być wykorzystywana jako olejek eteryczny do aromaterapii. Dodawać ją też można do masażu lub inhalacji. W takiej formie roślina złagodzi ból mięśni, a także choroby reumatyczne. Warto stosować też ją do kąpieli szałwiowych, aby leczyć choroby skórne.
  
• Świeże liście szałwii mają działanie antyseptyczne. Dzięki nim jest szansa na zredukowanie szkodliwych bakterii w organizmie. Szałwia lekarska wykazuje działanie ochraniające układ pokarmowy. Reguluje też poziom cukru we krwi.
  
• Napar z szałwii lekarskiej ułatwia trawienie, a także pomaga łagodzić silne bóle brzucha. Może też okazać się przydatny borykającym się z niestrawnością. Picie naparu szałwiowego wskazane jest kobietom, które chcą wyregulować cykl menstruacyjny. Czasami stosuje się go również do… wywołania miesiączki! Przy takim działaniu trzeba jednak zachować szczególną ostrożność, bo nieumiejętne stosowanie naparu może nasilić ból menstruacyjny i towarzyszące mu krwawienia.
  
• Naparem z szałwii przemywać można skórę skłonną do trądziku, a także płukać przetłuszczające się włosy.

Szałwii nie poleca się stosować kobietom karmiącym oraz w ciąży. Z rośliny nie powinny korzystać osoby borykające się z chorobami układu nerwowego lub przyjmujące leki antydepresyjne. Nie zaleca się też używania naparów lub wyciągów z szałwii ludziom, którzy mają kłopoty żołądkowe i jelitowe.