Szkarłatka

Szkarłatka - opis, występowanie, zdjęcia, uprawa, pielęgnacja

Szkarłatka jest dużym, zielnym krzewem, jeszcze mało znanym w Polsce. Roślina ta o pięknych, fioletowych łodygach, ciekawie wyglądających kwiatostanach i owocach, stanowi ozdobę dużych ogrodów i działek. Niestety roślina ta ma swoje wady. Wyjaśniamy czy roślina ta jest jadalna, lecznicza i czy warto samodzielnie przygotowywać z niej preparaty. Doradzamy jak wykorzystać jej walory dekoracyjne w ogrodzie i na czym polega jest uprawa i pielęgnacja.

Szkarłatka - rodzaje i gatunki

Szkarłatka - pochodzenie, gatunki i charakterystyka rośliny

Szkarłatka jest wysoką byliną wyrastającą ze zdrewniałego korzenia, która dorasta do wysokości 2 metrów. Należy do rodziny szkarłatkowatych. Na świecie występuje 25 gatunków szkarłatek, które rosną na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy. Najwięcej gatunków znajdujemy na półkuli północnej.

Kwiaty szkarłatki są niepozorne, zebrane w długie kwiatostany. Najczęściej występują w kolorze białym, lecz spotykamy także kwiaty czerwone lub zielonkawe. Szkarłatka kwitnie całe lato. Na jesieni pojawiają się owoce w formie jagód zebranych w stożkowate owocostany.

Zastosowanie szkarłatki - jakie gatunki wykorzystywane jako lecznicze zioło, rośliny ozdobne lub jadalne

Szkarłatka znajduje zastosowanie jako roślina jadalna, surowiec zielarski, źródło trujących saponin oraz barwnik do wina. Co ciekawe, szkarłatka została sprowadzona do Europy jako roślina jadalna i uprawiana była jako warzywo. Warto jednak wiedzieć, że roślina ta na surowo jest trująca. Jadalne są młode pędy, ale tylko po ugotowaniu.

Niektóre gatunki szkarłatki są wykorzystywane w ogrodzie jako rośliny ozdobne. Największym walorem ozdobnym tej rośliny są dekoracyjne kwiaty, które utrzymują się całe lato. Ozdobą rośliny są także czarne owoce, które zdobią roślinę aż do nastania zimy.

Ozdobne gatunki szkarłatki:

• amerykańska - roślina ozdobna, zioło lecznicze,
• chińska, jagodowa.

Popularną rośliną ogrodową jest szkarłatka amerykańska pochodząca z Ameryki Południowej oraz szkarłatka jagodowa pochodząca z Dalekiego Wschodu. Co ciekawe, rośliny te są często mylone i nie każdy wie jak je odróżnić. Najczęściej w ogrodzie uprawiana jest szkarłatka jagodowa, którą omyłkowo bierze się za amerykańską, gdyż są bardzo podobne. Rośliny te różnią się wyglądem owoców u starszych okazów. Szkarłatka amerykańska ma owoce gładkie, zaś chińska pobrużdżone na 8 części. Różnią się także wyglądem kwiatostanów, które u amerykańskiej przewieszają się, a u jagodowej są proste.

Czy szkarłatka amerykańska lub chińska jest trująca - walory ozdobne, właściwości lecznicze i substancje trujące

Szkarłatka amerykańska jest rośliną ozdobną, która nie zdobyła jeszcze popularności w Polsce. Uprawiana jest dość rzadko jako roślina ozdobna. W naturze rośnie ona w Ameryce Południowej, gdzie dorasta do wysokości 3 metrów. Szkarłatka jagodowa jest bardzo podobna, a nawet trudna do odróżnienia. Ich niewątpliwą ozdobą są fioletowe gałązki, na których znajdują się duże, skórzaste liście. Jesienią liście pięknie przebarwiają się na czerwono. Ciemne owoce szkarłatki, umieszczone na fioletowych łodyżkach, również zdobią roślinę.

Szczególnie pięknie wyglądają różowe kwiaty szkarłatki amerykańskiej znajdujące się na różowych łodyżkach. Owoce szkarłatki początkowo są białe, zaś dojrzewając stają się czarne. Piękny efekt kolorystyczny pojawia się, gdy owoce na czubku owocostanu są jeszcze białe, zaś starsze już czarne.

Szkarłatka jest dużą rośliną zielną o ogromnych walorach dekoracyjnych. Szczególnie pięknie wygląda posadzona jako soliter na środku trawnika lub klombu, jak również przy ścianie. Pasuje do ogrodów w stylu naturalistycznym i wiejskim. Nie będzie jednak ładnie wyglądać w małym ogrodzie, gdzie stłoczona pomiędzy innymi roślinami nie ukaże swoich walorów w całej okazałości.

Nasiona i korzeń szkarłatki amerykańskiej są trujące. Dlatego też bardzo ważne jest podjęcie decyzji, czy sadzić tę roślinę, jeśli w ogrodzie bawią się dzieci i zwierzęta. Owoce tej rośliny są ładne i atrakcyjne i dziecko może ich użyć do zabawy. Substancje trujące szkarłatki mogą dostać się do organizmu także przez skórę. Po przypadkowym zjedzeniu owoców tej rośliny może dojść do wymiotów, biegunki i zawrotów głowy. Zjedzenie większej ilości owoców wywołuje bóle głowy, skurcze mięśni, a nawet utratę przytomności. Toksyczność rośliny zwiększa się z wiekiem. Im szkarłatka jest starsza, tym bardziej trująca. Aby usunąć truciznę, należy gotować części rośliny co najmniej 2 godziny.

Szkarłatka amerykańska, po ugotowaniu, stosowana jest jako zioło lecznicze lub surowiec do wyrobu leków. Ma ona zastosowanie wykrztuśne, moczopędne, przeczyszczające oraz wymiotne. W homeopatii wykorzystuje się zioło pozyskane z młodych roślin. Preparaty ze szkarłatki stosuje się w celach moczopędnych, na infekcje górnych dróg oddechowych i na zaparcia. Szkarłatkę stosuje się także zewnętrznie na trudno gojące się rany, oparzenia i obrzęki. Okłady pomocne są przy reumatyzmie i chorobach stawów. Obecnie trwają badania nad wykorzystaniem substancji tej rośliny w medycynie. Należy jednak przestrzec przed próbami samodzielnego wykonywania preparatów leczniczych z tej trującej rośliny.

Uprawa szkarłatki - sadzonki, wymagania, rozmnażanie

Szkarłatka jest rośliną łatwą w uprawie i nie wymagającą.  Jednak tylko niektóre gatunki są w stanie przetrwać zimę w naszym klimacie. Szkarłatka nie ma dużych wymagań co do gleby. Lubi słoneczne stanowisko i żyzną próchniczą ziemię. Ale będzie rosła równie dobrze w zwykłej ziemi ogrodowej i w półcieniu.

Szkarłatka - charakterystyka:

• nie toleruje suchego podłoża,
• nie nadaje się do przesadzania,
• odporna na szkodniki i choroby,
• nasiona i korzenie są trujące,
• nie jest to roślina mrozoodporna i wymaga osłonięcia na zimę włókniną.

Uprawa szkarłatki - wymagania:

• stanowisko słoneczne,
• żyzna, próchnicza, wilgotna ziemia,
• stanowisko osłonięte od wiatru.

Równie łatwa jest pielęgnacja szkarłatki. Nie wymaga ona nawożenia. Warto jednak wiedzieć, że jest to roślina ekspansywna, która może szybko zarosnąć ogród. Aby zapobiec niekontrolowanemu rozmnażaniu tej rośliny należy ścinać pędy zanim owoce opadną na ziemię. Pamiętajmy, aby prace pielęgnacyjne wykonywać w rękawicach, gdyż trujące substancje tej rośliny przenikają przez skórę.

Najłatwiejsze jest rozmnażanie szkarłatki z nasion. Jest to roślina wieloletnia, która przy dobrym okryciu na zimę, będzie zdobiła ogród przez wiele lat. Jeśli chcemy ją także rozmnożyć, należy jesienią zebrać nasiona i ususzyć. Najlepsze wyniki daje rozmnażanie z rozsady. Sadzonki przesadzamy do gruntu po wiosennych przymrozkach.

Warto pamiętać, że roślina ta ma duży korzeń palowy i nie nadaje się do przesadzania, ani rozmnażania przez podział kęp. Dlatego też należy od razu dobrze zaplanować miejsce dla niej w ogrodzie. Sadzonki sadzimy w odległości co najmniej 60 cm od siebie. Warto wiedzieć, że jest to roślina ekspansywna i inwazyjna. Dlatego należy kontrolować jest rozsiewanie i starannie usuwać owoce, tak aby roślina ta nie opanowała ogrodu.

Szkarłatka jest ozdobnym krzewem zielnym, który świetnie wygląda jako soliter. Roślina ta ma jednak wady. Jest duża, inwazyjna i trująca. Roślina ta ma właściwości lecznicze, jednak samodzielne sporządzanie z niej preparatów leczniczych jest ryzykowne.