Tojeść

Tojeść - odmiany, stanowisko, uprawa, zastosowanie, ciekawostki

Poszukując ciekawych gatunków ozdobnych do swojego ogrodu, warto zwrócić uwagę na kwiat, którym jest tojeść. Jej uprawa nie powinna sprawiać nam większego problemu. Natomiast roślina jest niezwykle wdzięczna, a także ze względu na substancje określane jako elajofory, wabi różne owady. Warto dowiedzieć się, jakie dokładne warunki należy zapewnić tej roślinie, aby móc się doczekać pięknych kwiatów.

Tojeść - charakterystyka

W zależności od gatunku jest to roślina ze wzniesionymi pędami ku górze, chociaż zdarzają się również okazy płożące. Tojeść zazwyczaj jest porośnięta przez skrętoległe liście o całych brzegach. Jednak za najbardziej dekoracyjne uznaje się kwiaty o żółtym lub białym zabarwieniu. Wymienia się również gatunki, które posiadają kwiaty fioletowe bądź różowe.

Okres kwitnienia jest bardzo długi. Najczęściej kwiaty pojawiają się już w czerwcu i ostatnie opadają dopiero we wrześniu. Po okresie kwitnienia pojawiają się owoce swoim kształtem przypominające torebki z licznymi nasionami. Tojeść doskonale sprawdzi się zarówno na ogrodowych rabatach, jak i również w doniczce na balkonie lub tarasie.

Popularne gatunki ozdobne tojeści

Na samym początku warto zauważyć, iż niektóre gatunki tojeści występują naturalnie na terenie Polski. Co ciekawe, ich nazwa często jest zupełnie inna, dlatego często można odbierać, że chodzi o zupełnie inną roślinę. Wśród dziko rosnących gatunków wymienia się między innymi:

• Kurzyślad polny (Anagallis arvensis) - jest to niewysoka roślina płożąca, która osiąga maksymalnie do 20 cm wysokości. Kwiat jest bardzo drobny o pomarańczowym zabarwieniu. Roślina znajduje swoje zastosowanie jako gatunek leczniczy. Chociaż również ze względu na występowanie między innymi glikozydów i saponiny, kurzyślad polny posiada właściwości trujące.
• Siódmaczek leśny (Lysimachia europaea) - roślina dorastająca maksymalnie do 30 cm wysokości, spotykana jest głównie na terenie nizin. W okresie kwitnienia wypadającym od maja do czerwca pojawiają się nieduże kwiaty o białym kolorze.
• Tojeść gajowa (Lysimachia nemorum) - bylina porastająca głównie tereny Południowej Polski. Roślina dorasta maksymalnie do 30 cm wysokości. W okresie kwitnienia pojawiają się złociste kwiaty składające się z 5 płatków.

Uprawa tojeści w doniczce lub też bezpośrednio w ogrodzie jest możliwa takich gatunków jak:

• Tojeść kropkowana (Lysimachia punctata) - kwiat osiągający do ok. 80 cm wysokości. Uprawa tej rośliny nie jest skomplikowana. Wystarczy zapewnić roślinie stanowisko słoneczne, a także zadbać o regularne nawodnienie. W okresie od czerwca do sierpnia pojawiają się żółte kwiaty.
• Tojeść rozesłana Aurea (Lysimachia nummularia) - niewysoka bylina płożąca kwitnąca na żółto. Doskonale sprawdzi się jako roślina okrywowa lub uprawiana w doniczce.
• Tojeść orzęsiona Firecracker (Lysimachia ciliata) - niezwykle dekoracyjny kwiat dorastający nawet do 1 metra wysokości. Za ozdobne uważa się nie tylko żółte kwiaty, które pojawiają się od czerwca do lipca, ale również ciekawie prezentują się również purpurowe liście.
• Tojeść kropkowana Variegata - bylina o żółtych kwiatach, która wykazuje się całkowitą odpornością na mróz. Jej ozdobą są także zielone liście wyróżniające się białymi przebarwieniami.
• Tojeść kropkowana Alexander - roślina dorastająca maksymalnie do 80 cm wysokości. W okresie kwitnienia pojawiają się żółte kwiaty. Natomiast za dekoracyjne uznaje się również liście, które początkowo cechują się białymi obrzeżami, przebarwiającymi się w późniejszym czasie na różowo.
• Tojeść pospolita (Lysimachia vulgaris) - określana również potocznie jako gruszka Matki Boskiej, dorasta maksymalnie do 1,2 metra wysokości. Żółte kwiaty zebrane są w dość spore wiechy. Wykorzystywana w ziołolecznictwie, ale jest również uprawiana jako roślina ozdobna, szczególnie w pobliżu oczek wodnych.
• Tojeść bukietowa (Lysimachia thyrsiflora) - roślina ogrodowa dorastająca maksymalnie do 70 cm wysokości. Wyróżnia się niezwykle drobnymi kwiatami o żółtym kolorze, zebranymi w nieduże wiechy.

Uprawa tojeści w ogrodzie i w doniczce

Tojeść ogrodowa jest ciekawym urozmaiceniem rabat kwiatowych, a także uprawy pojemnikowej. Warto dokładnie przemyśleć, na jakie sadzonki się zdecydować, ponieważ ich wymagania mogą się nieco różnić. Oczywiście do najpopularniejszych gatunków, które traktujemy jako rośliny ozdobne, zalicza się tojeść pospolita, kropkowana, bukietowa, czy też orzęsiona.

Jeżeli interesuje nas do ogrodu tojeść pospolita, możemy być spokojni o to, iż uprawa tej rośliny na pewno zakończy się powodzeniem. Przede wszystkim ta roślina ogrodowa najlepiej będzie czuła się w półcieniu. Chociaż poradzi sobie również na słonecznych stanowiskach. Jeżeli chodzi o upodobania glebowe, jakie posiada tojeść pospolita, to tak naprawdę warto posadzić ją na umiarkowanie wilgotnej ziemi. Jednak w stanie naturalnym roślina doskonale przystosowuje się nawet do mniej sprzyjających warunków.

Tojeść pospolita jest wyjątkowo odporna na mróz, a także na suszę. Chociaż najlepiej będzie rozwijać się tam, gdzie będzie miała blisko do jakiegokolwiek zbiornika wodnego. Dlatego jeżeli planujesz w ogrodzie posiadanie oczka wodnego, to warto tojeść pospolitą obsadzić w jego pobliżu. Jeżeli posadzisz ten gatunek tojeści na żyznym podłożu, roślina nie będzie wymagała specjalnego nawożenia. Jednak, jeśli rośnie na wyjałowionej glebie, warto zadbać o systematyczne nawożenie przy użyciu uniwersalnych nawozów.

Kolejnym gatunkiem, który chętnie uprawiamy w naszych ogrodach, jest tojeść kropkowana. Sadzonki warto posadzić na żyznym i umiarkowanie wilgotnym podłożu. Ta roślina ogrodowa bardzo szybko się rozrasta, z tego względu warto posadzić ją w doniczce, dzięki czemu unikniemy niepotrzebnej ekspansji na pozostałej części ogrodu. W czasie upalnego i suchego lata, warto podlewać sadzonki, inaczej kwitnienie będzie dużo słabsze lub całkowicie się zatrzyma. Dużą zaletą tojeści kropkowanej jest to, iż wykazuje się ona bardzo dużą odpornością na mróz. Jeżeli chcemy stworzyć idealne warunki dla tego gatunku tojeści, warto sadzonki umieścić w pobliżu zbiorników wodnych.

Tojeść jako roślina lecznicza

Chociaż sadzonki tojeści idealnie sprawdzają się jako roślina ogrodowa, to warto sprawdzić, jakie cenne właściwości lecznicze posiada ziele pozyskiwane z tojeści. W ziołolecznictwie, a także przy produkcji naturalnych kosmetyków wykorzystuje się głównie tojeść pospolitą. Jest to kwiat, który wykazuje się dużym działaniem wykrztuśnym. Dlatego ziele z tojeści zalecane jest przy uporczywym kaszlu oraz chorobach układu krwionośnego.

Cenne właściwości tojeści były doceniane jeszcze w czasach starożytnych. W tamtym czasie wykorzystywano ziele do leczenia czerwonki. Obecnie roślina jest ceniona także w kosmetologii. Preparaty kosmetyczne, które zawierają w swoim składzie tojeść, zalecane są głównie do pielęgnacji skóry oraz włosów. Oczywiście należy pamiętać, aby stosowanie wszelkich preparatów leczniczych zawierających w swoim składzie tojeść było rozważne, a najlepiej odbywało się pod opieką lekarza prowadzącego.

Tojeść ogrodowa jako roślina ozdobna. Zobacz, jakie gatunki tojeści, szczególnie kropkowana i pospolita mogą być uprawiane w ogrodzie na rabacie lub w doniczce.

Tojeść Lysimachia jest zimozieloną byliną zadarniającą przynależącą do rodziny pierwiosnkowatych. Obejmuje liczne gatunki europejskie i azjatyckie. Roślina dobrze rośnie w miejscach półcienistych, dekorując powierzchnie ogrodów gęstą darnią lub - sadzona na mniejszych stanowiskach – efektownymi poduchami. Szczególnie atrakcyjnie prezentuje się w sąsiedztwie onoklei wrażliwej oraz białych dzwonków. Tojeść znajduje również zastosowanie na skalnych murkach i skarpach, znajdujących się w cieniu drzew. Przeczytaj, jakie gatunki i odmiany tojeści hodowane są w ogrodzie oraz jak wygląda ich uprawa i pielęgnacja.

Tojeść - uprawa i pielęgnacja

Tojeść pospolita Lysimachia vulgarisjest byliną dziko rosnącą w rowach, przy leśnych drogach, na kamienistych podłożach oraz w stojących wodach. Preferuje bagienne lasy i torfowiska. Na wysokich 1,5-metrowych łodygach tworzone są szeroko lancetowate liście. Od czerwca do sierpnia roślina kwitnie. Jej złotożółte lub białe kwiaty ujmują szerokie wiechowate kwiatostany. Silne rozgałęzione kłącze wytwarza długie podziemne rozłogi. Medycyna ludowa używała byliny, między innymi, do leczenia reumatyzmu i chorób skórnych. Tojeść pospolita używana była do farbowania tkanin na żółto, zielono, brązowo i czarno. 

W ogrodach tojeść dobrze rośnie nad oczkami wodnymi oraz na rabatach bylinowych. Lubi lekkie zacienienie, ale najładniej wybarwia się na słonecznych, stale wilgotnych miejscach. Bez problemu zaaklimatyzuje się na stanowisku o gliniastym, ciężkim podłożu. Przed posadzeniem byliny warto przekopać wyznaczone miejsce, dodając kompostu, który dobrze wiąże wilgoć w glebie.

Tojeść należy do roślin ekspansywnych. Zanim zdecydujemy, gdzie roślinę posadzić, zastanówmy się, jak uniemożliwić kłączom przedostanie się na sąsiednie rabaty. Hodowcy polecają zasadzenie roślin w donicach, w których usunięto dno lub wkopanie folii budowlanej. Zdaje egzamin sąsiedztwo trawników, bowiem wystarczy regularne koszenie - pędy tojeści nie powinny być wyższe niż 6 cm.

Lysimachia w ogrodzie - zastosowanie urokliwej byliny

Dekoracyjne gatunki i odmiany tojeści

• Tojeść kropkowana Lysimachia punctata – w Polsce porasta obszary w południowo-wschodnich rejonach. Roślinę spotykamy na skraju wilgotnych lasów. Gatunek przypomina tojeść pospolitą, jednak jest spotykany rzadziej. Wyróżnia się wysoką łodygą, dorastającą do 120 cm wysokości. Jasnożółte kwiaty dekorują roślinę przez całe lato. Tojeść kropkowana jest byliną ekspansywną, więc w ogrodach wykorzystywana bywa do szybkiego zadarniania dużych przestrzeni. Roślina efektownie prezentuje się na działkach rekreacyjnych i w ogrodach naturalistycznych.
• Tojeść kropkowana ‘Alexander’ – jest odmianą, dorastająca do 80 cm wysokości. Od czerwca do sierpnia roślina kwitnie, a jej żółte kwiaty ładnie prezentują się na tle zielonych liści, z kremowym obrzeżeniem. W ogrodzie chętnie uprawiana jest w pobliżu oczek wodnych i na wilgotnych stanowiskach. Należy do odmiany ekspansywnej.
• Tojeść rozesłana Lysimachia nummularia – to bylina zacienionych i wilgotnych stanowisk. Można ją spotkać na skraju lasów. Tojeść rozesłana jest gatunkiem płożącym, o długich pędach, osiągających około 60 cm. Ozdobą rośliny są drobne żółte kwiatuszki, kwitnące w czerwcu i w lipcu oraz niewielkie okrągłe liście. Tojeść płożąca pięknie zadarnia wilgotne i cieniste zakątki ogrodu, zastępując trawniki. Znajduje zastosowanie w ogrodach wrzosowiskowych, w zacienionych częściach skalniaków oraz przy ogrodowych ścieżkach.
• Tojeść rozesłana ‘Aurea’ – to urocza tojeść płożąca, o złocistych liściach i gwiazdkowatych złotożółtych kwiatach. W ogrodzie znajduje zastosowanie zarówno na stanowiskach jasnych, jak i zacienionych - stale wilgotnych. Szybko tworzy gęste złociste runo, rozjaśniające ciemniejsze zakątki.
• Tojeść rozesłana ‘Goldilocks’ – jest okrywową, atrakcyjną rośliną, płasko rozesłaną na ziemi. Jasnożółte kwiaty gęsto okrywają okrągłe złotożółte liście, od maja do lipca.
• Tojeść orzęsiona Lysimachia ciliata – jest dekoracyjną byliną, o żółtych kwiatach, z czerwonymi znaczeniami. Gwiazdkowe kwiaty pojawiają się w czerwcu i do sierpnia zdobią tojeść, rozwijając się na wysokich, dorastających do około 120 cm, łodygach. Liście wyróżniają się orzęsionymi ogonkami. W stanie naturalnym porasta południowe obszary kanady i Ameryki Północnej.
• Tojeść orzęsiona ‘Firecracker’ – chętnie hodowana jest w ogrodach, ze względu na atrakcyjnie wybarwione purpurowe liście i intensywnie żółte kwiaty. Odmiana dorasta do 120 cm. Wymaga stanowiska o próchnicznej i stale wilgotnej glebie. Kwiaty i liście najpiękniej wyglądają na słonecznych, dostatecznie wilgotnych zakątkach ogrodu.

Tojeść orzęsiona ‘Purpurea’ – należy do odmiany mniej inwazyjnej, preferującej stanowiska o rozproszonym działaniu promieni słonecznych. Sprawdzi się wśród roślin, które wymagają dostatecznie wilgotnego podłoża. Pielęgnacja tojeści polega na jej podlewaniu dwa razy w tygodniu.

Tojeść orszelinowa – azjatycka piękność w naszych ogrodach

Lysimachia clethroides – tojeść orszelinowa, tojeść orszelinowata - przywędrowała do nas z Dalekiego Wschodu. Jej ojczyzną jest Japonia oraz Chiny. W swoim naturalnym środowisku bylina porasta wilgotne lasy, wąwozy i nasłonecznione zbocza górskie, do wysokości 2100 m nad poziomem morza. W polskich warunkach klimatycznych chętnie jest uprawiana dla wyjątkowo oryginalnego wyglądu. Śnieżnobiałe kwiaty, o średnicy do 12 cm, ujęte są w łukowo wygięte gęste kwiatostany. Roślina dorasta do 80 cm wysokości. Tojeść orszelinowata kwitnie przez całe lato – od lipca do września.

Uprawa atrakcyjnej byliny udaje się na każdym podłożu, za wyjątkiem piaszczystej i kamienistej ziemi. Pielęgnacja tojeści tego gatunku to przede wszystkim troska o dostateczną wilgotność gleby, więc najlepszym stanowiskiem jest miejsce lekko zacienione. Możliwe jest także sadzenie roślin w nasłonecznionych częściach ogrodu, blisko oczek wodnych - z dbałością o regularne podlewanie. Tojeść orszelinowa jest wrażliwa na niskie temperatury. W czasie mrozów, przy braku opadów śniegu, konieczne jest zapewnienie roślinie osłony. Rozmnażanie tojeści przeprowadza się przez podział kłączy.

Tojeść najpiękniej prezentuje się sadzona w dużej grupie. Łukowate kwiatostany, zwrócone w jedną stronę, składające się z dużej liczby białych kwiatów, są niezwykle dekoracyjne. Kwietne grona nazywane są gęsią szyją, bowiem przywodzą na myśl stado gęsi. Również liście Lysimachia clethroides zdobią roślinę, zwłaszcza jesienią, kiedy przebarwiają się na czerwonawo. Bylina jest bardzo inwazyjna, co trzeba wziąć pod uwagę, wybierając dla niej miejsce w ogrodzie. Równie dekoracyjne, a mniej ekspansywne, są odmiany tojeści:

• tojeść ‘Geisha’ – wyróżniająca się zielonymi liśćmi, obrzeżonymi na kremowo. Odmiana dorasta do 60 cm wysokości. Pielęgnacja byliny polega na regularnym podlewaniu. Sadzimy ‘Geishę’ na lekko zacienionym, wilgotnym stanowisku.
• Tojeść ‘Heronswood Gold’ – należy do odmiany o żółtozielonym ulistnieniu.

Ziele Lysimachia – właściwości zdrowotne

Korzystne dla naszego napary sporządza się z ziela tojeści pospolitej. Gotowe suszone ziele oferują polskie apteki i sklepy zielarskie. Obecne w zielu saponiny, wspomagają pielęgnację i leczenie skóry. Przemywanie naparem tojeści zarówno cery trądzikowej, jak i suchej, łagodzi dolegliwości, poprawia elastyczność i sprawia, że skóra staje się miękka. Płukanki w naparze tojeści, służą włosom. Mają także działanie aseptyczne. Okłady na zmęczone powieki poprawią samopoczucie i pomogą pozbyć się obrzęków i zaczerwień.

Ziele tojeści stosowane jest także wewnętrznie. Napary stosuje się na łagodzenie kaszlu i w dolegliwościach reumatycznych. Regularne popijanie herbatki z tojeści służy naszym stawom, które odzyskują lepszą ruchomość.

Przepis na napar z tojeści:

1 łyżka ziela tojeści, 1 szklanka wody (ewentualnie mleka).

Ziele tojeści zalewamy wrzącą wodą lub mlekiem i parzymy przez około 20 minut pod przykrywką. Na kaszel wypijamy codziennie dwie szklanki naparu. W przypadku problemów ze stawami, wypijamy dwa razy dziennie, po ½ szklanki, przez dwa miesiące.

Naparu z tojeści nie powinny stosować kobiety w ciąży oraz kobiety karmiące piersią.