Wiciokrzew

Wiciokrzew - opis, gatunki, stanowisko, uprawa, cięcie

Wiciokrzewy świetnie nadają się na zielone ściany, ogrodzenia lub jako ozdoba balkonu czy tarasu. Niektóre z nich spotkamy w polskich lasach. Najbardziej atrakcyjną częścią uprawianych wiciokrzewów są piękne, pachnące kwiaty. Oto kilka informacji na ich temat oraz porady jak hodować te rośliny.

Wiciokrzew – systematyka i wygląd

Wiciokrzewy należą do dość dużej rodziny roślin przewiertniowatych. Większość pnączy i krzewów z tego rodzaju jest uprawiana dla pięknie pachnących kwiatów. W ogrodzie są ozdobą i przyciągają owady zapylające. Pachnący kwiat wiciokrzewu wykorzystuje się też do produkcji perfum.

Do rodzaju wiciokrzewy zalicza się również tzw. suchodrzewy – rośliny spokrewnione z pnączami, przyjmujące postać drzew i krzewów.

Owoce mają postać jagód – pojedynczych lub złączonych. Większość jest lekko trująca lub niejadalna. Wyjątkiem jest wiciokrzew siny czyli jagoda kamczacka. Ten ostatni zdobywa sobie coraz większą popularność wśród ogrodników. Jadalne czy nie – jagody wiciokrzewów wyglądają bardzo dekoracyjnie.

Liście rosną po dwa, naprzeciwlegle. Szczytowe zwykle są zrośnięte tworząc „talerzyk”. Niektóre odmiany mają dwukolorowe liście (np. odmiana „Kogel-Mogel” Wiciokrzewu japońskiego).

W Polsce, oprócz rodzimych gatunków, uprawiane jest około 25 taksonomów tej rośliny.

Jaki wiciokrzew do ogrodu? 

Spośród wielu przedstawicieli, do ogrodu najlepiej nadaje się kilka gatunków i odmian. W Polsce chętnie wybiera się wiciokrzew zimozielony i częściowo zimozielony. Dzięki temu jest przy nim mniej pracy. Można też klasyfikować te rośliny ze względu na sposób i szybkość wzrostu oraz ze względu na walory estetyczne. Oto kilka przykładów wiciokrzewów chętnie uprawianych w polskich ogrodach:

• Wiciokrzew japoński – wspomniany wcześniej gatunek wiciokrzewu jest atrakcyjny z powodu swoich dekoracyjnych liści, pięknych kwiatów i odporności na mrozy. Kwitnie niemal przez cały sezon (większość odmian od czerwca do października). Trzeba tylko uważać gdzie go sadzimy, bo jest rośliną silnie ekspansywną. Wiciokrzew japoński to wieloletnie pnącze. Jeżeli chcemy, żeby stanowił roślinę okrywową, to trzeba mu zrobić podpórki. Sadzimy go z dala od drzew i innych krzewów, żeby korzenie miały miejsce na pobieranie składników odżywczych i nie zabierały ich pozostałym roślinom. Najlepiej zapewnić mu ściółkę, która zabezpieczy glebę przed parowaniem wody i przesuszeniem. Podlewamy rzadko, za to zapewniamy dostęp do słońca. Najpopularniejsze odmiany to „Aureoreticulata” – o żółto unerwionych liściach i „Purpurea”, której kwiaty mają barwę biało-purpurową.
• Wiciokrzew Heckrotta – szybko rosnące, wieloletnie pnącze. Lubi wilgotną, ale nie przelaną, przepuszczalną glebę i stanowiska słoneczne. Całkowicie mrozoodporny. Atrakcją wiciokrzewów z tego gatunku („Goldflame”, „American Beauty”) są kwiaty i owoce o wyrazistym kolorze oraz mięsiste, ciemnozielone liście. Doskonały do obsadzania pergoli i ogrodzeń. Trzeba mu tylko zapewnić podpórki. Rośnie szybko, ale nie przekracza 3 m długości. Dlatego nadaje się zarówno do ogrodu jak i na balkon.
• Wiciokrzew zaostrzony – kolejny gatunek pnący. Tak jak jego kuzyni ma niewielkie wymagania glebowe. Dobrze rośnie w słońcu i półcieniu. Przyrasta szybko i osiąga docelowo długość 3-6 m. Nadaje się na tarasy, ogrodzenia, pergole.
• Wiciokrzew pomorski – nasz rodzimy gatunek, który można spotkać rosnący dziko przede wszystkim w nadmorskich lasach od Skandynawii, przez polskie Pomorze po Półwysep Apeniński i Afrykę Północną. Pnącze dorasta do 5 m, owija się wokół pni drzew lub podpór. Kwiaty ma charakterystyczne dla wiciokrzewów, ale owoce są lekko trujące. Kwitnie od maja do czerwca, niektóre odmiany (np. „Serotina”) nawet do jesieni.
• Suchodrzew chiński – jeżeli zamiast pnącza wolimy krzewy np. jako roślinę okrywową, to ten kuzyn pnących wiciokrzewów jest dobrą alternatywą. Nie ma tak efektownych kwiatów, ale drobne, zimozielone liście dobrze radzą sobie w zanieczyszczonym środowisku i przy ujemnych temperaturach. Ich uprawa jest coraz popularniejsza w ogrodach miejskich. Poradzą sobie też w skalniaku i na balkonie. Szybko rosną i dorastają do ok. 30 cm wysokości.

Oprócz powyższych istnieją też inne gatunki wiciokrzewów. Mimo różnorodności mają pewne podobne cechy i wymagania co do warunków uprawy.

Uprawa i pielęgnacja

Niezależnie od tego czy sadzimy je w donicy czy w ziemi, wiciokrzewy preferują glebę żyzną, przepuszczalną, o odczynie zasadowym. W ogrodzie można przeprowadzić wapnowanie. Trzeba jednak sprawdzić czy wybrany gatunek lub odmiana tego wymaga. Ziemię do donicy wybieramy próchniczą, zasadową, na dno kładziemy drenaż i pamiętamy o  częstym nawożeniu w okresie kwitnienia.

W zależności od odmiany wiciokrzewy mogą preferować stanowiska słoneczne lub lekko zacienione. Raczej należy unikać silnego nasłonecznienia.

Sadzonki wiciokrzewów zimozielonych sadzimy jesienią, w nawiezionej kompostem ziemi.

Pielęgnacja zaczyna się od nawożenia na początku sezonu. Po roku (dla wielu odmian jest to okres tuż po ostatnim kwitnieniu) przeprowadza się przycinanie. Po mrozach trzeba też sprawdzić czy przycięcia nie wymagają przemarznięte gałązki.

Rozmnaża się najczęściej z sadzonek zielnych lub przez odkłady poziome. Młode pędy przysypuje się w tym celu ziemią, co zmusza je do wytworzenia własnych korzeni. Następnie można je odciąć od rodziny macierzystej i posadzić osobno. Pozyskiwanie sadzonek z pędów przeprowadza się wczesną wiosną z lekko zdrewniałych pędów. Ukorzeniają się w ziemi zmieszanej z piaskiem. Nie powinno to trwać dłużej niż 3 tygodnie do miesiąca.

Jak przeprowadzić przycinanie wiciokrzewów?

Wszystkie wiciokrzewy dobrze znoszą cięcie, jednak nie wszystkie wymagają go jako zabiegu pielęgnacyjnego. Sposób i czas przycinania zależą od odmiany. Zwykle jest to wtedy sposób na ograniczenie ich rozrostu. Pod koniec zimy lub wczesną wiosną (luty, marzec) przycina się zniszczone, przymarznięte lub słabe.

Wiciokrzewy kwitnące na pędach tegorocznych (np. japoński) przycina się nawet do 1/3 pędów. Zabieg należy przeprowadzić wczesną wiosną. W przypadku wiciokrzewów kwitnących na pędach zeszłorocznych (np. Tellmana, Browna) usuwać należy tylko przyschnięte i zniszczone końcówki. Zbyt mocne cięcie mogłoby zaszkodzić kwitnieniu.

Dodatkowo rośliny wieloletnie można odmłodzić przeprowadzając co 3-5 lat cięcie do 30 cm nad ziemią. Ten zabieg również przeprowadzamy w marcu.

Narzędzia do cięcia to przede wszystkim sekator i nożyce ogrodnicze, które pozwalają na precyzyjne i pewne usunięcie grubszych pędów. Tniemy lekko ukośnie. W przypadku grubszych pędów dobrze jest przyspieszyć gojenie, używając farby emulsyjnej z preparatem grzybobójczym.

Ochrona przed szkodnikami i chorobami

Pielęgnacja wiciokrzewu obejmuje również ochronę i zwalczanie szkodników oraz zapobieganie chorobom. Najgorszym wrogiem ogrodnika – zresztą nie tylko w przypadku wiciokrzewów – są mszyce. Lubią pojawiać się w drugiej połowie maja lub latem. Ich celem są liście i młode pędy, które usychają i więdną. Odporniejszy na tego szkodnika jest wiciokrzew japoński, natomiast łatwiej ulegają pladze wiciokrzew Browna, przewiercień czy pomorski. Dlatego już na etapie wybierania rośliny powinniśmy brać to pod uwagę. Mszyce można opryskać środkiem owadobójczym. Pamiętajmy, żeby przeprowadzać zabieg wieczorem – inaczej narazimy pszczoły i inne przyjazne zapylacze.

Popularną chorobą tych roślin jest mączniak prawdziwy. Nie należy go mylić ze szkodnikami znanymi z kuchni. Mączniak jest grzybem, który atakuje liście roślin nie mających wystarczającej ilości przewiewu i słońca. Zaatakowane liście pokrywają się biało-szarym nalotem, następnie zamierają i stają się brązowe. Żeby go zwalczyć trzeba użyć środka grzybobójczego. Tu znów musimy zaznaczyć, że wiciokrzew japoński jest odporny na mączniaka. Nie bez powodu ten gatunek jest najchętniej wybierany do ogrodów i na balkony.

Mimo kilku zagrożeń wiciokrzew jest rośliną odporną i dość łatwą w uprawie. Zwłaszcza biorąc pod uwagę szerokie zastosowanie praktyczne i niezwykłą dekoracyjność tych roślin.

Wiciokrzew to popularne pnącze o pięknych, kolorowych kwiatach i często zimozielonych liściach. Idealnie nadaje się do obsadzania pergoli, altan czy parkanów. Wiciokrzew zimozielony, jak na przykład wiciokrzew zaostrzony, tak szczelnie porasta przyporę, że może posłużyć jako żywopłot. Przeczytaj, jak sadzić i pielęgnować wiciokrzewy. Poznaj najciekawsze odmiany wiciokrzewu, jak wiciokrzew pomorski, wiciokrzew browna i inne. Wiciokrzew to roślina łatwa w uprawie i bardzo dekoracyjna, dlatego warto wybrać ją do swego ogrodu.

Wiciokrzew w ogrodzie - uprawa, wymagania glebowe

Wiciokrzew w ogrodzie

Wiciokrzewy, zwane też lonicerami, przypominają nieco bluszcz. Zachwycają kwiatami w kolorach pomarańczowo-czerwonych, które kwitną od czerwca do października. Wiciokrzewy nie tylko stanowią kolorową dekorację parkanu lub pergoli, lecz także pięknie pachną, szczególnie wieczorem. Zapach wiciokrzewu zwabia do ogrodu pożyteczne owady.

Wiciokrzew znajduje zastosowanie w ogrodzie, głównie jako dekoracyjne pnącze porastające parkany, pergole czy przegrody ogrodowe. Posadzony przy ogrodzeniu w niedługim czasie tworzy gęstą zasłonę. Niektóre zaś odmiany rosną jako krzewy. Na kolorowe kwiaty trzeba trochę poczekać, gdyż wiciokrzewy kwitną 3 lata po posadzeniu.

Wiciokrzew - uprawa w Polsce

Wiciokrzewy (na przykład wiciokrzew japoński) dobrze sprawdzają się do dekoracji południowej ściany domu lub ogrodzenia, gdyż lubią stanowisko słoneczne. Jednak musi to być miejsce zaciszne. Najlepsze dla wiciokrzewu jest stanowisko jasne, lecz nie bezpośrednio na słońcu. Zbyt duże nasłonecznienie sprzyja atakowaniu rośliny przez mączniaka. Zaś zbytnie zacienienie sprawi, że wiciokrzew będzie rósł rzadko.

Wiciokrzewy nie mają dużych wymagań co do podłoża. Jednak nie będą dobrze rosły na glebie ubogiej w składniki pokarmowe i przesychającej. Gleba dla wiciokrzewów powinna być żyzna, bogata w próchnicę i przepuszczalna. Dlatego też warto podczas sadzenia wiciokrzewu podsypać torf i kompost. Wiciokrzewy rosną lepiej na glebach obojętnych i lekko zasadowych, dlatego też podłoże warto odkwasić dodając trochę wapna.

Wiciokrzewy - pielęgnacja

W uprawie tej rośliny należy zwracać szczególną uwagą na wilgotność gleby. Wiciokrzewy nie tolerują zarówno przesuszenia, jak i podmokłego podłoża. Aby dobrze rosły, gleba musi być lekko wilgotna. Niedobór wody zwiększa ryzyko atakowania rośliny przez mszyce. Dlatego też w czasie suszy należy starannie podlewać wiciokrzewy.

Wiciokrzewy nawozimy co miesiąc nawozami wieloskładnikowymi lub stosujemy nawozy o długotrwałym działaniu. Nawożenie wiciokrzewu nie musi być regularne. Jednak roślina lubi dokarmianie.

Wiciokrzew - przycinanie

Wiciokrzewy nie lubią cięcia, jednak młode rośliny w pierwszych latach po posadzeniu należy uformować, aby się ładnie rozkrzewiły. Należy wówczas przyciąć pędy o ⅓ długości. Starsze okazy nie wymagają przycinania, chyba że liście i kwiaty zaczną rosnąć wyłącznie w górnej części. Aby zapobiec ogałacaniu się dolnych pędów, warto odmłodzić roślinę przez przycięcie górnych pędów.

Cięcie wiciokrzewu wykonuje się w cyklach dwuletnich. Co roku przycinamy połowę pędów.

Szkodniki i choroby wiciokrzewów

Wiciokrzew (na przykład wiciokrzew japoński) jest podatny na choroby i szkodniki, szczególnie mszyce, które pojawiają się w maju. Po zauważeniu owadów należy stosować opryski preparatami owadobójczymi.

Najgroźniejszą chorobą wiciokrzewów jest mączniak, który objawia się białym nalotem na liściach. Aby zwalczyć szkodnika, należy opryskiwać wiciokrzew co kilka dni innym preparatem.

Wiciokrzewy - rozmnażanie

Wiciokrzewy najczęściej sprzedawane są w pojemnikach. Zaleca się sadzenie ich na jesieni. Można je również wysiać z nasion, jednak jest to proces skomplikowany.

Jeśli chcemy zwiększyć ilość wiciokrzewów w ogrodzie, najprościej rozmnożyć tę roślinę przez odkłady poziome lub sadzonki zielne. Odkłady tworzy się z młodych dwuletnich pędów, które przysypuje się na wiosnę ziemia. Natomiast sadzonki robimy odcinając pędy i umieszczając je w wilgotnym podłożu wykonanym z torfu i piasku.

Wiciokrzew - najciekawsze odmiany

Wiciokrzew - odmiany

Wiciokrzew obejmuje ponad 180 gatunków roślin. Są wśród nich pnącza, kilkumetrowe krzewy czy też gatunki nisko rosnące. Do najczęściej występujących odmian wiciokrzewu należą:

• wiciokrzew przewiercień (Lonicera caprifolium),
• wiciokrzew pomorski (Lonicera periclymenum),
• wiciokrzew japoński (Lonicera japonica),
• wiciokrzew Tellmana (Lonicera x tellmaniana),
• wiciokrzew Browna (Lonicera x brownii),
• wiciokrzew zaostrzony (Lonicera acuminata),
• wiciokrzew Serotina (odmiana wiciokrzewu pomorskiego).

Wiciokrzew przewiercień

Wiciokrzew przewiercień występuje naturalnie w naszym kraju. Stanowi pnącze, którego pędy dorastają do 9 metrów długości. Odznacza się kremowymi lub jasno różowymi kwiatami, które intensywnie pachną.  

Wiciokrzew pomorski

Wiciokrzew pomorski (lonicera periclymenum) występuje w Europie Zachodniej i w zachodniej części Polski. Podobnie jak wiciokrzew przewiercień jest on pnączem. Charakteryzuje się owłosionymi pędami. Jego kwiaty są duże i przybierają początkowo kolor czerwony, następnie jaśnieją, aby stać się jasnożółte. W zależności od odmiany kwiaty wiciokrzewu pomorskiego są żółto-białe, fioletowo-kremowe, purpurowo-czerwone i mają odurzający zapach. Wiciokrzew pomorski (lonicera periclymenum) jest jednym z pnączy ozdobnych polecanych do miejsc cienistych.

Wiciokrzew pomorski (lonicera periclymenum) ma również swoje odmiany jak wiciokrzew Serotina o kolorowych i pachnących kwiatach. Wiciokrzew Serotina to wartościowa odmiana o szerokim zastosowaniu. Głównie obsadza się nim pergole, podpory i kratki. Jego wyjątkowo dekoracyjne kwiaty są fioletowe z zewnątrz, a kremowe wewnątrz.

Wiciokrzew japoński

Wiciokrzew japoński (lonicera japonica) to odmiana charakteryzująca się kolorowymi liśćmi. W zależności od odmiany może mieć liście żółte lub z purpurowym żyłkowaniem. Odmiana ta nie całkiem traci liście na zimę, dlatego też częściowo jest to wiciokrzew zimozielony. Mimo tego wiciokrzew japoński nie jest odporny na mrozy. Dlatego też należy starannie dobrać stanowisko, aby nie był narażony na zimne wiatry. Wiciokrzew japoński (lonicera japonica) należy do odmian rzadziej atakowanych przez mszyce.

Wiciokrzew japoński sadzimy w ogrodzie przy niskich ogrodzeniach, pergolach czy altanach. Wiciokrzew japoński to również dobra roślina okrywowa, nadająca się do pokrywania dużych powierzchni.

Odmiany o jadalnych owocach

Wiciokrzewy ozdobne nie mają jadalnych owoców. Owoców wiciokrzewu ozdobnego nie należy spożywać, gdyż mogą być lekko trujące. Istnieją jednak odmiany uprawiane dla ich jadalnych owoców, które można jeść na surowo lub robić z nich przetwory. Do odmian jadalnych należy jagoda kamczacka lub wiciokrzew kamczacki zaliczająca się do wiciokrzewów. Najczęściej uprawia się odmiany "Czelabinka" i "Siniglaska". Odmiana ta charakteryzuje się wysoką mrozodopornością i małymi wymaganiami co do gleby. Warto mieć w ogrodzie obie te odmiany, gdyż lepiej owocują w obecności zapylacza.

Wiciokrzew zaostrzony

Jest to wiciokrzew zimozielony, rzadko atakowany przez mszyce. Aby cieszyć się piękną rośliną należy wybrać dla tej odmiany miejsce półcieniste, gdyż w słońcu może zimą przemarzać.  Stanowisko dla wiciokrzewu zaostrzonego musi być osłonięte od wiatru.

Wiciokrzew zaostrzony to najlepsze pnącze zimozielone w naszym klimacie. Szybko rośnie i dobrze się krzewi. Dokładnie porasta podpory i świetnie nadaje się na pnące żywopłoty. Nadaje się również do sadzenia jako roślina okrywowa.

Wiciokrzew zaostrzony ma kwiaty, które są początkowo kremowe a następnie zmieniają kolor na żółty.

Wiciokrzew Browna

Zaletą tej odmiany jest duża odporność na mączniaka. Najpopularniejsza odmiana wiciokrzewu Browna to Dropmore Scarlet, która charakteryzuje się pięknymi czerwonymi kwiatami i dużą mrozoospornością. Wiciokrzew Browna jest łatwy w uprawie i pięknie wygląda posadzony przy altanie, pergoli czy płocie. Jest to odmiana niewymagająca, lecz nie będzie ładnie rósł na glebach bardzo kwaśnych, suchych lub ciężkich i gliniastych. Kwiaty tej odmiany wiciokrzewu są delikatnie pachnące w kolorach złocistym, miedzianym, pomarańczowym lub czerwonym.

Wiciokrzew Tellmana

Wiciokrzew Tellmana to jeden z najpiękniejszych wiciokrzewów odznaczający się żółtymi kwiatami, które nie pachną. Świetnie sprawdza się w ogrodach naturalistycznych, gdyż ma nieco rozwichrzony pokrój i źle wygląda w ogrodach w stylu eleganckim. Wiciokrzew Tellmana świetnie sprawdza się na stanowiskach cienistych, gdzie jednak będzie miał mniej kwiatów.

Wiciokrzew Tellmana sadzimy przy podporach, trejażach czy kratkach, gdzie tworzy piękne, kwietne przegrody. Wiciokrzew ten sprawdzi się również jako roślina okrywowa wijąc się po ziemi.

Wiciokrzewy - zastosowanie w ogrodzie

Pnącza stanowią nieodzowny element ogrodu i dobrze sprawdzają się w małym ogrodzie, gdyż szybko rosną i zajmują mało miejsca. Doskonałym rozwiązaniem jako element dekoracyjny w ogrodzie jest wiciokrzew, który kwitnie cały sezon, od czerwca do października. Wiciokrzewy sadzi się jako pnącze oplatające altany, pergole czy trejaże.

Wiciokrzew pomorski dobrze rośnie na słońcu i nadaje się do obsadzania ściany południowej budynku. Musi mieć jednak odpowiednio wysoką podporę.

Niektóre odmiany, jak wiciokrzew zaostrzony czy wiciokrzew Henryego, są zimozielona i zdobią ogród także zimą. Wiciokrzewy szczelnie zarastają podporę i rosną szybciej niż rośliny iglaste, dlatego też można je wykorzystać jako rodzaj żywopłotu osłaniającego ogród przed wzrokiem sąsiadów czy przechodniów. Najpopularniejszy wiciokrzew zimozielony to wiciokrzew zaostrzony, który szczelnie obrasta podporę i sprawdza się jako żywopłot czy roślina okrywowa.

Pnączem półzimozielonym jest również wiciokrzew japoński, który zachowuje liście w czasie lekkiej zimy.

Wiciokrzew może być również wykorzystywany w ogrodzie jako roślina okrywowa, gdyż pnącze wije się po ziemi. Jako roślina okrywowa sprawdzają się takie odmiany, jak:

● wiciokrzew Tellmana,

● wiciokrzew japoński.

Wiciokrzewy, na przykład wiciokrzew pomorski lub wiciokrzew Browna, mogą być uprawiane na tarasie w pojemnikach. Należy jednak zadbać, aby pojemnik był duży. Wiciokrzew uprawiany w pojemniku musi mieć dużą podporę.

Wiciokrzew to ciekawe rozwiązanie w ogrodach słonecznych, gdzie chcemy udekorować altanę, oddzielić partie ogrodu ukwieconymi przegrodami i żywopłotami, które jednocześnie nie zajmują dużo miejsca.