Wyka - najpopularniejsze ro艣liny
-
Wyka ptasiabyliny bylina z k艂膮czem kwiatowa
Pospolita w Polsce wyka ptasia nie tylko posiada subteln膮 urod臋, ale jej kwiaty s膮 te偶 wa偶nym 藕r贸d艂em po偶ywienia dla pszcz贸艂 i motyli. Ro艣liny rodzimego pochodzenia s膮 w ogrodach znacznie rzadziej spotykane ni偶 rozmaite egzoty. Nies艂usznie, poniewa偶 s膮 pi臋kne, a na dodatek, w przeciwie艅stwie do obcych gatunk贸w, bez problemu znosz膮 nasze warunki glebowe i klimatyczne.
bylina Trudno艣膰 uprawy: 艂atwa -
Wyka kosmataro艣liny jednoroczne ro艣liny kwiatowe ogrodowe
Wyka kosmata, kt贸rej nazwa ma zwi膮zek z jej mi臋kko ow艂osionymi 艂odygami, jest w rolnictwie cenn膮 ro艣lin膮 pastewn膮, a do ogrodu mo偶e wnosi膰 element naturalnej przyrody. Ozdob臋 stanowi膮 pierzastoz艂o偶one, delikatne li艣cie oraz groniaste kwiatostany niebieskofioletowych, motylkowych kwiat贸w.
ro艣lina jednoroczna, ro艣lina dwuletnia Trudno艣膰 uprawy: 艂atwa -
Wyka siewnaro艣liny jednoroczne ogrodowa ro艣lina kwiatowa
Wyka siewna pochodz膮ca pierwotnie z obszar贸w 艣r贸dziemnomorskich i Azji Zachodniej jest zadomowiona w Europie od wiek贸w i cz臋sto uprawiana jako ro艣lina paszowa. W ogrodach jest rzadziej spotykana ni偶 na polach uprawnych, jednak jej delikatne, pierzaste li艣cie oraz motylkowe, czerwonofioletowe kwiaty stanowi膮 malownicze urozmaicenie na tle innych ro艣lin.
ro艣lina jednoroczna Trudno艣膰 uprawy: 艂atwa
Zobacz inne kategorie ro艣lin
Wyka - opis, wyst臋powanie, gatunki, wykorzystanie, porady
Wyka kojarzy si臋 z ro艣lin膮 pastewn膮 i rzeczywi艣cie 2 g艂贸wne gatunki wyki uprawiane s膮 na pasz臋 dla zwierz膮t lub jako poplon. Ma艂o kto wie, 偶e gatunkiem wyki jest tak偶e swojski b贸b, kt贸rym raczymy si臋 latem. Poznaj gatunki wyki rosn膮ce i uprawiane w naszym klimacie. Dowiedz si臋 jak uprawia膰 wyk臋 i czy mo偶na uprawia膰 b贸b w przydomowym warzywniaku.
Wyka - gatunki i zastosowanie
Jak wygl膮da wyka i gdzie wyst臋puje
Wyka, ro艣lina zielna, bylina lub jednoroczna, nale偶y do rodziny bobowatych. Na 艣wiecie wyst臋puje oko艂o 200 gatunk贸w wyki, za艣 w Polsce ro艣nie 9 gatunk贸w rodzimych. Ponadto w Polsce mamy ponad 20 gatunk贸w obcych zadomowionych, zdzicza艂ych i uprawnych. Najbardziej znanym i popularnym gatunkiem wyki jest b贸b, kt贸ry latem pojawia si臋 w sklepach i na bazarach. Z wyk膮 spokrewnione s膮 takie gatunki ro艣lin, jak: groch, groszek i soczewica.
Wyka ro艣nie na p贸艂kuli p贸艂nocnej, w klimacie umiarkowanym. Wyst臋puje ona najcz臋艣ciej w Eurazji, chocia偶 bardzo wiele gatunk贸w odkryto tak偶e w Ameryce P贸艂nocnej oraz wzd艂u偶 And贸w w Ameryce Po艂udniowej.Najwi臋ksze zr贸偶nicowanie gatunk贸w wyki wyst臋puje w Turcji.
Jest to najcz臋艣ciej ro艣lina pn膮ca, kt贸ra na ko艅cach li艣ci tworzy w膮sy czepne. Jej li艣cie sk艂adaj膮 si臋 z kilku par listk贸w na d艂ugiej 艂ody偶ce. Kwiaty wyki s膮 motylkowe, czyli sk艂adaj膮 si臋 z tak zwanego 偶agielka i 艂贸deczki. Najcz臋艣ciej wyst臋puj膮 w kolorze 偶贸艂tym, czerwonym, bia艂ym lub r贸偶owym. Natomiast owoc wyki stanowi膮 str膮ki.
Popularne gatunki wyki i ich zastosowanie spo偶ywcze, pastewne i ozdobne
Niekt贸re gatunki wyki s膮 jadalne, dlatego te偶 znajduj膮 zastosowanie jako ro艣liny spo偶ywcze lub pastewne. Istniej膮 te偶 nieliczne gatunki ozdobne. Polskie, rodzime gatunki wyki porastaj膮 dziko 艂膮ki, lasy, zaro艣la i nie maj膮 znaczenia gospodarczego. Niewielkie znaczenie ma wyka p艂otowa i ptasia, kt贸re s膮 pasz膮 na 艂膮kach i pastwiskach. Nasiona niekt贸rych gatunk贸w wyki s膮 szkodliwe dla zwierz膮t.
Popularne gatunki wyki uprawiane w Polsce:
- wyka siewna,jara,
- wyka kosmata,ozima,
- wyka b贸b.
Wyka siewna i wyka kosmata uprawiane s膮 w Polsce jako cenne ro艣liny paszowe. Zawieraj膮 du偶o bia艂ka i s膮 ch臋tnie zjadane przez zwierz臋ta. Nasiona wyki siewnej nie zawieraj膮 gro藕nych dla zwierz膮t alkaloid贸w, dlatego te偶 ro艣lina ta jest cenn膮 pasz膮. Wyka siewna jest ro艣lin膮 jednoroczn膮, kt贸ra tworzy d艂ugie, p艂o偶膮ce si臋 p臋dy. Od maja do sierpnia zakwita wydaj膮c niedu偶e fioletowe kwiaty. Uprawiana jest jako ro艣lina jara na pasz臋 lub na naw贸z zielony.
Natomiast wyka kosmata, ozima, jest uprawiana w cyklu jednorocznym lub dwuletnim. Jej nasiona nie nadaj膮 si臋 na pasz臋 dla zwierz膮t, gdy偶 zawieraj膮 niebezpieczne alkaloidy. Ro艣lina ta ma d艂u偶sze p臋dy, a latem wydaje niebiesko-fioletowe lub czerwono-fioletowe kwiaty zebrane w k艂osowaty kwiatostan. Wyka kosmata dobrze znosi zim臋, dlatego mo偶e by膰 wysiana jako poplon.
B贸b - uprawa i zastosowanie kulinarne
Najbardziej popularnym gatunkiem wyki jest b贸b. Sezon na b贸b przypada latem, kiedy te偶 warzywo to pojawia si臋 na rynku. Tradycyjnie jest on spo偶ywany w formie gotowanej, jako zdrowa przek膮ska na ciep艂o lub na zimno. Ale w ostatnich latach zastosowanie kulinarne gotowanego bobu coraz bardziej si臋 rozwija. Pojawiaj膮 si臋 przepisy na zupy z bobu lub sa艂atki z bobem. Ugotowany b贸b sprawdzi si臋 tak偶e jako jarzyna lub puree do obiadu lub jako sk艂adnik sosu do makaronu lub kaszy. Suszony b贸b mo偶na zagryza膰 jako przek膮sk臋. Co ciekawe, z bobu wyizolowano aminokwas, kt贸ry okaza艂 si臋 przydatny w leczeniu choroby Parkinsona.
B贸b pochodzi z basenu Morza 艢r贸dziemnego i tu by艂 uprawiany ju偶 kilka tysi臋cy lat p.n.e. Stanowi艂 on po偶ywienie w Staro偶ytnym Egipcie. Wspomina o nim Biblia. Nieco p贸藕niej uprawa bobu rozprzestrzeni艂a si臋 na wsch贸d i dotar艂a do Chin.
W Polsce b贸b jest g艂贸wnie letni膮 przek膮sk膮. Natomiast pe艂ni on wa偶n膮 rol臋 w kuchni arabskiej, gdzie na obiad i kolacj臋 jada si臋 dania z bobu i bobiku. Bobik jest odmian膮 bobu, kt贸r膮 w Polsce uprawia si臋 na pasz臋. W kuchni arabskiej i tureckiej z bobu i bobiku robi si臋 zupy i przek膮ski.
B贸b zawiera bardzo du偶o bia艂ka, dlatego 艣wietnie nadaje si臋 dla wegetarian. Ma jednak wysoki indeks glikemiczny i nie jest zalecany dla cukrzyk贸w. Zawiera witaminy z grupy B oraz C, K i E i sk艂adniki mineralne, jak fosfor, wap艅 i 偶elazo.
Uprawa r贸偶nych gatunk贸w wyki
Uprawa i piel臋gnacja bobu w ogr贸dku przydomowym i gospodarstwie
Wyka b贸b jest ro艣lin膮 mrozoodporn膮 i z powodzeniem mo偶e by膰 uprawiany w ogr贸dku przydomowym.
Wymagania uprawowe bobu:
- stanowisko s艂oneczne lub p贸艂cieniste,
- odczyn gleby pH 6,5-7,
- gleba ci臋偶ka, pr贸chnicza i gliniasta,
- ziemia wilgotna.
Ro艣lina ta nie toleruje gleby kwa艣nej i suchej. B贸b mo偶na r贸wnie偶 uprawia膰 na lekkich, piaszczystych glebach, jednak niezb臋dne jest przygotowanie gleby przez nawo偶enie obornikiem. W przypadku bobu bardzo wa偶ny jest p艂odozmian. Nie zaleca si臋 uprawy bobu po ro艣linach str膮czkowych. Bezpieczny jest wysiew bobu po innych warzywach.
Wysiew bobu wykonuje si臋 bardzo wcze艣nie, gdy偶 nasiona kie艂kuj膮 ju偶 w temperaturze 3 - 4 stopni i wytrzymuj膮 wiosenne przymrozki. Zaleca si臋 wysiew jak najwcze艣niej pod koniec zimy, za艣 przed wysiewem nasiona zaprawia si臋 przeciw szkodnikom i chorobom. Uprawa ozima bobu mo偶liwa si臋 w cieplejszych krajach Europy, gdzie grunt nie zamarza. W Polsce zimowa uprawa bobu jest trudna. Stosuje si臋 okrywanie nasion w艂贸knin膮. Innym sposobem uzyskania wi臋kszych plon贸w bobu jest uprawa z rozsady.
Uprawa bobu wymaga nawo偶enia, kt贸re wykonuje si臋 po analizie gleby. Wykonuje si臋 tak偶e dolistne dokarmianie ro艣lin roztworem mocznika. Ro艣lina ta ma du偶e wymagania co do wilgoci. Nie znosi suszy, dlatego te偶 niezb臋dne jest nawadnianie. B贸b dobrze plonuje, je艣li jest zapylany przez owady. Dlatego te偶 wa偶ne jest, aby stworzy膰 najbardziej przyjazne warunki dla owad贸w w ogrodzie.
Piel臋gnacja uprawy bobu polega na odchwaszczaniu i zwalczaniu szkodnik贸w. Najbardziej niebezpieczne szkodniki i choroby bobu s膮 nast臋puj膮ce:
- mszyce,
- str膮kowiec bobowy,
- czekoladowa plamisto艣膰 wywo艂ana przez grzyby.
Wyka siewna i kosmata - uprawa
Wyk臋 wysiewa si臋 w r贸偶nym czasie w zale偶no艣ci od tego, czy b臋dzie przeznaczona na pasz臋 czy naw贸z zielony. Pod koniec lata mo偶na wysia膰 wyk臋 jako poplon, a nast臋pnie przekopuje si臋 j膮 jesieni膮, aby s艂u偶y艂a jako naw贸z zielony. Wyka zimowa, kosmata mo偶e zosta膰 wysiana jesieni膮 jako poplon i przekopana wiosn膮. Tak u偶y藕niaj膮 gleb臋 mo偶na nast臋pnie u偶y膰 do uprawy warzyw.
Wymagania uprawowe wyki:
- stanowisko s艂oneczne,
- pod艂o偶e o oboj臋tnym lub lekko zasadowym odczynie,
- 偶yzna i zasobna gleba.
Uprawa wyki jest do艣膰 wymagaj膮ca, gdy偶 jest to ro艣lina o du偶ym przyro艣cie. Dlatego te偶 wymaga zasobnej gleby lub zasilania nawozami. Wyka siewna wymaga zasobnej i wilgotnej gleby. Natomiast wyka kosmata toleruje gleby piaszczyste i suche.
Wyka jest pn膮c膮 ro艣lin膮 zieln膮 wyst臋puj膮c膮 na p贸艂kuli p贸艂nocnej. W Polsce najwi臋ksze znaczenie gospodarcze ma wyka siewna i kosmata, uprawiane na pasz臋 lub naw贸z zielony. Gatunkiem wyki jest tak偶e b贸b, kt贸ry latem stanowi przek膮sk臋 na ciep艂o.