Żarnowiec

Żarnowiec - opis, uprawa, rozmnażanie, wykorzystanie

Żarnowiec to atrakcyjny, dość interesujący krzew ozdobny, który można spotkać w ogrodach. Nie jest szczególnie popularny, ale warto się nim zainteresować. Na jego zielonych pędach pojawiają się bardzo liczne, motylkowate żółte kwiaty. Roślina zdobi ogród przez lato. Dowiedz się, jak uprawiać żarnowiec i jakie wymagania ma ta roślina.

Żarnowiec – występowanie i opis

Żarnowiec, inaczej szczodrzeniec, to krzew z rodziny bobowatych, powszechnie spotykany w północnej i środkowej Europie. W lasach, na wzgórzach i ugorach można spotkać go także w Polsce. Występowanie w naszym kraju nie jest bardzo powszechne. W uprawie najczęściej widuje się żarnowiec miotlasty (Cystisis scoparius), niewysoki gatunek, który ma od 0,5 do 1,5 m wysokości.

Żarnowiec jest dekoracyjny zarówno ze względu na pokrój, jak i na kwiaty. To rozgałęziony krzew, który ma bardzo liczne, kanciaste pędy. Są one zielone i sztywne, z wiekiem drewnieją. Zbierają się w gęstą, szeroką kępę, dlatego żarnowiec jest bardzo gęsty. Pędy pokryte są zielonymi liśćmi o wąskolancetowatym kształcie, dość drobnymi. W górnej części gałązki liście są pojedyncze i siedzące, im niżej, stają się trójlistkowe i ogonkowe.

Roślina jest najpiękniejsza w okresie kwitnienia. Kwitnie od maja do końca czerwca, czasami nawet w lipcu. Wytwarza dość duże, intensywnie żółte kwiaty o typowej, motylkowej budowie. Są bardzo obfite, cały krzew wydaje się wręcz nimi obsypany. To sprawia, że latem szczodrzeniec wygląda jak płonąca pochodnia w ogrodzie i bardzo zwraca na siebie uwagę. Jest to roślina miododajna. Niektóre odmiany żarnowców mogą mieć inne kolory kwiatów: różowe, białe, czerwone lub dwubarwne. Po przekwitnięciu kwiaty zamieniają się w strąk z nasionami, który także jest dość atrakcyjny. Zebranie nasion jest niestety trudne, ponieważ dojrzały strąk sam się otwiera (ze słyszalnym z niewielkiej odległości trzaskiem), a nasiona wysypują się na ziemię i zaczynają kiełkować.

Żarnowiec – zastosowanie rośliny

Żarnowiec miotlasty znajduje zastosowanie w ogrodach naturalistycznych i wiejskich. Wspaniale prezentuje się na wrzosowiskach lub w innych kompozycjach kwiatowych. Można stworzyć z nim rabatę, łącząc żółte kwiaty żarnowca z kaliną, niektórymi drzewami iglastymi, wcześnie kwitnącą forsycją (będą się uzupełniać). Przerwy między roślinami można wypełnić lawendą, tojeścią rozesłaną lub niecierpkami.

Żarnowiec miotlasty bywa w ogrodach wykorzystywany także do tworzenia niskich żywopłotów. Jest odporny na przycinanie i formowanie i można go swobodnie kształtować. Niekiedy kupuje się sadzonki szczepione na pniu, które pięknie prezentują się w uprawie soliterowej. Do tego krzewy te świetnie sprawdzają się na skarpach i nasypach, są wręcz idealnym umocnieniem.

Żarnowiec – leczniczy czy trujący?

Dostępne są homeopatyczne preparaty z żarnowcem, które służą do leczenia chorób serca i układu krwionośnego. Faktycznie, żarnowiec miotlasty to roślina lecznicza i pobiera się z niego pędy i kwiaty, by uzyskać ekstrakt, który ma dobroczynne działanie.

Trzeba jednak wiedzieć, że jest to także roślina toksyczna. I to tak bardzo, że nawet niewiele większa dawka od zalecanej może mieć tragiczny wpływ na cały organizm. Nie poleca się przygotowywania preparatów samodzielnie, może to być naprawdę niebezpieczne.

Odmiany żarnowców do ogrodu

Jedną z zalet żarnowca jest duża ilość jego odmian o kolorowych kwiatach, które pozwalają na stworzenie barwnej rabaty lub wybranie barw odpowiednich do różnej kompozycji. Na uwagę zasługuje ‘Vanesse’. To odmiana, która ma standardowe, ciemnożółte kwiaty, ale wyróżnia się wysokością – może osiągnąć od 1,8 do 2 m! Idealnie sprawdzi się w większych ogrodach.

Popularnością cieszą się również odmiany o dwubarwnych kwiatach:

• ‘Lena’ – odmiana o żółto-pomarańczowych kwiatach,
• ‘Dukaat’ – kwiaty kremowo-żółte, jaśniejsze niż u większości odmian,
• ‘Firefly’ – najciekawsze kwiaty o żółtym kolorze z czerwoną plamą na skrzydełkach, która pięknie się prezentuje.

Na rabatach i w krzewiastych kompozycjach dobrze będzie się prezentowała także odmiana ‘Boskoop Ruby”, która ma około 1,5 m wysokości różowoczerwone kwiaty, bardzo delikatne.

Wymagania żarnowca krok po kroku

Żarnowiec miotlasty nie ma dużych wymagań jeśli chodzi o stanowisko. Warto jednak dobrze przemyśleć miejsce, gdzie chcesz go zasadzić, ponieważ naprawdę źle znosi przesadzanie. Potrzebuje ciepłego, słonecznego miejsca. Jest to roślina mrozoodporna – w końcu jej występowanie obejmuje nawet północną część Europy, przetrzymuje spadki temperatur do -20 stopni, ale w chłodniejszych miejscach kraju i niesprzyjających warunkach może przemarzać. Dlatego okrywa się go na zimę przed chłodem.

Roślina oczekuje przepuszczalnej i lekkiej ziemi. Podłoże może być nawet piaszczyste, żarnowiec nie urośnie jedynie na zbyt mokrych i gliniastych glebach. Warto zadbać o to, by było to miejsce dość wilgotne. Wymagania żarnowca co do odczynu pH są bardzo sprecyzowane – powinno być lekko kwaśne. Dlatego żarnowcom tak dobrze jest na wrzosowiskach i w pobliżu niektórych roślin iglastych.

Sadzenie żarnowca

Żarnowce można rozmnażać na dwa sposoby – z nasion lub za pomocą półzdrewniałych sadzonek pobieranych z roślin w czerwcu lub lipcu. W obu przypadkach najpierw trzeba podpędzić roślinę w domu, by miała duże korzenie i mogła przyjąć się w stałym miejscu. Oczywiście sadzonki można także kupić, są dość powszechnie dostępne w centrach ogrodniczych. Sadzonki z reguły są sprzedawane w pojemnikach produkcyjnych i nadają się od razu do sadzenia w podłożu.

Sadzonki półzdrewniałe po pobraniu należy zanurzyć w ukorzeniaczu, a następnie wsadzić do wilgotnego, przepuszczalnego podłoża (może być nawet ziemia ogrodowa lub ziemia do kwiatów). Pędy trzyma się w ciepłym, przewiewnym miejscu przez całą jesień i zimę, pilnując, by gleba nie zapleśniała. Warto pamiętać o wietrzeniu. Uprawa z nasion jest niestety nieco trudniejsza, młode roślinki muszą mieć ciepło i trzeba je regularnie podlewać.

Sadzenie przeprowadza się wiosną. Wcześniej należy przygotować odpowiedni otwór w podłożu, wysypać go warstwą drenażu i zadbać o to, by ziemia miała odpowiednio niskie pH. Roślinę po posadzeniu należy obficie podlać, to zwiększa szanse, że się przyjmie na stałym miejscu.

Uprawa żarnowca - pielęgnacja

Uprawa żarnowca nie jest wymagająca. Starsze krzewy wykazują dość dużą odporność na suszę, dlatego nie trzeba ich nawet podlewać. Młodsze niestety czasami przesychają, więc pierwsze lata po posadzeniu trzeba pamiętać o nawadnianiu, zwłaszcza latem i w czasie wiosennych susz.

Nawożenie nie jest konieczne, ba, jest wręcz niewskazane. Roślina lubi żyzne podłoże, ale zbyt wiele nawozów może osłabić kwitnienie. Dlatego stosuje się jedynie nawozy organiczne o naprawdę powolnym działaniu, jak naturalny, dobrze przefermentowany kompost. Można go zastosować także przed sadzeniem, mieszając z podłożem na głębokość około 30 cm.

Przycinanie żarnowca miotlastego

Aby zachować ładny pokrój żarnowca, należy co roku przycinać roślinę. Pędy, na których pojawiały się kwiaty, usuwa się tuż po przekwitnięciu. Robi się to w lipcu, odkarzonym sekatorem, by nie narazić rośliny na choroby grzybowe. Należy także usunąć wszelkie krzyżujące się, zniekształcone i ususzone gałęzie i pędy. Każdej wiosny warto obejrzeć krzew i sprawdzić, czy nie ma jakiś przemarzniętych gałązek. Jeśli tak, trzeba je usunąć od razu, nawet ścinając jak najniżej. Roślina szybko się odrodzi.

Żarnowiec wymaga także regularnego cięcia odmładzającego. Co kilka lat roślinę przycina się tuż przy ziemi. Ale bez obaw, krzew błyskawicznie odbija i już w następnym sezonie znów będzie miał liczne, zielone i kanciaste pędy, które w całości pokryją się kwiatami.