Cebula dymka

Uprawa cebuli z dymki: sadzenie, zbieranie i hodowla w ogrodzie

Specjaliści twierdzą, że niektóre warzywa, w tym warzywa cebulowe, wykazują specyficzną delikatność w zakresie terminu siewu i sadzenia. Do grupy tej należy między innymi cebula zwyczajna, cebula dymka, cebula szalotka, cebula siedmiolatka, cebula perłowa, cebula wielopiętrowa (zwana też drzewiastą lub szczytową), a także czosnek i por. Cebula to roślina o słabo rozwiniętym systemie korzeniowym, dlatego gleba na której rośnie, powinna posiadać w wierzchniej swej warstwie dużo składników pokarmowych oraz wilgoci. Sadzenie cebuli powinno mieć miejsce w żyznej i przepuszczalnej ziemi, uzupełnionej dodatkiem nawozów mineralnych - dobrze przygotowanej i nawożonej w poprzednim roku, obornikiem lub kompostem. Bylina ta jest też wrażliwa na zakwaszenie.

Jeśli szukasz firmy, która wykona aranżację ogrodu, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza uzyskasz dostęp do najlepszych ofert sprawdzonych fachowców.

Dlaczego cebula dymka w ogrodzie, czyli szczypta historii

Cebula zwyczajna - co warto wiedzieć?

Cebula zwyczajna (allium cepa) to jedna z najstarszych roślin uprawnych. Hodowano ją, jako roślinę leczniczą i warzywną, od najdawniejszych czasów w Mezopotamii i Indiach oraz w krajach śródziemnomorskich. Roślina ta pochodzi prawdopodobnie ze środkowej lub zachodniej Azji, natomiast cebula szalotka wywodzi swój rodowód z Azji Południowo-Wschodniej. O cebuli wspominają najdawniejsze egipskie źródła, że dodawała oczom blasku, zmieniała bladość twarzy w rumieńce, przydawała wigoru i ostrzyła dowcip. Do tego jeszcze ładnie goiła wrzody na dziąsłach i była łatwa w uprawie. Rozpowszechnili cebulę w Europie Rzymianie. Oni też zdrobnili nazwę cepa na cepula.

Narody słowiańskie przejęły cebulę najprawdopodobniej od swych zachodnich sąsiadów. Wiemy, że w Polsce średniowiecznej jadano cebulę już powszechnie. Bez szczypioru - gdyż według ówczesnych przekonań, był on niejadalny. W dawnej Polsce popularna była wierszowana zagadka, która sugerowała, że cebula przybyła do naszego kraju z Niemiec. Brzmiało to tak: „Przywieźli ją Niemce, // W czerwonej sukience, // Gdy ją rozbierali // To nad nią płakali. // Jak wiesz, co to jest, // To ją sobie zjedz!„. Właściwie, czemu nie? Dzieciom można, wraz z wyliczanką, zaserwować cebule kolorowe, na przykład odmiany: wenta, alibaba, redmate, white dry, karmen, orizaba f1, hyrem f1, sterling f1, fireballf 1, glacier lub scarlet f1. Mogą też założyć własny cebulowy zagonek. Uprawa cebuli z dymki nie jest bowiem trudna i daje mnóstwo satysfakcji. A ile przy tym zabawy!

Cebula zwyczajna w ogrodzie i jej właściwości

Dziś cebula zwyczajna to jedno z najbardziej popularnych w ogrodzie warzyw. Jest to wieloletnia roślina o dużym znaczeniu odżywczym i leczniczym. Cebula zawiera cukier (7%), witaminy (C, B, B₁, B₂, B₆, PP, E i K), minerały (miedź, potas, jod, wapń, sód, magnez, fluor, mangan, cynk, żelazo), kwas foliowy, karoten, błonnik, białko i tłuszcz. Roślina wytwarza działające bakteriobójczo i antybiotycznie związki siarki oraz olejek eteryczny, pobudzający wydzielanie soków trawiennych. Cebula zwyczajna działa dezynfekująco na przewód pokarmowy, likwidując między innymi pasożyty jelit. Łagodzi ponadto zaburzenia żołądkowe, działa moczopędnie i delikatnie obniża ciśnienie oraz poziom cukru we krwi. W stanie świeżym wspomaga leczenie chorób reumatycznych, kaszlu, kataru oraz nieżytu oskrzeli, a także wzmacnia serce i przeciwdziała miażdżycy. Bogata w związki organiczne podnosi odporność organizmu i zapobiega nowotworom. Roztarta cebula łagodzi też podrażnienia wywołane ukąszeniem owadów. Warto wiedzieć, że suszona cebula zwyczajna traci swoje lecznicze właściwości. Popularną odmianą cebuli zwyczajnej jest red baron. Jeśli interesuje cię także uprawa i właściwości czosnku niedźwiedziego, znajdziesz je w tym artykule.

Cebula z siewu w zależności od pory roku

Cebula z siewu wiosennego

W Polsce uprawia się cebulę z siewu wiosennego i letniego. Bardzo popularna jest też uprawa cebuli z dymki lub z rozsady. O sposobie uprawy decydują przede wszystkim warunki klimatyczne. Wśród działkowców panuje przekonanie, że najlepiej się przechowuje i daje największe plony cebula z siewu niż z rozsady.

Wiosenny wysiew cebuli wprost do gruntu może mieć miejsce jedynie w rejonach, gdzie wiosna przychodzi wcześnie. Można go rozpocząć już pod koniec marca i kontynuować do 25 kwietnia. Jednak najbardziej optymalny termin to 1-10 kwietnia. Wysiew nasion po czasie przyniesie małe plony, w postaci źle wykształconych, nienadających się do przechowywania cebulek.  Nasiona cebuli wysiewamy w rzędach wyznaczonych w odległości co 20-30 centymetrów, natomiast głębokość wysiewu wynosi półtora centymetra. Dobrze jest wyznaczyć rzędy nasionami sałaty. Sałata wschodzi dużo wcześniej niż cebula i zdążymy ją do tego czasu skonsumować. Taka symbioza w ogrodzie pozwoli też na utrzymanie zagonu w czystości i ułatwi prace pielęgnacyjne. Warto bowiem wiedzieć, że cebula z siewu jest bardzo podatna na zachwaszczenie. Usuwając zielsko, spulchnijmy też ziemię w międzyrzędziach, nie głębiej jednak niż na 2-3 centymetry.

Termin zbioru cebuli z siewu wiosennego przypada na koniec sierpnia i początek września. Wcześniejszy lub późniejszy jej zbiór skutkuje plonem o niższej skuteczność przechowywania w okresie zimowym. Do długiego przechowywania nadają się klasyczne polskie odmiany sochaczewska i kutnowska oraz nowsze: diana f1, bona f1 i warsa f1. Warto polecić też sprawdzone w uprawie odmiany obcego pochodzenia: ailsa craig, electric red, elody i hercules. Cebulę z siewu możemy przechowywać do wiosny. Zbiera się ją kiedy już całkowicie dojrzeje. Uprawa z siewu jest popularnijesza niż sposób uprawy cebuli z rozsady.

Najbardziej odpowiedni termin zbioru cebuli przeznaczonej do długiego przechowywania przypada wówczas, gdy od 60 do 80 jej procent ma załamany szczypior. Wybieraniu cebuli powinna towarzyszyć słoneczna i sucha pogoda. Przy ładnej aurze rozkładamy roślinę do przesuszenia na grządce albo w altanie (na 7 do 10 dni), następnie umieszczamy delikatnie w ażurowych skrzynkach. Przechowujemy cebulę w przewiewnym miejscu do momentu, gdy jej łuski, szyjka i piętka odpowiednio doschną - nawet do pierwszych przymrozków. Dobrze uschnięty szczypior przycinamy na wysokości 4 centymetrów. Miejsce docelowego przechowywania cebuli powinno być chłodne (0-1^oC) i dość wilgotne - o wilgotności względnej 65-75 procent. Jeśli planujesz założenie ogródka, w tym artykule znajdziesz informacje na temat uprawy pomidorów.

Cebula z siewu letniego

Uprawa cebuli z siewu letniego daje plon dopiero w czerwcu następnego roku. Siew na zbiór letni należy przeprowadzić w połowie sierpnia. Cebule z siewu letniego zaleca się hodować w rejonach o łagodnym klimacie. Rośliny trzeba wysiać w miejscu osłoniętym od mroźnych i wysuszających wiatrów. Ponieważ nie wszystkie letnie siewki są w stanie przetrwać zimę, na wszelki wypadek wysiewamy około 30 procent nasion więcej niż na wiosnę. Nasiona przed siewem warto zaprawić. Rozmieszczamy je w rzędach co 30 centymetrów. W trakcie bezśnieżnych i mroźnych zim roślina może przemarzać, trzeba więc zadbać o zabezpieczenie grządki. Uprawa cebuli z siewu letniego wymaga przepuszczalnej, piaszczysto-gliniastej ziemia, której nie zalewa woda. Cebule zimujące w ogrodzie tracą azot, szczególnie gdy ziemia nie zamarznie, dlatego w lutym lub marcu trzeba je odżywić azotem i innymi pierwiastkami. Należy przy tym rozważnie dawkować nawozy, ponieważ nadmiar azotu w uprawie opóźnia dojrzewanie cebuli i psuje jej jakość podczas przechowywania.

Zbiór cebuli z siewu letniego jest wcześniejszy o miesiąc w porównaniu z cebulą z siewu wiosennego. Z polskich odmian do tego typu uprawy nadają się w szczególności odmiany warszawska i czerniakowska. Znakomicie w naszych warunkach klimatycznych sprawdziła się dawniej uprawa cebuli  japońskiej, odmian top keeper, yellow globe, keepwell i takis sensshyu. Obecnie w handlu dostępnych jest wiele dobrych odmian z różnych regionów świata. Możemy więc wybierać termin sadzenia, długość przechowywania, jakość, dorodność, wartości odżywcze, smak, a nawet kształt i kolor.

Cebula świeża ma większe walory odżywcze i jest smaczniejsza od cebuli z dłuższego przechowywania. W początkowym okresie wzrostu potrzebuje dużej ilości wody i niezbyt wysokiej temperatury. Cebula zwyczajna wymaga ziemi o PH od 6,5 do7 oraz ciepłej, wczesnej i wilgotnej wiosny, suchego lata i jesieni. Kiedy tworzą się cebule, wilgotność ziemi powinna być już mniejsza, ale za to temperatury wyższe. W trakcie formowania się największego przyrostu zgrubienia najlepsza jest sucha i słoneczna pogoda.

Uprawa cebuli z dymki

Cebula w uprawie - ciekawostki

Dymką (allium ascalonium) nazywamy małe jednoroczne cebulki, których średnica nie przekracza 2,5 centymetra. Do celów spożywczych cebula dymka sprzedawana jest  w pęczkach, razem z zielonym szczypiorkiem. „Leksykon sztuki kulinarnej” podaje, że choć dymka nadaje się do wielu potraw, najlepiej smakuje na surowo albo w połączeniu z twarożkiem. To także dobre warzywo, które może być wykorzystane do szaszłyków na grilla - sprawdź także: TOP 5 potraw na grilla.

Uprawa cebuli z dymki ma w Polsce długoletnią tradycję. Sadzenie cebuli dymki stosuje się najczęściej w ogrodach przydomowych. Jak sadzić cebulę dymkę? Sadzi się cebulki jak najwcześniej wiosną, w rozstawie rzędów co 15-20 centymetrów. Umieszczamy je bardzo płytko, gdyż zbyt głębokie sadzenie cebuli powoduje nadmierne wydłużanie się bulw i opóźnienie ich wzrostu. Cebulki sadzimy tak, by ich  wierzchołki były lekko przykryte, a nawet nieznacznie wystawały ponad powierzchnię ziemi. Każdą cebulkę bardzo dokładnie dociskamy, gdyż w trakcie wypuszczania korzeni może być wypchnięta na zewnątrz.

Sadzenie cebuli - porady

Sadzenie cebuli z dymki, podobnie jak innych cebul jadalnych, wymaga dość żyznego stanowiska oraz starannej pielęgnacji. Cebula dymka nie powinna jednak rosnąć na zbyt obficie nawożonej glebie. Na poletko, w którym prowadzona jest uprawa cebuli z dymki dajemy mniejsze ilości nawozów mineralnych wiosną. Cebulę na dymkę można uprawiać po ogórkach, dyni, kabaczkach, grochu, fasoli, kalafiorach i kukurydzy. Cebulę z dymki przeznaczamy do najszybszego spożycia, ponieważ gorzej przechowuje się zimą. Przeznacza się jej plony głównie na zbiór cebulek ze szczypiorkiem oraz wczesny zbiór dojrzałej cebuli. Cebula dymka nadaje się do spożycia późnym latem i jesienią oraz zimą, ale tylko do lutego, gdyż do tego czasu dobrze się przechowuje. Ostateczny zbiór cebuli z dymki przypada, w zależności od warunków pogodowych i glebowych, na koniec lipca lub początek sierpnia. Dymkę zbieramy, gdy szczypior zaczyna żółknąć. Dosuszamy w tym celu cebule i obcinamy szczypior na wysokości 4-5 centymetrów.

Cebula dymka nadaje się też do jesiennego sadzenia. Dobre jej zimowanie uzyskuje się na glebach lżejszych, próchnicznych. Uprawa cebuli z dymki w okresie jesiennym wymaga sadzenia o 2-3 centymetry głębiej, czyli od 3 do 5 centymetrów. Sadzenie cebuli dymki w okresie jesiennym przypada na koniec września i trwa do połowy października. Uprawa cebuli z dymki jesienią wymaga wyrośniętych cebulek, gdyż takie dobrze się przechowują. Cebula dymka dobrze znosi zimowanie w gruncie. W regionach, gdzie wiosna przychodzi później sprawdzi się w uprawie tradycyjna polska rawska, wyhodowana w 1938 roku przez Henryka Skierkowskiego z Rawy Mazowieckiej. Jeśli w ogrodzie uprawiasz także pomidory, w tym artykule znajdziesz porady, jak radzić sobie z ich chorobami.

Literatura:

1. Chochura P., Wszystkie warstwy cebuli. „Mam Ogród” 2014 nr 7, s. 40-41.
2. Doruchowski R. W., Cebulę można siać latem. „Działkowiec” 1985 nr 7, s. 24-25.
3. Frąszczak B., Warzywna apteka - cebulowe. „Działkowiec” 2010 nr 11, s. 72.
4. Halbański M., Leksykon sztuki kulinarnej. Warszawa 1986.
5. Kowalczyk A., Uodpornij się! „Działkowiec” 2011 nr 12, s. 46-47.
6. Kuzyk M., Uprawiamy cebulę. „Działkowiec” 1970 nr 3, s. 36.
7. Orłowski M., Cebula wielopiętrowa - roślina użytkowa czy dekoracyjna. „Działkowiec” 1984 nr 9, s. 13.
8. Owczarek E., Zwiększanie plonów cebuli na działce. „Działkowiec” 1974 nr 12, s. 175.
9. Podczaska A., Kolorowe cebule. „Działkowiec” 2010 nr 11, s. 56.
10. Radomski J., Jasnowska J., Botanika. Podręcznik do samokształcenia dla studiów zaocznych akademii rolniczych. Warszawa 1986.
11. Sikora E., Czosnkowe warzywa. „Działkowiec” 2014 nr 1, s. 48-49.
12. Tendaj M., Czy można sadzić dymkę przed zimą? „Działkowiec” 1984 nr 9, s. 8.
13. Tendaj M., O uprawie dymki. „Działkowiec” 1984 nr 4, s. 11.
14. Terminy uprawy bardzo ważne (IV). Dudek M. M., Warzywa cebulowe. „Działkowiec” 1985 nr 3, s. 25-26.