Uprawa cebuli z dymki: sadzenie, zbieranie i hodowla w ogrodzie
Specjaliści twierdzą, że niektóre warzywa, w tym warzywa cebulowe,
wykazują specyficzną delikatność w zakresie terminu siewu i sadzenia. Do
grupy tej należy między innymi cebula zwyczajna, cebula dymka, cebula szalotka,
cebula siedmiolatka, cebula perłowa, cebula wielopiętrowa (zwana też drzewiastą
lub szczytową), a także czosnek i por. Cebula to roślina o słabo rozwiniętym
systemie korzeniowym, dlatego gleba na której rośnie, powinna posiadać w
wierzchniej swej warstwie dużo składników pokarmowych oraz wilgoci. Sadzenie cebuli powinno mieć miejsce w żyznej
i przepuszczalnej ziemi, uzupełnionej dodatkiem nawozów mineralnych - dobrze
przygotowanej i nawożonej w poprzednim roku, obornikiem lub kompostem. Bylina
ta jest też wrażliwa na zakwaszenie.
Jeśli szukasz firmy, która wykona aranżację ogrodu, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie
Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza uzyskasz dostęp do
najlepszych ofert sprawdzonych fachowców.
Dlaczego cebula dymka w ogrodzie, czyli szczypta historii
Cebula zwyczajna - co warto wiedzieć?
Cebula zwyczajna (allium cepa) to jedna z najstarszych
roślin uprawnych. Hodowano ją, jako roślinę leczniczą i warzywną, od
najdawniejszych czasów w Mezopotamii i Indiach oraz w krajach
śródziemnomorskich. Roślina ta pochodzi prawdopodobnie ze środkowej lub
zachodniej Azji, natomiast cebula szalotka wywodzi swój rodowód z Azji
Południowo-Wschodniej. O cebuli wspominają najdawniejsze egipskie źródła, że
dodawała oczom blasku, zmieniała bladość twarzy w rumieńce, przydawała wigoru i
ostrzyła dowcip. Do tego jeszcze ładnie goiła wrzody na dziąsłach i była łatwa
w uprawie. Rozpowszechnili cebulę w Europie Rzymianie. Oni też zdrobnili nazwę cepa na cepula.
Narody słowiańskie przejęły cebulę
najprawdopodobniej od swych zachodnich sąsiadów. Wiemy, że w Polsce
średniowiecznej jadano cebulę już powszechnie. Bez szczypioru - gdyż według
ówczesnych przekonań, był on niejadalny. W dawnej Polsce popularna była wierszowana
zagadka, która sugerowała, że cebula przybyła do naszego kraju z Niemiec.
Brzmiało to tak: „Przywieźli ją Niemce,
// W czerwonej sukience, // Gdy ją rozbierali // To nad nią płakali. // Jak wiesz, co to jest, // To ją sobie zjedz!„. Właściwie, czemu nie? Dzieciom można, wraz z
wyliczanką, zaserwować cebule kolorowe, na przykład odmiany: wenta, alibaba,
redmate, white dry, karmen, orizaba f1, hyrem f1, sterling f1, fireballf 1,
glacier lub scarlet f1. Mogą też założyć własny cebulowy zagonek. Uprawa cebuli
z dymki nie jest bowiem trudna i daje mnóstwo satysfakcji. A ile przy tym
zabawy!
Cebula zwyczajna w ogrodzie i jej właściwości
Dziś cebula zwyczajna to jedno z
najbardziej popularnych w ogrodzie warzyw. Jest to wieloletnia roślina o dużym
znaczeniu odżywczym i leczniczym. Cebula zawiera cukier (7%), witaminy (C, B, B1,
B2, B6, PP, E i K), minerały (miedź, potas, jod, wapń,
sód, magnez, fluor, mangan, cynk, żelazo), kwas foliowy, karoten, błonnik,
białko i tłuszcz. Roślina wytwarza działające bakteriobójczo i antybiotycznie
związki siarki oraz olejek eteryczny, pobudzający wydzielanie soków
trawiennych. Cebula zwyczajna działa dezynfekująco na przewód pokarmowy,
likwidując między innymi pasożyty jelit. Łagodzi ponadto zaburzenia żołądkowe,
działa moczopędnie i delikatnie obniża ciśnienie oraz poziom cukru we krwi. W
stanie świeżym wspomaga leczenie chorób reumatycznych, kaszlu, kataru oraz nieżytu oskrzeli, a także wzmacnia serce
i przeciwdziała miażdżycy. Bogata w związki organiczne podnosi odporność organizmu
i zapobiega nowotworom. Roztarta cebula łagodzi też podrażnienia wywołane
ukąszeniem owadów. Warto wiedzieć, że suszona cebula zwyczajna traci swoje
lecznicze właściwości. Popularną odmianą cebuli zwyczajnej jest red baron. Jeśli interesuje cię także uprawa i właściwości czosnku
niedźwiedziego, znajdziesz je w tym artykule.
Cebula z siewu w zależności od pory roku
Cebula z siewu wiosennego
W Polsce uprawia się cebulę z siewu
wiosennego i letniego. Bardzo popularna jest też uprawa cebuli z dymki lub z
rozsady. O sposobie uprawy decydują przede wszystkim warunki klimatyczne. Wśród
działkowców panuje przekonanie, że najlepiej się przechowuje i daje największe
plony cebula z siewu niż z rozsady.
Wiosenny wysiew cebuli wprost do
gruntu może mieć miejsce jedynie w rejonach, gdzie wiosna przychodzi wcześnie.
Można go rozpocząć już pod koniec marca i kontynuować do 25 kwietnia. Jednak
najbardziej optymalny termin to 1-10 kwietnia. Wysiew nasion po czasie
przyniesie małe plony, w postaci źle
wykształconych, nienadających się do przechowywania cebulek. Nasiona cebuli
wysiewamy w rzędach wyznaczonych w odległości co 20-30 centymetrów, natomiast
głębokość wysiewu wynosi półtora centymetra. Dobrze jest wyznaczyć rzędy
nasionami sałaty. Sałata wschodzi dużo wcześniej niż cebula i zdążymy ją do
tego czasu skonsumować. Taka symbioza w ogrodzie pozwoli też na utrzymanie
zagonu w czystości i ułatwi prace pielęgnacyjne. Warto bowiem wiedzieć, że
cebula z siewu jest bardzo podatna na zachwaszczenie. Usuwając zielsko,
spulchnijmy też ziemię w międzyrzędziach, nie głębiej jednak niż na 2-3
centymetry.
Termin zbioru cebuli z siewu
wiosennego przypada na koniec sierpnia i początek września. Wcześniejszy lub
późniejszy jej zbiór skutkuje plonem o niższej skuteczność przechowywania w
okresie zimowym. Do długiego przechowywania nadają się klasyczne polskie
odmiany sochaczewska i kutnowska oraz nowsze: diana f1, bona f1 i warsa f1. Warto
polecić też sprawdzone w uprawie odmiany obcego pochodzenia: ailsa craig,
electric red, elody i hercules. Cebulę z siewu możemy przechowywać do wiosny.
Zbiera się ją kiedy już całkowicie dojrzeje. Uprawa z siewu jest popularnijesza niż sposób uprawy cebuli z rozsady.
Najbardziej odpowiedni termin zbioru
cebuli przeznaczonej do długiego przechowywania przypada wówczas, gdy od 60 do
80 jej procent ma załamany szczypior. Wybieraniu cebuli powinna towarzyszyć
słoneczna i sucha pogoda. Przy ładnej aurze rozkładamy roślinę do przesuszenia
na grządce albo w altanie (na 7 do 10 dni), następnie umieszczamy delikatnie w
ażurowych skrzynkach. Przechowujemy cebulę w przewiewnym miejscu do momentu,
gdy jej łuski, szyjka i piętka odpowiednio doschną - nawet do pierwszych
przymrozków. Dobrze uschnięty szczypior przycinamy na wysokości 4 centymetrów.
Miejsce docelowego przechowywania cebuli powinno być chłodne (0-1oC) i dość wilgotne - o wilgotności względnej
65-75 procent. Jeśli planujesz założenie ogródka, w tym artykule znajdziesz informacje na temat uprawy pomidorów.
Cebula z siewu letniego
Uprawa cebuli z siewu letniego daje
plon dopiero w czerwcu następnego roku. Siew na zbiór letni należy
przeprowadzić w połowie sierpnia. Cebule z siewu letniego zaleca się hodować w
rejonach o łagodnym klimacie. Rośliny trzeba wysiać w miejscu osłoniętym od
mroźnych i wysuszających wiatrów. Ponieważ nie wszystkie letnie siewki są w
stanie przetrwać zimę, na wszelki wypadek wysiewamy około 30 procent nasion
więcej niż na wiosnę. Nasiona przed siewem warto zaprawić. Rozmieszczamy je w
rzędach co 30 centymetrów. W trakcie bezśnieżnych i mroźnych zim roślina może
przemarzać, trzeba więc zadbać o zabezpieczenie grządki. Uprawa cebuli z siewu
letniego wymaga przepuszczalnej, piaszczysto-gliniastej ziemia, której nie
zalewa woda. Cebule zimujące w ogrodzie tracą azot, szczególnie gdy ziemia nie
zamarznie, dlatego w lutym lub marcu trzeba je odżywić azotem i innymi
pierwiastkami. Należy przy tym rozważnie dawkować nawozy, ponieważ nadmiar
azotu w uprawie opóźnia dojrzewanie cebuli i psuje jej jakość podczas
przechowywania.
Zbiór cebuli z siewu letniego jest
wcześniejszy o miesiąc w porównaniu z cebulą z siewu wiosennego. Z polskich
odmian do tego typu uprawy nadają się w szczególności odmiany warszawska i
czerniakowska. Znakomicie w naszych warunkach klimatycznych sprawdziła się
dawniej uprawa cebuli japońskiej, odmian
top keeper, yellow globe, keepwell i takis sensshyu. Obecnie w handlu
dostępnych jest wiele dobrych odmian z różnych regionów świata. Możemy więc
wybierać termin sadzenia, długość przechowywania, jakość, dorodność, wartości
odżywcze, smak, a nawet kształt i kolor.
Cebula świeża ma większe walory
odżywcze i jest smaczniejsza od cebuli z dłuższego przechowywania. W
początkowym okresie wzrostu potrzebuje dużej ilości wody i niezbyt wysokiej
temperatury. Cebula zwyczajna wymaga ziemi o PH od 6,5 do7 oraz ciepłej,
wczesnej i wilgotnej wiosny, suchego lata i jesieni. Kiedy tworzą się cebule,
wilgotność ziemi powinna być już mniejsza, ale za to temperatury wyższe. W
trakcie formowania się największego przyrostu zgrubienia najlepsza jest sucha i
słoneczna pogoda.
Uprawa cebuli z dymki
Cebula w uprawie - ciekawostki
Dymką (allium ascalonium) nazywamy małe jednoroczne cebulki, których
średnica nie przekracza 2,5 centymetra.
Do celów spożywczych cebula dymka sprzedawana jest w pęczkach, razem z zielonym szczypiorkiem. „Leksykon sztuki kulinarnej” podaje, że
choć dymka nadaje się do wielu potraw, najlepiej smakuje na surowo albo w
połączeniu z twarożkiem. To także dobre warzywo, które może być wykorzystane do szaszłyków na grilla -
sprawdź także: TOP 5 potraw na grilla.
Uprawa cebuli z dymki ma w Polsce
długoletnią tradycję. Sadzenie cebuli dymki stosuje się najczęściej w ogrodach
przydomowych. Jak sadzić cebulę dymkę? Sadzi się cebulki jak najwcześniej wiosną, w rozstawie rzędów co
15-20 centymetrów. Umieszczamy je bardzo płytko, gdyż zbyt głębokie sadzenie
cebuli powoduje nadmierne wydłużanie się bulw i opóźnienie ich wzrostu. Cebulki
sadzimy tak, by ich wierzchołki były
lekko przykryte, a nawet nieznacznie wystawały ponad powierzchnię ziemi. Każdą
cebulkę bardzo dokładnie dociskamy, gdyż w trakcie wypuszczania korzeni może być wypchnięta na zewnątrz.
Sadzenie cebuli - porady
Sadzenie cebuli z dymki, podobnie jak
innych cebul jadalnych, wymaga dość żyznego stanowiska oraz starannej
pielęgnacji. Cebula dymka nie powinna jednak rosnąć na zbyt obficie nawożonej
glebie. Na poletko, w którym prowadzona jest uprawa cebuli z dymki dajemy
mniejsze ilości nawozów mineralnych wiosną. Cebulę na dymkę można uprawiać po
ogórkach, dyni, kabaczkach, grochu, fasoli, kalafiorach i kukurydzy. Cebulę z
dymki przeznaczamy do najszybszego spożycia, ponieważ gorzej przechowuje się
zimą. Przeznacza się jej plony głównie na zbiór cebulek ze szczypiorkiem oraz
wczesny zbiór dojrzałej cebuli. Cebula dymka nadaje się do spożycia późnym
latem i jesienią oraz zimą, ale tylko do lutego, gdyż do tego czasu dobrze się
przechowuje. Ostateczny zbiór cebuli z dymki przypada, w zależności od warunków
pogodowych i glebowych, na koniec lipca lub początek sierpnia. Dymkę zbieramy,
gdy szczypior zaczyna żółknąć. Dosuszamy w tym celu cebule i obcinamy szczypior
na wysokości 4-5 centymetrów.
Cebula dymka nadaje się też do jesiennego
sadzenia. Dobre jej zimowanie uzyskuje się na glebach lżejszych, próchnicznych.
Uprawa cebuli z dymki w okresie jesiennym wymaga sadzenia o 2-3 centymetry głębiej, czyli od 3 do 5
centymetrów. Sadzenie cebuli dymki w okresie jesiennym przypada na koniec
września i trwa do połowy października. Uprawa cebuli z dymki jesienią wymaga
wyrośniętych cebulek, gdyż takie dobrze się przechowują. Cebula dymka dobrze
znosi zimowanie w gruncie. W regionach, gdzie wiosna przychodzi później
sprawdzi się w uprawie tradycyjna polska rawska, wyhodowana w 1938 roku przez
Henryka Skierkowskiego z Rawy Mazowieckiej. Jeśli w ogrodzie uprawiasz także
pomidory, w tym artykule znajdziesz porady, jak radzić sobie z ich chorobami.
Literatura:
- Chochura
P., Wszystkie warstwy cebuli. „Mam Ogród” 2014 nr 7, s. 40-41.
- Doruchowski
R. W., Cebulę można siać latem. „Działkowiec” 1985 nr 7, s. 24-25.
- Frąszczak
B., Warzywna apteka - cebulowe. „Działkowiec” 2010 nr 11, s. 72.
- Halbański
M., Leksykon sztuki kulinarnej. Warszawa 1986.
- Kowalczyk
A., Uodpornij się! „Działkowiec” 2011 nr 12, s. 46-47.
- Kuzyk
M., Uprawiamy cebulę. „Działkowiec” 1970 nr 3, s. 36.
- Orłowski
M., Cebula wielopiętrowa - roślina użytkowa czy dekoracyjna. „Działkowiec” 1984
nr 9, s. 13.
- Owczarek
E., Zwiększanie plonów cebuli na działce. „Działkowiec” 1974 nr 12, s. 175.
- Podczaska
A., Kolorowe cebule. „Działkowiec” 2010 nr 11, s. 56.
- Radomski
J., Jasnowska J., Botanika. Podręcznik do samokształcenia dla studiów zaocznych
akademii rolniczych. Warszawa 1986.
- Sikora
E., Czosnkowe warzywa. „Działkowiec” 2014 nr 1, s. 48-49.
- Tendaj
M., Czy można sadzić dymkę przed zimą? „Działkowiec” 1984 nr 9, s. 8.
- Tendaj
M., O uprawie dymki. „Działkowiec” 1984 nr 4, s. 11.
- Terminy
uprawy bardzo ważne (IV). Dudek M. M., Warzywa cebulowe. „Działkowiec” 1985 nr
3, s. 25-26.