Czy można połączyć fiolet ze słońcem? Owszem i to nie tylko w wyobraźni,
ale też … w uprawie. Jest w języku polskim rzadko używana nazwa koloru -
heliotropowy. Heliotropowy to inaczej fioletowy, a słowo to pochodzi od nazwy
kwiatu, który kwitnie w tym właśnie kolorze. Jest nim heliotrop ogrodowy.
Heliotrop ma z kolei w nazwie słońce, choć - trzeba to wyraźnie powiedzieć -
zupełnie słońca nie przypomina.
Jeśli interesuje cię także aranżacja ogrodu przydomowego, w tym artykule znajdziesz praktyczne
porady.
Heliotrop peruwiański - heliotropium peruvianum, heliotropium arborescens
Heliotrop to roślina wywodząca się z
Ameryki Południowej. Rośnie też w basenie Morza Śródziemnego oraz w Europie
Środkowej, a także na pustyniach i półpustyniach Azji. Do rodzaju heliotrop
zalicza się rośliny zielne oraz podkrzewy o ustawionych skrętolegle lub
naprzeciwlegle dość dużych liściach i fioletowo-niebieskich kwiatach, zebranych
w baldachogrona albo osadzonych w kątach liści. Heliotrop rosnący w naturalnych
warunkach ma rozgałęzione sztywne pędy. Owoce heliotropu to kuliste,
pomarszczone, brązowo-brunatne rozłupnie, rozpadająca się na cztery rozłupki.
Skąd pochodzi heliotrop peruwiański?
W naszych warunkach klimatycznych
uprawiany jest głównie heliotrop peruwiański. Jak wskazuje nazwa, bylina ta
pochodzi z Peru. Rośnie też w stanie dzikim w sąsiednim Ekwadorze. Ze względu
na rozmieszczenie, heliotrop peruwiański należy do obszaru przyrodniczego
andyjskiego i jest jednym z bardziej znanych tamtejszych gatunków. Nie bez
powodu nazywany jest też wonnym, pachnie bowiem intensywnie wanilią. Olejek
uzyskiwany z kwiatów tej rośliny używany jest w przemyśle perfumeryjnym. Ale heliotrop peruwiański ma też jeszcze dwie
inne wdzięczne nazwy botaniczne: tomiłek peruwiański i słonecznica peruwiańska.
Znany jest też pod zwyczajową nazwą heliotrop ogrodowy. Jeśli interesuje cię
także uprawa i pielęgnacja hortensji ogrodowej, więcej informacji na ten temat znajdziesz w tym artykule.
Heliotrop peruwiański to bylina
dorastająca, w zależności od odmiany, do trzydziestu - sześćdziesięciu
centymetrów wysokości. Jej odmiany różnią się między sobą barwą kwiatów oraz
pokrojem i wysokością. W swej ojczyźnie jest to podkrzew o owalnych, lancetowatych,
pokrytych szorstkimi włoskami liściach. Kwiaty heliotropium arborescens, o
drobnej, fiołkowej, purpurowej i rzadziej białej koronie, zebrane są w skrętki.
Heliotrop peruwiański kwitnie od lipca do września, a zakwita już po trzech
miesiącach od wysiania.
Heliotrop peruwiański w domu, na balkonie …
Heliotrop ogrodowy w domu
Heliotrop ogrodowy uprawiany jest od
ponad trzystu lat, przede wszystkim jako roślina rabatowa. W naszym klimacie
hoduje się w ogrodach jednoroczne mieszańce. Do najbardziej cennych zalicza się
odmiany mocno rozkrzewione i o intensywnie wybarwionych kwiatach, na przykład
niebieską valencia, fioltowoniebieską marine oraz ciemnoniebieską pacific. Uprawa heliotropu nie należy do najtrudniejszych.
Heliotrop peruwiański jest też od dawna
uprawiany w pomieszczeniach jako ozdobna kwitnąca roślina doniczkowa. W uprawie
domowej kwitnie przez całe lato, a czasami również zimą. Kwiaty, podobnie jak u
odmian ogrodowych, są niebieskie i fioletowe, zebrane na wierzchołkach pędów w
okrągłe kwiatostany. Roślina bardzo lubi słońce, dlatego latem warto ją
wystawić do ogrodu, na balkon lub taras, chroniąc jednocześnie przed
intensywnymi promieniami. Jeśli heliotrop musi pozostać w domu, potrzebuje
latem temperatury pokojowej, a nawet nieco wyższej. Natomiast zimą powinien
przebywać w temperaturze około piętnastu stopni Celsjusza. Jeśli planujesz
aranżację ogrodu, w tym artykule znajdziesz cennik najpopularniejszych roślin ogrodowych.
Wiosną i latem doniczkowy heliotrop
peruwiański potrzebuje obfitego podlewania, nawet dwa - trzy razy w tygodniu,
tak by ziemia w pojemniku była stale wilgotna. Zimą podlewanie ograniczamy do
co dziesięciu - czternastu dni. Roślina bardzo też lubi zraszanie. Nawozimy
heliotropy od marca do września, co dwa tygodnie. Przesadzamy byliny domowe
wiosną, a po posadzeniu uszczykujemy pędy, by ładnie się rozkrzewiły. W trakcie
prac pielęgnacyjnych warto założyć rękawiczki, gdyż roślina może podrażnić
skórę.
Heliotrop ogrodowy na balkonie
Ze względu na fakt, że
ciemnofioletowy lub ciemnoniebieski kolor heliotropu ładnie kontrastuje z
innymi kwiatami, roślina ta polecana jest na balkon. Heliotrop ładnie odcina
się od jasnych kolorów ścian. Bardzo dynamiczny efekt kompozycyjny uzyskamy
sadząc heliotropy w skrzynce jasnego koloru, z kwiatami w odcieniu różu - na
przykład lobeliami, werbeną lub fiołkami. Dobrze komponuje się heliotrop peruwiański
z amarantowymi petuniami, pelargoniami o pstrych liściach, daliami o liściach
fioletowo-brązowych i ciemnoczerwonych kwiatach, a także z płożącymi werbenami.
Heliotropy, w zależności od odmiany,
różnią się wzrostem i natężeniem barw, co daje duże możliwości ich aranżacji.
Za kupnem tych roślin z przeznaczeniem na balkon przemawia też ich przyjemny,
intensywny zapach, zachęcający do odpoczynku i relaksu o każdej porze. Biorąc
pod uwagę podstawowe zasady aranżacji wonnych kwiatowych balkonów, pojemniki z
pachnącymi roślinami ustawiamy zawsze w osłoniętym miejscu - po to, by wiatr
nie rozwiewał zapachu. Na balkon warto kupić na przykład odmianę prince marine,
pachnącą … marcepanem. Do odmiany tej należą
wersje niebiesko-fioletowe: niższe mini marine i wyższe marine, w
naszych ogrodach uprawiane jako odmiany jednoroczne. Jeśli interesuje cię także
uprawa hortensji bukietowej, porady znajdziesz w tym artykule.
Najlepiej jest kupić gotową rozsadę
heliotropu i posadzić ją do skrzynek, doniczek lub innych pojemników. Ponieważ
rośliny te są wrażliwe na przymrozki, sadzimy je w końcu maja lub na początku
czerwca, stosując piętnastocentymetrowe odstępy pomiędzy sadzonkami. Heliotrop
najlepiej czuje się na balkonie o wystawie południowo-wschodniej oraz
południowo-zachodniej. Choć bardzo lubi słońce, nie nadaje się na balkony
południowe, ponieważ w miejscach bardzo nasłonecznionych więdnie.
Heliotrop peruwiański w uprawie ogrodowej
Heliotrop peruwiański - warunki uprawy w ogrodzie
Dziś heliotrop peruwiański jest coraz
bardziej popularny w uprawie ogrodowej. Szczególnie ceniony jest jako roślina
na obwódki. W nasadzeniach obwódkowych swoim żywym kolorem i krzaczastym
pokrojem wyznacza granice dla innych roślin.
Heliotrop ogrodowy dobrze rośnie w
żyznej, przepuszczalnej ziemi. Również w ogrodzie wymaga słonecznego
stanowiska. Potrzebuje też obfitego podlewania i zasilania nawozami do roślin
kwitnących. Przed zimą warto roślinę wykopać, przenieść do domu i trzymać w
jasnym pomieszczeniu, w temperaturze dziesięciu stopni Celsjusza.
Podobnie jak heliotrop hodowany w
domu, heliotrop ogrodowy wymaga dużo wody w okresie wegetacji. Choć lubi słońce,
najlepiej rozwija się pod osłoną daszku. Nie jest bowiem wówczas narażony na
bezpośrednie promienie słoneczne oraz opady deszczu, które bardzo niszczą jego
kwiaty. Waniliowy zapach heliotropu stanowi znakomitą przynętę na owady
latające, zwłaszcza muchówki. Ponieważ składają one jaja na spodniej stronie
liścia, a z jaj wykluwają się później larwy, szkodniki powinny być natychmiast
zwalczane. A może interesuje cię także piwonia drzewiasta do ogrodu? Porady na
temat jej uprawy znajdziesz w tym artykule.
Heliotrop ogrodowy - rozmnażanie
Heliotrop peruwiański uprawiamy w
domu i w ogrodzie rozmnaża się z nasion wysianych wiosną w szklarni lub innym
ciepłym miejscu do skrzynek z ziemią liściową i piaskiem. Nasiona heliotropu
kiełkują od trzech do czterech tygodni, w temperaturze około dwudziestu stopni
Celsjusza. Kiedy roślinki nieco podrosną, siewki pikujemy, a następnie sadzimy
do doniczek. Wysadzamy heliotropy do gruntu w drugiej połowie maja lub na
początku czerwca. Aby roślina rozkrzewiła się, wysadzoną w doniczce z
przeznaczeniem na balkon lub do domu albo też do gruntu, dwukrotnie przycinamy.
Heliotrop ogrodowy, podobnie jak
odmiany hodowane w pomieszczeniach, rozmnaża się ponadto przez sadzonki pędowe.
Jest to jednak mniej popularny sposób. Możemy rozmnożyć bylinę z sadzonek
zielnych ukorzenionych w wilgotnym środowisku, w temperaturze ponad dwudziestu
stopni. Trzymamy sadzonki pod przykryciem, w lekko zacienionym miejscu. Po
dwóch tygodniach są już ukorzenione i można je przesadzić do doniczek.
Przed pobraniem sadzonek rośliny
mateczne powinny przejść okres niskich temperatur. Przechowujemy je więc przez
zimę w temperaturze od ośmiu do dwunastu stopni Celsjusza, najlepiej w szklarni
albo na oknie, podlewając w tym okresie dość umiarkowanie. Sadzonki pobieramy z
wierzchołków pędów w marcu i ukorzeniamy w mieszance torfu z piaskiem. Gdy
zaczną pojawiać się nowe liście, przesadzamy je do doniczek z żyzną ziemią i
stawiamy na słonecznym oknie. W końcu kwietnia można już przesadzić sadzonki do
większych doniczek. Od połowy maja sadzimy heliotropy na balkon lub do ogrodu.
Aby dobrze się rozkrzewiały, uszczykujemy pędy. Jeśli interesuje cię także
uprawa hortensji pnącej, porady znajdziesz w tym artykule.
Heliotrop to roślina na słoneczne
rabaty, balkony i okna. Lubi nie tylko słońce, ale również dość duże ilości
wody. Trzeba ją też systematycznie nawozić. Różne odcienie niebieskiego,
fioletu i czasami bieli, którymi heliotrop wręcz elektryzuje sprawiają, że
kompozycje z udziałem tej rośliny są dynamiczne, ostre i zauważalne. Istnieje
więc prawdopodobieństwo, że miłośnicy stonowanych barw jej nie polubią. Nie
zmienia to jednak faktu, że heliotropy, uważane dotychczas za przestarzałe i
niemodne, dostały właśnie szansę na ponowne odrodzenie.
Źródła:
- Augustyn M., Rośliny pokojowe.
Poznań [brak roku wyd.].
- Donaldson S., McHoy P., Rośliny
ozdobne w pojemnikach w domu i ogrodzie. Warszawa 2000.
- Kiljańska I., Rośliny ozdobne w
mieszkaniu i na balkonie. Warszawa 1965.
- Madeja A., Skąd pochodzą polskie
nazwy kolorów. „Postscriptum Polonistyczne” 2010 nr 2, s. 199. http://www.postscriptum.us.edu.pl/pdf/ps2010_2_17.pdf
- Podbielkowski Z., Geografia roślin. Warszawa 1991.
- Podbielkowski Z., Słownik roślin
użytkowych. Warszawa 1985.
- Rośliny ozdobne. Warszawa 1987.
- Uprawa roślin ozdobnych.
Podręcznik dla studentów akademii rolniczych. Warszawa 1984.
- Wielka encyklopedia przyrody.
Rośliny kwiatowe. T. 2. Warszawa 1998.