Hortensja ogrodowa - odmiany, uprawa, pielęgnacja, ceny sadzonek
Łacińska nazwa hortensji hydrangea związana jest z kształtem owoców,
które przypominają dawne naczynie do picia wody. Powstała od greckich słów hydor - woda i angeion - naczynie. Są też źródła, które wywodzą ten nazwę od luźnego
powiązania z samą wodą - wodny krzew. Od czasu, gdy pojawiła się na rynku seria
hortensji kwitnących nieustannie na pędach zarówno jednorocznych, jak i
dwuletnich (nazwana forever & ever i
licząca pięć odmian), świat ogrodniczy zupełnie oszalał na punkcie tych
kwiatów. Zanim jednak do tego doszło, domowa i ogrodowa uprawa hortensji
przechodziła swoje wzloty i upadki.
Aranżacją Twoje ogrodu mogą zająć się profesjonaliści, skorzystaj z
naszego formularza i znajdź najlepszego.
Hortensja doniczkowa czy hortensja ogrodowa?
Najpopularniejszym w Polsce
gatunkiem hortensji jest hortensja ogrodowa (hydrangea macrophylla) - bardzo lubiana, ale nie najłatwiejsza w
uprawie. Na drugim miejscu listy znajduje się, mająca nieco mniejsze wymagania,
odmiana. Hortensji bukietowej nie można odmówić, że jest wdzięczną rośliną. A dalej to już w zależności od aktualnie panującej mody: hortensja pnąca (hydrangea petiolaris), hortensja dębolistna i
inne. Hortensja ogrodowa to gęsty, dorastający do półtora metra wysokości krzew
o dużych mięsistych liściach, kwitnący na biało, różowo, czerwono i w
specjalnych warunkach - niebiesko. Kolor hortensji uzależniony jest zazwyczaj od
odczynu gleby, w której rośnie. Duży wpływ na zmianę barwy kwiatów ma też
koloryzujący nawóz do hortensji. Płatki hortensji z czasem tracą też wodę i
stopniowo przybierają odcienie purpury, zieleni i brązu, które dodają roślinie
osobliwego uroku.
Hortensja ogrodowa była traktowana dawniej jak
domowa roślina sezonowa, czyli uprawiana w pomieszczeniu hortensja doniczkowa. W doniczce, w domu hoduje się nieco inną odmianę. W
celach handlowych hodowano ją w profesjonalnych wielkopowierzchniowych
szklarniach, by jako hortensja doniczkowa służyła do ozdoby domów w okresie
wielkanocnym (hydrangea paniculata). Zaszeregowanie rośliny do kwiatów doniczkowych wynikło z
przekonania, że w naszym klimacie hortensja ogrodowa łatwo przemarza i ginie.
Dopiero gdy okazało się, że może ona rosnąć w ogrodzie i pod lekkim okryciem
przetrzyma polskie zimy, popularna niegdyś hortensja domowa zawędrowała do
ogrodu i na balkon. Dziś również zdobi parapety, zwłaszcza wschodnich lub
zachodnich okien, ale już tylko zimą. Gdy na zewnątrz zapanuje wiosna, doniczki
i pojemniki wędrują do ogrodu i na balkon, w lekko cieniste zakątki. Ma też
miejsce masowe przesadzanie hortensji bezpośrednio na rabaty w ogrodzie. Hortensja
bukietowa (hydrangea paniculata), hortensja ogrodowa, hortensja pnąca (hydrangea petiolaris) i inne nie dają aż do jesieni
odpocząć zmysłom. Świetnie współgra z kaliną koralową – przeczytaj
o niej artykuł.
Ponieważ ziemia w doniczkach
szybko wysycha, a hortensje cenią sobie wilgoć, przed wyeksponowaniem roślin na
honorowym miejscu w ogrodzie, warto je przesadzić do większych doniczek. A
jeśli zażyczymy sobie, by rosła na stałe w ogrodzie, przesadzanie hortensji po
kwitnieniu nie sprawi problemu. Hortensja doniczkowa szybko się przyjmie i
zakwitnie już w następnym roku. Ogrodowa uprawa oraz przesadzanie hortensji
stawia przed nami pewne wymagania. Ziemia do hortensji powinna być głęboko
uprawiona oraz zaprawiona kompostem i torfem. Roślina ta lubi bowiem gleby
lekko kwaśne, ale jednocześnie zasobne w zasadową próchnicę. Pielęgnacja
hortensji wymaga ponadto systematycznego podlewania, aby roślina mogła
dostatecznie się zakorzenić i rozrosnąć. Po kwitnieniu, jesienią, gdy kwiaty
zrobią się całkiem brązowe i zaczną zasychać, warto je przyciąć. Ścinamy
kwiatostany ponad pierwszą parą zielonych pąków, a kwiaty możemy wykorzystać na
suche bukiety.
Pielęgnacja hortensji ogrodowej - krok po kroku
Ponieważ w naszym klimacie hortensja
ogrodowa może nie zdążyć ukorzenić się przed zimą, powinna być posadzona w
czasie, gdy znajduje się w stanie spoczynku. Najlepiej zrobić to wiosną, gdy
gleba już się nagrzeje - w końcu kwietnia albo na początku maja. Gdy w mają
pojawią się silniejsze przymrozki, rośliny lekko okrywamy. Sadzimy hortensje w
miejscu zacisznymi i lekko zacienionym. Hortensja ogrodowa i hortensja
bukietowa powinny mieć stanowisko bardziej słoneczne, a hortensja pnąca (hydrangea petiolaris) -
większy półcień. By uchronić kwiaty przed spaleniem przez słońce, nie sadzimy
hortensji przy szybko nagrzewającej się ścianie. W razie upałów pielęgnacja
hortensji musi uwzględnić intensywne podlewanie i zraszanie. Chcesz zadbać o
swój ogród? Sprawdź
jakie narzędzia będą niezbędne.
Podobnie jak pozostałe
hortensje, hydrangea macrophylla najlepiej rośnie w świeżej, wilgotnej i
przepuszczalnej glebie. Ziemia do hortensji powinna być lekko kwaśna (o pH 5,5
do 6). Rośliny sadzimy w dołku o średnicy od sześćdziesięciu do
siedemdziesięciu centymetrów i głębokości czterdziestu - pięćdziesięciu
centymetrów, wypełnionych kompostem zmieszanym z torfem lub z przegniłym
obornikiem albo ziemią inspektową, liściową i wrzosową w różnych częściach. Jeśli
sadzimy więcej roślin, odległość między nimi, w zależności od gatunku, powinna
wynosić od siedemdziesięciu do stu centymetrów. Wówczas pielęgnacja hortensji
będzie bardzo ułatwiona. Gdy sadzenie lub przesadzanie hortensji skutkuje
niespodziewanym opadaniem pędów i liści, a rośliny słabo się rozwijają i mają
źle wykształcone kwiaty oznacza to, że wymagania rośliny co do stanowiska nie
zostały spełnione. Prawdopodobnie gleba jest nieodpowiednia i wymaga całkowitej
wymiany albo zaatakowały roślinę szkodniki powodujące choroby hortensji.
Hortensja ogrodowa, podobnie
jak hortensja bukietowa, hortensja pnąca i inne ma też specjalne wymagania co do nawożenia. Nawóz do hortensji
powinien stanowić mieszankę siarczanu amonowego, siarczanu potasowego i
superfosfatu. W okresie silnego wzrostu zasilamy krzewy nawet co dziesięć -
czternaście dni. W końcu lipca, dla dobrego wykształcenia się kwiatowych pąków,
stosujemy specjalny nawóz do hortensji z przewagą fosforu i potasu. Zasilanie
nawozami naturalnymi stosujemy natomiast niezbyt często. Naturalnego pochodzenia
nawóz do hortensji powinien być przeleżały, ponieważ krzew ten nie lubi nawozu świeżego,
zwłaszcza końskiego. Na rynku dostępny jest wieloskładnikowy nawóz do hortensji
w formie sypkiej oraz płynnej, na przykład Florovit (cena od 10 zł), Substral
(cena od 12 zł) i inne. Można też kupić naturalny przefermentowany obornik,
którego cena za dziesięciolitrowy worek wynosi około 20 zł. O cenniku usług
ogrodniczych w 2017 r. przeczytasz
tutaj.
Aby pędy rośliny zdrewniały, w połowie sierpnia kończymy nawożenie i ograniczamy
też stopniowo podlewanie. Kiedy nadejdą silniejsze przymrozki, rośliny te zrzucają
liście i przechodzą w stan spoczynku. Kończy się też nasza systematyczna
pielęgnacja hortensji. Hortensja ogrodowa jest tylko w pewnym stopniu odporna
na mróz. Jej kwiatowe pąki mają cienkie łuski
i dlatego łatwiej przemarzają niż pąki liściowe. Zdarza się więc, że
wiosną roślina się zazieleni, ale nie kwitnie. W naszym klimacie często bowiem przemarza,
dlatego pielęgnacja hortensji ogrodowej w środkowej i wschodniej Polsce powinna
uwzględnić zabezpieczenie rośliny na zimę. Kopczykujemy w tym celu dolne części
krzewów, najlepiej korą, liśćmi lub trocinami, a górne cieniującą siatką lub
włókniną. W razie większych mrozów trzeba też owinąć pędy. Warto wiedzieć, że wszelkie
zabezpieczenia na zimę wykonujemy po pierwszych silniejszych przymrozkach, nie
wcześniej. Inne hortensje ogrodowe, na przykład hortensja bukietowa lub hortensja pnąca
odznaczają się natomiast dużą tolerancją na mróz.
Hortensja ogrodowa - wymagania
Hortensja grodowa, hortensja
bukietowa, hortensja pnąca i hortensja dębolistna dobrze prezentują się nawet w
małych ogrodach. Szczególnie ładnie wyglądają na tle ciemnozielonych roślin.
Wszystkie te gatunki pięknie komponują się też z paprociami, funkiami,
przylaszczkami, pierwiosnkami, barwinkiem, miodunką i krzewami o drobnych
liściach. Roślina może być posadzona bezpośrednio w ogrodzie albo też w mniej
lub bardziej dekoracyjnych pojemnikach i traktowany jako hortensja doniczkowa,
którą można bez problemu przestawiać. Rośliny posadzone w pojemnikach
przenosimy na zimę do chłodnego pomieszczenia o temperaturze lekko powyżej
zera.
Pielęgnacja hortensji
ogrodowej wymaga też delikatnego, wiosennego, letniego oraz jesiennego przycinania.
Należy pamiętać, że hortensja ogrodowa, inaczej niż hortensja bukietowa i
hortensja pnąca, zawiązała pąki kwiatowe już jesienią poprzedniego roku,
ponieważ gatunek ten kwitnie na pędach ubiegłorocznych. Wiosną usuwamy więc
tylko przemarznięte fragmenty pędów i to nie całe, ponieważ w dolnej ich części
mogą znajdować się pąki. Latem tniemy już wszystkie przekwitłe kwiatostany na
wysokości dziesięciu centymetrów powyżej nasady, czyli tuż nad pierwszymi
górnymiliśćmi. Właściwe cięcie
przeprowadzamy dopiero jesienią. Pozostawiamy wówczas jednoroczne wyrośnięte
pędy z dobrze wykształconymi pąkami. Tuż przy samej ziemi wycinamy natomiast młode,
wątłe i cienkie, ze słabo zaznaczonymi pąkami. Również z gałęzi dwuletnich usuwamy
pędy cienkie i słabo rozwinięte.
Na skutek nadmiaru
składników mineralnych lub zbyt wysokiego pH postają niektóre choroby
hortensji, na przykład chloroza. Najgroźniejszy jest jednak mączniak prawdziwy,
którego grzybnia w postaci mączystego nalotu pojawia się najpierw na łodygach i
kwiatostanach, powodując ich zamieranie. Od chwili zaobserwowania pierwszych
objawów tej choroby hortensji należy ją intensywnie zwalczać preparatami
siarkowymi. Przyczyną innej choroby hortensji, zwanej szarą pleśnią jest
natomiast zimowanie rośliny w niewłaściwych warunkach. Szara pleśń również
powoduje gnicie pąków i kwiatów. Na hortensji mogą pojawić
się czasami mszyce. Wszystkie szkodniki i choroby hortensji wymagają szybkiej
reakcji.
Rozmnażanie hortensji ogrodowej - krok po kroku
Rozmnażanie hortensji
ogrodowej należy do nieskomplikowanych czynności - podobnie jak hortensja drzewiasta, rozmnażana jest prosto. Hortensję ogrodową rozmnaża
się z sadzonek zielnych pobranych z pędów bocznych odziomkowych lub z bocznych
odgałęzień pędów kwiatostanowych. Termin rozmnażania przypada w okresie od
lutego do czerwca. Do kwietnia rozmnażanie hortensji powinno mieć miejsce w
warunkach cieplarnianych, na przykład w szklarni. Rozmnażanie hortensji w maju
może odbywać się w inspekcie. Z sadzonek otrzymanych w tym czasie uzyskuje się
tyko rośliny jednopędowe. Rozmnażanie hortensji ogrodowych w czerwcu odbywa się
już w warunkach naturalnego środowiska.
Sadzonki pozyskujemy z pędów
niezdrewniałych i pozbawionych pąków. Powinny mieć one długość od dziesięciu do
piętnastu centymetrów i dwie - trzy pary liści. Miejsce cięcia nie ma w tym
przypadku większego znaczenia, ponieważ rośliny łatwo ukorzeniają się, cięte
zarówno w międzywęźlu, jak i pod węzłem. Sadzimy je na głębokość dwóch - trzech
centymetrów do doniczek lub skrzynek wypełnionych torfem zmieszanym z piaskiem
w stosunku 1:1. W rozstawie cztery - pięć centymetrów i na głębokości około
jednego centymetra będą miały dobre warunki do ukorzenienia się. Temperatura
podłoża powinna wynosić od osiemnastu do dwudziestu stopni Celsjusza, natomiast
powietrza od szesnastu do osiemnastu.
Rozmnażanie hortensji wymaga
dużo wilgoci, dlatego pojemniki nakrywamy torebką z folii albo słoikiem. Wytwarza
się w ten sposób specyficzny mikroklimat, który korzystnie wpływa na ukorzenienie
się roślin. Podlewamy sadzonki często, by miały stale wilgotną ziemię.
Konieczne jest też ich zraszanie, nawet kilka razy w ciągu dnia. Trzymane w
cieple, ukorzenią się już po miesiącu. Aby pędy były silne, roślinom należy
zapewnić pełny dostęp światła. Przesadzanie hortensji na miejsca stałe powinno
odbyć się w sierpniu. Jesienią okrywamy młode roślinki, najpierw większą
doniczką lub drewnianą skrzynka, a dopiero potem liśćmi. Hortensja ogrodowa, a
także hortensja bukietowa lub hortensja pnąca należą do roślin wymagających
częstego podlewania, zwłaszcza po posadzeniu. Woda powinna być możliwie miękka,
najlepiej bez soli wapnia. W pierwszym roku wegetacji podlewamy roślinę obficie
co dwa tygodnie i dlatego pielęgnacja hortensji wymaga wówczas dużo
systematyczności.
Hortensja ogrodowa - gatunki, kolory, odmiany
Hortensja ogrodowa występuje
w dwóch odmianowych formach: pierwszej, o kulistych lub płaskokulitych
kwiatostanach, w których wszystkie lub prawie wszystkie kwiaty są płodne
(sterylne) oraz drugiej, o kwiatostanach talerzowych, w której wokół kwiatów płodnych
rozmieszczone są kwiaty płonne.
W pewnych warunkach kwiaty
hortensji ogrodowej zmieniają barwę różową na niebieską Nie ma genetycznie
niebieskich hortensji, ale niektóre różowe odmiany mają to do siebie, że możemy
zmienić ich kolor za pomocą środków chemicznych. Dawniej zalecano w tym celu
zakopywanie pod krzewem garści zardzewiałych gwoździ lub miedziany drut. Podlewano
też rośliny przed kwitnieniem roztworem ałunu amonowego, sodowego lub
potasowego albo siarczanu glinu lub siarczanu żelaza cztery - pięć razy, co
tydzień. Mieszano też owe dodatki z wierzchnią warstwą ziemi. Współcześnie mamy
do wyboru specjalne nawozy barwiące, których cena wynosi zaledwie od kilu do
kilkunastu złotych. Możemy też bardziej zakwasić podłoże specjalnymi
preparatami - do odczynu 4,5-5,5 pH. Powstawanie niebieskiego barwnika w
kwiatach hortensji tłumaczy się tym, że glin pobrany przez rośliny z podłoża
tworzy wraz z barwnikiem zawartym w soku komórkowym roślin odcień niebieski. W
różowych płatkach hortensji znajduje się barwnik zwany antocyjanem, który pod
wpływem siarczanów zmienia barwę na niebiesko. Białe kwiaty hortensji barwnika
tego nie zawierają.
Kwiaty w kolorze różowym ma hortensja
ogrodowa odmiany sybilla, intensywnie czerwone - leuchtfleuer, niebieskie lub
różowe - boquet rose. Różnymi odcieniami różu kwitnie też mirai, papillon, frau
fujiyo, natomiast jasnofioletowa jest ayesha. Z kolei hortensja nyphea kwitnie
na biało. Godne polecenia są też masja, nigra, toveli i hanabi. Bardzo
popularna jest hortensja ogrodowa o pstrokatych liściach tricolor, a także
magical revolution o rurkowatych kwiatach. Oprócz odmian wielokwiatowych o
dużych kulistych kwiatostanach, złożonych z samych kwiatów płonnych, ciekawie
prezentują się też hortensje ogrodowe, u których kwiaty płonne otoczone są kwiatami
płodnymi, na przykład blue bird blue sky i biała libelle.