Hortensja pnąca - wymagania, uprawa, pielęgnacja i inne ciekawostki
Podobnie jak bluszcz,
hortensja pnąca wspina się na drzewa, murki lub inne podpory za pomocą
korzonków czepnych. W starych parkach otula pnie wiekowych drzew dekoracyjnymi
liśćmi i kwiatami. Ładnie też wspina się na altany albo ściele po ziemi. We
współczesnych aranżacjach hortensje pnące rosną przy nowoczesnych pergolach lub
jako mocno rozrastające się pnącza, ukrywają niezbyt ładne miejsca. Doskonale
sprawdzają się również jako dekoracyjne rośliny okrywowe.
Jeśli interesuje cię
także uprawa i pielęgnacja hortensji ogrodowej, więcej informacji na ten temat znajdziesz w tym artykule.
Hortensje - co o nich
wiemy?
Nazwa rodzajowa hydrangea pochodzi od greckich słów hydor - woda i aggeion - naczynie. Określenie to prawdopodobnie symbolizuje
niezwykły apetyt roślin na wodę. W Polsce nazywano dawniej hortensje
pieniawami. W Europie krzewy te zainteresowały botaników przeglądających
orientalne zielniki. Pierwsze żywe okazy sprowadził z Chin znany angielski
przyrodnik sir Joseph
Banks w 1789 roku. Pracami hodowlanymi zajęli się najpierw Francuzi, poznając
rośliny krok po kroku i ucząc się jednocześnie, jak uprawiać hortensję w tamtejszych
ogrodach. Dzięki ich dociekaniom powstały bardzo różne odmiany hortensji
ozdobnych, w tym pnąca hortensja czy hortensja bukietowa (hydrangea paniculata) w ogrodzie.
W naturze hortensje występują w Azji oraz w obu Amerykach.
Rodzaj hydrangea obejmuje około osiemdziesięciu gatunków zrzucających liście na
zimę, a także zimozielonych krzewów ozdobnych. Są w tej grupie również drzewa i
pnącza. Hortensje to rośliny ozdobne o bardzo dekoracyjnych dwojakiego rodzaju
kwiatach - drobnych obupłciowych (na przykład hortensja krzewiasta) i znacznie
większych, sterylnych, rozmieszczonych na obwodzie płaskich albo wiechowatych
kwiatostanów. Dzięki większości kwiatów płonnych niektóre gatunki kwitną bardzo
długo. Owoce hortensji to drobne i niepozorne torebki. Choć są mało efektowne,
stanowią wartościowy pokarm dla ptaków. Jeśli planujesz zakup hortensji, w tym artykule znajdziesz cennik najpopularniejszych roślin ogrodowych.
Krok po kroku, czyli
jak uprawiać hortensję
Wymagania stanowiskowe
hortensji
Hortensje wymagają żyznych, próchnicznych i odpowiednio
wilgotnych gleb. Rosną na słonecznych lub półcienistych stanowiskach. W
zależności od gatunku są mniej lub bardziej odporne na przemarzanie. Najmniej
odporna jest hortensja ogrodowa. Niektóre gatunki wymagają też przycinania.
Najsłabiej regeneruje się po cięciu hortensja dębolistna.
Jak wybrać hortensję?
Cena rośliny zależy najczęściej nie od gatunku i odmiany
hortensji, ale od jej wyglądu, wielkości oraz liczby pąków, kwiatostanów i
pędów. Kupując krzew, należy wybrać odmiany hortensji o zielonych, zdrowych
liściach, a im więcej pąków mają, tym lepiej. Po posadzeniu trzeba je obficie
podlać. A jak uprawiać hortensję w dalszej fazie rozwoju? Ponieważ są to
rośliny bardzo ulistnione, wymagają częstego podlewania i nawożenia. Przed
kolejnym podlewaniem można je trochę przesuszyć, ale nigdy całkowicie. Objawy
braku wody łatwo dostrzec na liściach, które robią się brązowe i pomarszczone
po brzegach. Hortensje rozmnaża się z sadzonek zielnych lub zdrewniałych, a
także przez odkłady (hortensja pnąca) z młodych pędów. Przesadzamy hortensje z
bryłą ziemi.
Jak trafiła do Europy
hortensja ogrodowa i inne gatunki?
Najbardziej w Polsce rozpowszechniona jest hortensja ogrodowa
(hydrangea macrophylla). Jej łacińska nazwa rodzajowa pochodzi od słów hortus, hortensis, hortulanus,
czyli ogród, ogrodowy. Hortensja
ogrodowa to pochodzący z Chin i Japonii krzew o dużych i szerokich mięsistych
liściach oraz niezwykle dekoracyjnych kwiatostanach. Roślina ta została sprowadzona
do Wielkiej Brytanii w dziewiętnastym wieku.
W Chinach od osiemnastego wieku odkrywcami nieznanych w
Europie roślin byli głównie misjonarze francuscy, okrętowi lekarze oraz
ogrodnicy wysłani przez Angielskie Towarzystwo Ogrodnicze. Ich nazwiska zachowały
się często w nazwach roślin. Z Chin rośliny docierały najczęściej do Anglii,
Francji i Holandii. Japonia stała się dostępna dla Europejczyków w początkach
wieku siedemnastego, kiedy to Holendrzy uzyskali zgodę na założenie placówki
handlowej w Nagasaki, w ściśle kontrolowanym i wydzielonym regionie portu.
Jednak poznawanie i odkrywanie nowych roślin było możliwe jedynie niejako „po
drodze”, w czasie wypraw na dwór cesarski w Tokio. O wielu roślinach Japonii
dowiadywała się Europa od początków wieku osiemnastego, a porty japońskie
zostały oficjalnie otwarte dla handlu europejskiego dopiero w wieku
dziewiętnastym.
Gatunki hortensji i co
warto o nich wiedzieć?
Hortensja ogrodowa (hydrandea macrophylla)
Hortensja ogrodowa (hydrandea macrophylla) kwitnie na biało, czerwono i różowo
kwiatostanami złożonymi z kwiatów płonnych. Istnieje też możliwość
przebarwienia jej kwiatów na niebiesko. W naturze hortensja ogrodowa, nazywana
też wielkolistną, składa się z kwiatów płodnych i płonnych. Płodne są kwiaty
środkowe, natomiast płonne - kwiaty skrajne. Hortensja ogrodowa zazwyczaj
lepiej rośnie i kwitnie po posadzeniu w półcienistym miejscu. W mroźne zimy
może przemarzać, dlatego zaleca się osłaniać jej pędy przed mrozem. Gatunek ogrodowa hortensja
wymaga lekko kwaśnej ziemi. Ponieważ hortensja ogrodowa kwitnie na pędach z
ubiegłego roku, nie należy jej przycinać. W razie potrzeby można przeprowadzić
cięcie sanitarne, usuwając suche, połamane i pokładające się pędy. Cięcie
kosmetyczne robimy po piętnastym maja, gdy minie ryzyko przymrozków. Po pięciu
- sześciu latach roślinę trzeba odmłodzić, wycinając połowę starych pędów. Ogrodowa hortensja odpłaci pięknym wyglądem, wygając piękne kwiaty hortensji.
Gatunki hortensji -
hortensje bukietowe (hydrangea paniculata)
Specyficzne miejsce w aranżacjach ogrodowych zajmują
hortensje bukietowe (hydrangea paniculata), kwitnące nieco później niż
ogrodowe. Gatunek ten pochodzi z południowo-wschodnich Chin i Japonii, gdzie
rośnie w lasach i nad strumieniami. W naturalnym środowisku jest drzewkiem. W
naszych warunkach hortensje bukietowe to dość wysokie wyprostowane krzewy z
wiechowatymi stożkowatymi kwiatostanami o kwiatach częściowo płonnych. W
sprzedaży pojawiła się już hortensja na pniu limelight - odpowiednik bardzo
popularnej dekoracyjnej odmiany bukietowej. Hortensja na pniu należy jednak do
roślin dość drogich i niestety nie każdy może sobie na nią pozwolić. Hortensja
na pniu może rosnąć samodzielnie, ale też ładnie wygląda w towarzystwie traw
ozdobnych, żurawek, host lub zawilców. Więcej informacji o uprawie hortensji
bukietowej znajdziesz w tym artykule.
Hortensje bukietowe (hydrangea paniculata) są odporne na mróz. Bardzo dekoracyjne w
tej grupie są wielkokwiatowe odmiany hortensji bukietowej grandiflora o
eliptycznych lub jajowatych liściach i okazałych kwiatostanach. Hortensje
bukietowe grandiflora mają w większości kwiaty płonne, różowiejące w miarę
przekwitania i składające się na długie stożkowate kwiatostany. Hortensje
bukietowe zawiązują kwiaty na pędach jednorocznych, dlatego każdej wiosny
tniemy je bardzo nisko. Rośliny szybko się jednak regenerują.
Gatunki hortensji -
hortensja krzewiasta
Ze względu na atrakcyjne kwitnienie coraz bardziej popularna
w aranżacjach ogrodowych jest hortensja krzewiasta (hydrangea arborescens).
Krzew ten pochodzi z Ameryki Północnej. Hortensja krzewiasta wyróżnia się
płaskimi kwiatostanami bez kwiatów płodnych albo tylko z nielicznymi. Kwiaty
płonne, złożone w kopulaste wiechy, sprawiają, że gałązki tej rośliny wręcz
uginają się pod ich naporem. Dlatego dla uzyskania sztywniejszych i
bujniejszych pędów warto przycinać je tuż przy ziemi. Wśród hortensji
krzewiastych wyróżnia się również grandiflora - odmiana wielkokwiatowa o
białych kwiatach płonnych, składających się na kuliste kwiatostany.
Hortensja krzewiasta, hortensja pnąca oraz hortensje
bukietowe są po posadzeniu w ogrodzie mniej wymagające niż pozostałe gatunki.
Hortensja krzewiasta i hortensja bukietowa mogą rosnąć w słońcu. Potrzebna jest
im tylko stale wilgotna gleba. Nie wszystkie wymagają też intensywnego cięcia.
W celu odmłodzenia krzewów można je przyciąć na wysokości dwudziestu -
trzydziestu centymetrów.
Gatunki hortensji - hortensja pnąca (hydrangea petiolaris)
Hortensja pnąca (hydrangea
petiolaris) pochodzi z Japonii i Chin, gdzie dorasta do dwudziestu pięciu
metrów. Pnącza te mają liście jajowate lub okrągławe, piłkowane, ciemnozielone
i błyszczące, które rozwijają się bardzo wcześnie. Kwiatostany hortensji pnącej
mają talerzowate kształty o luźnej budowie i dość dużej średnicy - od piętnastu
do dwudziestu pięciu centymetrów. Pnącza te kwitną od czerwca do sierpnia.
Jesienią przebarwiają się na żółto. Kwiatostany zawierają wiele kwiatów
płodnych otoczonych przez kremowobiałe kwiaty płonne. Na uwagę zasługują
odmiany hortensji mirranda (cena: 20-30 zł) o liściach zwieńczonych złotą
obwódką oraz cordifolia (cena: 20-30 złotych) - miniaturowa odmiana rosnąca bardzo
wolno. Hortensja pnąca mirranda dorasta do sześciu metrów wysokości, a roczne
przyrosty tej odmiany sięgają pół metra. Mirranda ma zielonobiałe kwiaty. A
może interesuje cię także piwonia drzewiasta do ogrodu? Porady na temat jej
uprawy znajdziesz w tym artykule.
Jak uprawiać hortensję
pnącą?
Hortensja pnąca lubi miejsca słoneczne i cieniste. Dobrze
rośnie w chłodnych zaułkach o dużej wilgotności podłoża. Podobnie jak hortensja
ogrodowa, bukietowa i hortensja dębolistna pnącza te znakomicie sprawdzają się
po północnej stronie budynków. Krzew wspina się po murze albo pniach drzew i
może osiągnąć nawet dwadzieścia metrów wysokości i szerokość od dwóch do
sześciu metrów. Hortensja pnąca rośnie
początkowo około dwudziestu centymetrów na rok, a starsze okazy przyrastają
nawet metr rocznie. Jest to roślina całkowicie mrozoodporna. Wytrzymuje spadek
temperatury do -23oC. Pnącza te bardzo źle znoszą suszę, zwłaszcza w
pierwszych kilku latach po posadzeniu. Hortensji pnącej nie powinniśmy
przycinać. Ze względu na słabą regenerację roślin stosujemy tylko kosmetyczne
cięcie. Pnącza te rozmnażamy przez sadzonki lub odkłady, które ukorzeniają się
bardzo łatwo.
Hortensja pnąca ma silnie rozgałęzione pędy pokryte czerwono-
lub cynobrowobrunatną korą, która łuszczy się strzępiasto, co nadaje roślinie
swoistego uroku. Najładniej prezentują się niektóre odmiany hortensji pnących,
gdy wspinają się po starych drzewach z wysokimi pozbawionymi gałęzi pniami albo
przy wysokich murach. Powierzchnia podpór powinna być lekko chropowata. Pnącza
można stosować także do obsadzania ziemi pod drzewami. Efektownie prezentują
się też bez podpór na trawniku. Rozrastają się wówczas wszerz, a nie wzwyż.
Literatura:
- D. B.,
Hortensja. „Działkowiec” 1972 nr 6, s. 88-89.
- Eleganckie
hortensje. „Mój Piękny Ogród” 2010 nr 8, s. 18-21.
- Latocha
P., Kwitnąca elita. „Działkowiec” 2012 nr 2, s. 13-15.
- Najpopularniejsze
gatunki. „Przepis na Ogród” 2016 nr 8, s. 16-17.
- Nałkowska
D. Sztuka cięcia. „Przepis na Ogród” 2016 nr 8, s. 22-23.
- Niewymagający
mistrzowie cienia. „Mój Piękny Ogród”. Wydanie specjalne 1/2010, „Krzewy i pnącza na
zielone ściany”, s. 22-23.
- Philips
R., Rix M., Najpiękniejsze rośliny ogrodowe. Ponad 1500 specjalnie
fotografowanych i starannie opisanych roślin możliwych do uprawiania w
naszej strefie klimatycznej. Warszawa 1999.
- Piękne i
dostojne hortensje. „Mój Piękny Ogród” 2017 nr 5, s. 6-12.
- Seneta W.,
Dendrologia. Warszawa 1983.
- Seneta W.,
Drzewa i krzewy iglaste. Cz. 1, Warszawa 1987.
- Wielka
encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe. T. 1. Warszawa 1998.