Jasnota gajowiec

Gajowiec żółty - zastosowanie, właściwości lecznicze, uprawa, pielęgnacja

Każdy z pewnością zna gajowiec żółty. To dość powszechny chwast, który w Polsce pojawia się w lasach i zaroślach. Mało osób jednak wie, że ta roślina nadaje się do hodowania w ogrodzie. A ponadto ma właściwości lecznicze. Dowiedz się wszystkiego o gajowcu żółtym.

Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o chwastach.

Gajowiec żółty (Galeobdolon luteum) – opis gatunku

Gajowiec żółty – charakterystyka

Gajowiec żółty należy do rodziny jasnowatych, dlatego czasami występuje pod nazwą „jasnota żółta” lub „jasnota gajowiec”. Jest to bylina o nietypowym pokroju. W dobrych warunkach osiąga 60 cm wysokości, jednakże przeciętnie łodygi mają około 30 cm. Na czworokanciastych łodygach pojawiają się delikatne liście. Są sercowate w kształcie i ozdobione ząbkami. Podstawowy gatunek ma liście ciemnozielone, jednakże niektóre odmiany są bardziej barwne.

Jasnota żółta kwitnie od maja do lipca. Ma grzbieciaste, naprawdę niezwykłe kwiaty – są ułożone piętrowo i mają nietypowy kształt. Składają się z 6-10 sztuk w nibyokółkach. Kielich składa się z lancetowatych ząbków, a koronę stanowi wyłącznie prosta, dwuwargowa rurka. Kwiaty gajowca są żółte, chociaż dolna warga korony może mieć ciekawą, brązową plamkę.

Ze względu na ich przewężenia, roślina jest zapylana prawie wyłącznie przez trzmiele, ponieważ mają one najdłuższy aparat gębowy. Co ciekawe jednak, czasami pszczoły pobierają z kwiatów gajowca nektar. Aby to zrobić, wygryzają otwory w płatkach. Jasnota gajowiec jest bardzo wonną rośliną o dużej wydajności miodnej. Wydziela zapach interesujący i dla pszczół, i dla ludzi, który przypomina nieco połączenie melisy z cytryną.

Odmiany gajowca żółtego (Galeobdolon luteum)

Podstawowy gatunek, czyli ten, który możesz znaleźć w lasach i zaroślach, oczywiście także nadaje się do uprawy ogrodowej, najczęściej jednak wybiera się jego kultywary. Dzieje się tak, ponieważ odmiany gajowca są o wiele bardziej atrakcyjne. Podstawowy gatunek najbardziej przypomina ‘Variegatum’, odmiana o intensywnie żółtych kwiatach i ciemnozielonych liściach. Poza tym jednak można znaleźć wiele innych odmian.

W Polsce dobrze sprzedaje się ‘Florentinum’ o ciekawych liściach – ich blaszki są poznaczone srebrzystymi, roziskrzonymi plamami, które wspaniale wyglądają na rabacie. Bardzo ładnie prezentuje się także ‘Hermann’s Pride’, roślina o wąskich liściach ze srebrnymi smugami. W przeciwieństwie do pozostałych odmian, ta jest mniej ekspansywna, dlatego świetnie sprawdza się w ogrodzie ozdobnym – nie ma strachu, że gajowiec rozprzestrzeni się w całym ogrodzie. Sprawdź także ten artykuł o najlepszych środkach na chwasty.

Gajowiec żółty – właściwości lecznicze i zastosowanie

Gajowiec żółty to jedna z roślin typowych dla flory Polski, która znalazła zastosowanie w ziołolecznictwie. Dawniej był bardziej popularny, obecnie jednak także można spotkać jego ziele w sklepach zielarskich lub aptekach homeopatycznych. Gajowiec wykazuje silne działanie przeciwskurczowe, dlatego bywa często stosowany w leczeniu różnych schorzeń.

Ponadto roślina wykazuje delikatne działanie wykrztuśne. Pomaga usunąć flegmę z organizmu w czasie przeziębienia, dlatego bywa stosowana w leczeniu kaszlu i nieżytów układu oddechowego. Polska medycyna ludowa kazała pić napar z ziela gajowca kobietom – miał pomagać w leczeniu dolegliwości ginekologicznych i faktycznie czasami się go wykorzystuje w tym celu, na przykład w czasie problemów z zajściem w ciążę.

Dobroczynne właściwości mają głownie liście i kwiaty gajowca. Liście zbiera się w okresie od kwietnia do maja, a następnie suszy się je w przewiewnym miejscu w temperaturze 35 stopni. Susz należy przechowywać w przewiewnym lnianym woreczku. Pije się napar – 1 łyżka ziela na 250 ml wrzątku. Ma on trawiasty smak, dlatego można dodać do niego trochę miodu.

Gajowiec żółty – pielęgnacja w ogrodzie

Gajowiec żółty (Galeobdolon luteum) – wymagania

Jak większość roślin funkcjonujących jako chwasty, gajowiec żółty nie ma szczególnych wymagań siedliskowych. Tak naprawdę jego oczekiwania są bardzo małe. Należy tylko zapewnić mu półcieniste podłoże. W słońcu i cieniu także będzie rósł, jednakże tam wygląda mniej atrakcyjnie i sprawia więcej kłopotów w uprawie. W pełnym słońcu szybko traci kolor, co sprawia, że nie prezentuje się najlepiej. Roślina powinna mieć zapewnione próchnicze i zasobne podłoże. Można uprawiać ją w doniczkach na balkonie, a wtedy warto wmieszać w podłoże dawkę nawozu do roślin kwitnących.

Gatunek jest mrozoodporny, ale nie to nie znaczy, że można go zupełnie zostawić samemu sobie. Warto znaleźć dla niego miejsce osłonięte przed wiatrem. Na dodatek egzemplarze uprawiane w pojemnikach powinny być naprawdę dobrze osłonięte przed wiatrem. Sadzonki przenosi się do gruntu wiosną lub jesienią. Optymalna rozstawa to 10 sztuk na 1 m kwadratowy. To niewiele, ale warto mieć na względzie to, że gajowiec jest bardzo ekspansywny i rozprzestrzenia się przez kłącza.

Pielęgnacja gajowca żółtego

Pielęgnacja gajowca nie jest szczególnie wymagająca. Roślina potrzebuje tylko podlewania w czasie suszy, ale nie wymaga nawożenia prawie w ogóle (chyba, że na bardzo ubogim podłożu). Podlewanie warto robić ostrożnie, żeby nie przelać gajowca, to dla niego jest gorsze, niż nadmierne przesuszenie podłoża. Powinno się jednak pomyśleć o ściółkowaniu – dzięki temu poziom parowania wody będzie mniejszy i gajowiec będzie zawsze w lepszej kondycji.

Rośliny nie trzeba ścinać na zimę, ale warto je przykryć ściółką lub liśćmi. Szybko odradza się wiosną i bez problemu powtórnie kwitnie. Warto jednakże kontrolować ekspansywność rośliny i jej rozprzestrzenianie się. Jeśli gajowca jest za dużo i zagłusza inne rośliny, należy wykopać kępy i rozsadzić je w ogrodzie. Jasnota rozmnaża się poprzez podział kłączy i poprzez nasiona. Wysiew nasion robi się wczesną wiosną, najlepiej bezpośrednio do gruntu. Warto zrobić przerywkę, by rośliny miało odpowiednio dużo miejsca do rozwoju.