Jeżówka purpurowa - właściwości, zastosowanie lecznicze, porady
Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) i jeżówka biała (Echinacea purpurea Alba) to wyjątkowe i
bardzo atrakcyjne byliny ogrodowe. To prawdziwe królowe kolorowych, letnich
rabat. Ich uprawa w ogrodzie to świetny pomysł nie tylko ze względu na ich
piękne kwiaty, lecz także z tego powodu, że te rośliny mają nieocenione
właściwości lecznicze. Sprawdzają się między innymi w leczeniu przeziębień,
lecz nie tylko. Dowiedz się, jak przebiega uprawa tej wyjątkowej rośliny i jak
zrobić wartościowy wyciąg z jeżówki.
Jeśli szukasz firmy, która wykona
aranżację ogrodu, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie
Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza uzyskasz dostęp do
najlepszych ofert sprawdzonych fachowców.
Jeżówka purpurowa echinacea – kilka słów o gatunku
Jeżówka biała czy jeżówka purpurowa?
Jeżówka
purpurowa echinacea i jeżówka biała to w zasadzie dwie przedstawicielki tego samego
gatunku Echinacea purpurea. Jeżówka
biała to po prostu kolorystyczne odmiany tego gatunku, które wyróżniają się
jaśniejszym kolorem płatków. Pozostałe różnice między nimi są praktycznie nie
do zauważenia.
Jeżówki są
często sadzone w ogrodzie, ponieważ wyróżniają się bardzo długim okresem
kwitnienia i mają naprawdę przepiękne, bardzo ciekawe kwiaty. Ponadto są
mrozoodporne, bardzo łatwe w uprawie i nie wymagają szczególnych zabiegów.
Dawniej sięgano po nie w leczeniu różnorodnych chorób i schorzeń, jeżówki były
używane do odprawiania czarów. Obecnie raczej rzucają urok swoim pokrojem, i
chociaż współczesne ziołolecznictwo także docenia ich właściwości, są to nieco
zapomniane rośliny lecznicze. Powoli jednak wracają do łask i coraz częściej
można spotkać plantacje jeżówki z przeznaczeniem na surowiec dla przemysłu
farmaceutycznego. Więcej roślin leczniczych znajdziesz w tym
miejscu.
Pochodzenie nazwy i wykorzystanie jeżówki
Jeżówki
swoją nazwę zawdzięczają łacińskiej – Ecinacea
purpurea pochodzi od greckiego echinos,
co tłumaczy się po prostu jako jeż. Prawdopodobnie
skojarzenie z tym sympatycznym zwierzątkiem, jeżówka biała zawdzięcza wyglądowi
swoich płatków: są długie, wąskie, dość ostro zakończone i bardzo liczne.
Płatki jeżówki otaczają wyraziste „oczko”, które w zasadzie jest złożone z
kwiatów rurkowatych. Tak zbudowany koszyczek kwiatostanowy pojawia się na
szczycie pojedynczych, wzniesionych łodyg i otwarty bardzo długo się utrzymuje.
Kwitnienie zaczyna się pod koniec maja lub w czerwcu i może trwać nawet do
końca września – to jeden z powodów, dla których jeżówka purpurowa echinacea, na przykład White swan często
pojawia się w ogrodzie. Zdarza się także uprawa jeżówki na skalę handlową,
ponieważ piękne kwiaty długo utrzymują się w wazonie i mogą być wykorzystywane
do bukietów.
Jak wygląda jeżówka w ogrodzie?
Na łodydze
pojawiają się naprzemianległe, jajowate lub lancetowate liście w wyrazistym,
żywo-zielonym kolorze, co także dodaje roślinom uroku. Bylina rośnie w dość
dużych grupach, w zależności od odmiany tworząc wyższe lub niższe kępy pełne
kwiatów i liści. Ich maksymalna wysokość wynosi 150 cm, jednak zdarza się
rzadko i jest zależna od odmiany. Średnia wysokość jeżówki waha się w granicach
między 60-80 cm, więc nadaje się także na kwiat cięty w domu jako roślina ozdobna.
Jeżówka
purpurowa pochodzi ze Stanów Zjednoczonych, gdzie dziko rośnie na preriach i
wzgórzach, jednak jest tam także popularna w uprawie, podobnie jak w całej
Europie. Pochodzenie rośliny to gwarancja, że świetnie sprawdzi się w naszym
klimacie – nie przemarznie, dobrze czuje się w przejściowych sytuacjach braku
wody czy nadmiaru słońca.
Miejsce dla jeżówki w ogrodzie
Uprawa w ogrodzie, czyli wymagania stanowiskowe jeżówki
Jeżówka
biała i purpurowa to jedne z najmniej kapryśnych roślin ogrodowych. Ich
największą zaletą jest fakt, że mają naprawdę minimalne wymagania, więc z
pewnością znajdziesz dla nich odpowiednie miejsce w ogrodzie. Te rośliny
lecznicze wymagają jedynie odpowiedniego nasłonecznienia, jednak nie jest
trudno im je zapewnić. Mogą rosnąć w miejscu słonecznym, a także takim, do
którego od czasu do czasu dochodzi cień. W kompletnie zacienionym stanowisku
mogą mieć problem z kwitnieniem, więc jeśli zależy ci na ich pięknych kwiatach
lub chcesz je wykorzystać w leczeniu, koniecznie zapewnij roślinom dobre
nasłonecznienie. Jeśli szukasz inspiracji na rośliny na balkon, znajdziesz
je w tym artykule.
Jeżówka
biała preferuje żyzne stanowisko, optymalnie dość przepuszczalne. I chociaż
lubi opady deszczu, nadmiar wody nie jest dla niej dobrym pomysłem, więc
podstawą jest zapewnienie jej odpowiedniego drenażu. W przypadku tych roślin,
bardzo dobrze sprawdza się gleba piaszczysto-gliniasta. Jeżówka nie udaje się
na glebach piaszczystych i jałowych, zbyt lekkich i szybko wysychających. Nad
miejscem dla tej rośliny warto dobrze się zastanowić, ponieważ przesadzanie
jest dla niej najczęściej bardzo stresujące i może spowodować, że uprawa nie
powiedzie się.
Jak uprawiać jeżówkę?
Roślinę
uprawia się najczęściej z wysiewu nasion wprost do gruntu. Nasiona na uprawę wysiewa się
wczesną wiosną, najlepiej na stanowisko, które wcześniej zostało wzmocnione
obornikiem lub poplonem w postaci roślin motylkowych. Optymalna głębokość
siania wynosi 0,5 cm, należy także pamiętać, że rośliny nie mogą znajdować się
zbyt blisko siebie. Warto także wysiać najpierw nasiona do inspektu i później
rozprzestrzenić niewielkie rozsady. Można także rozsadzić sadzonki jeżówki,
zarówno takie kupione w sklepie, jak i uzyskane samodzielnie, poprzez
rozdzielenie kęp matecznych. Rozsadzanie także można przeprowadzać wiosną.
Jeżówka purpurowa – uprawa w pigułce
Jak pielęgnować jeżówkę w ogrodzie?
Te rośliny
lecznicze nie wymagają szczególnej pielęgnacji, są raczej mało wymagające,
jednak od czasu do czasu potrzebują nieco uwagi. Pielęgnacja jeżówki polega w
głównej mierze na regularnym odchwaszczaniu. Jest to dość ekspansywna roślina,
która potrzebuje sporo miejsca, jednak jednocześnie jest wrażliwa na
konkurencję ze strony chwastów wieloletnich (mniszek, perz, powój czy
ostrożeń). Dlatego warto na bieżąco regulować ich ilość w uprawie, dzięki czemu
jeżówka purpurowa będzie miała tyle miejsca, ile potrzebuje. W przeciwnym
wypadku od czasu do czasu będziesz zmuszony użyć także środków ochrony roślin,
które mogą negatywnie wpłynąć na rozwój jeżówki.
Oczywiście
uprawa jeżówki zakłada także dość regularne podlewanie, zwłaszcza, że jest to
roślina lubiąca wodę. Szczególnie w okresie letnim, gdy temperatura jest
naprawdę wysoka a stan suszy się przeciąga, nie można zapomnieć o podlewaniu.
Wyższe odmiany jeżówki potrzebują także palikowania i podwiązywania, ponieważ
bardzo długie łodygi mogą zacząć się pokładać. Najczęściej wystarczy jeden
niewielki palik na kępę, wokół której luźno zawiążesz tasiemkę – rośliny
powinny pozostać wyprostowane. Jeżówka dobrze sprawdza się w towarzystwie
kocimiętki - sprawdź w tym artykule, jak ją uprawiać.
Jeżówka biała i jeżówka purpurowa - nawożenie
Jeżówka
biała i purpurowa mogą wymagać także nawożenia, zwłaszcza, jeśli gleba w twoim
ogrodzie nie jest szczególnie urodzajna. Warto użyć nawozów wieloskładnikowych,
optymalnie takich, które w swoim składzie mają azot i potas. Dzięki temu
rośliny będą bujniejsze, a ich kwiaty bardziej okazałe. Szczególnie ważny w
przypadku tych kwiatów jest azot, który sprawia, że jeżówka wytwarza więcej
liści i kwiatów. Nawóz używa się wczesną wiosną, najlepiej już pogłównie,
chociaż w przypadku specyfików wyłącznie azotowych zalecane jest stosowanie
dwufazowe – pierwszy zabieg przeprowadza się jeszcze przed wschodem roślin.
Jesienią można zasilić kępy niewielką ilością nawozu zimowego, który wprowadzi
je w stan uśpienia i pomoże przyspieszyć wegetację wiosną. W tym przypadku
sprawdzi się uniwersalny specyfik do kwitnących roślin ogrodowych.
W przypadku
jeżówki bardzo istotne jest także, by stopniowo zbierać przekwitłe kwiatostany.
Dzięki temu rośliny będą piękniej wyglądać, kępy staną się bardziej
zagęszczone. Można robić to na bieżąco, warto jednak zostawić kilka
późnojesiennych kwiatów, by ładnie się prezentowały pod śniegiem lub ścięte
mrozem. Niektóre odmiany jeżówki utrzymują kwiaty aż do pierwszych przymrozków,
więc w takiej formie mogą być ozdobą zimowego ogrodu.
Właściwości lecznicze jeżówki
Na co pomaga nalewka z jeżówki i inne przetwory?
Właściwości
lecznicze jeżówki trudno przecenić. Są naprawdę bardzo liczne i w zależności,
czy zrobisz syrop z jeżówki, czy wyciąg z jeżówki, mogą być przydatne w
leczeniu innego schorzenia. W leczeniu stosuje się zarówno korzeń jeżówki, jak
i jej ziele. Obie te części mają niezwykłe właściwości lecznicze i zawierają
mnóstwo dobroczynnych składników.
Właściwości
lecznicze jeżówki były znane już w starożytności i przez wiele wieków
wykorzystywane przez amerykańskich Indian. Roślina zyskała sławę jako specyfik
na przeziębienie, a wyciąg z jeżówki, posiadający właściwości lecznicze, stał się świetnym sposobem na kaszel i ból
gardła. Dodatkowo znana jest także ze względu na swoje właściwości
przeciwbólowe i przeciwzapalne, więc świetnie sprawdzała się jako środek
uśmierzający i odkażający.
Właściwości lecznicze jeżówki - na przeziębienie
Obecnie
właściwości lecznicze jeżówki są lepiej poznane i zbadane. Okazuje się, że jest
to idealna roślina lecznicza, a sok z jeżówki, przetworzony na nalewkę z
jeżówki lub syrop z jeżówki, sprawdza się w leczeniu wielu dolegliwości.
Jeżówka oczywiście jest dobra na przeziębienie, jednak sprawdza się także w
leczeniu otyłości, ponieważ wydajnie przyspiesza przemianę materii. Właściwości
lecznicze tej choroby jednak się na tym nie kończą. Te rośliny lecznicze
świetnie sprawdzają się także w leczeniu zaburzeń układu trawienia – działają
żółciopędnie, pobudzają wydzielanie soku żołądkowego i stymulują do działania
trzustkę. Dodatkowo jednak sok z jeżówki działają napotnie, przeciwgorączkowo i
przeciwzapalnie, immunostymulująco, napotnie i przeciwwysiękowo. Ostatnie
badania wykazały, że jeżówki mają także działania regeneracyjne, przyspieszają
gojenie się ran.
Działanie
regeneracyjne dotyczy jednak nie tylko ran, ale także skóry i produkcji
kolagenu. Dzięki temu jeżówka biała i purpurowa mogą być wykorzystywane w
kosmetyce, gdzie często stają się elementem przeciwzmarszczkowych kremów i
serum. Dobrze sprawdzają się zwłaszcza w przypadku skóry z tendencją do
przetłuszczania się. Można używać ich także w leczeniu trądziku, ponieważ
przyspieszają proces gojenia się wyprysków. Właściwości prozdrowotne ma także
orzech włoski, o którym więcej przeczytasz w tym artykule.
Nalewka z jeżówki, wyciąg z jeżówki i
inne specyfiki
Co i jak można zrobić z jeżówki?
Obecnie
specyfiki z dodatkiem jeżówki można kupić niemal w każdej drogerii i w każdej
aptece. Jest to coraz popularniejszy składnik leków, suplementów diety i
kosmetyków, jednak czasami stare, domowe sposoby są niezawodne, można więc
samodzielnie zrobić różnego rodzaju lecznicze syropy. Jednym z najczęściej
stosowanych jest nalewka z jeżówki, posiadająca właściwości lecznicze.
Nalewka z
jeżówki na przeziębienie powstaje nie na bazie ziela, ale na podstawie korzenia
tej rośliny. Można oczywiście pozyskać go samodzielnie ze swojej ekologicznej uprawy,
jednak można także kupić go w niemal każdym sklepie zielarskim, a nawet ze
sklepami ze zdrową żywnością. Świetnie sprawdza się korzeń sproszkowany, czyli
najpierw musisz go dobrze wysuszyć, a później rozetrzeć na pył. Korzeń w tej
postaci należy zalać alkoholem w stężeniu 40-50%. Wyższy woltaż może zabić
lecznicze właściwości jeżówki. Tak przygotowana nalewka z jeżówki świetnie
sprawdza się na przeziębienie, ale może być także stosowana w małych ilościach
rozkurczowo na bóle brzucha. Na przeziębienie pije się ją 2-3 razy dziennie w
objętości 5 ml. Nalewka z jeżówki powinna być przechowywana w chłodnym i
ciemnym miejscu.
Na co nalewka z jeżówki i wyciąg z jeżówki? Właściwości lecznicze
W
przypadkach przejściowych infekcji świetnie sprawdza się napar z jeżówki purpurowej, który
można używać także w przypadku problemów z ciśnieniem i krążeniem. Napar robi
się zarówno z korzenia, jak i z nadziemnych części roślin. Suszone ziele w tym
celu można kupić niemal w każdym sklepie zielarskim. Poleca się robić napar za
pomocą wody destylowanej, oczywiście zagotowanej do temperatury wrzenia. Gorącą
wodą zalewa się 15 gramów korzenia i trochę suszonych liści. Po przecedzeniu i
wystygnięciu wypija się szklankę, maksymalnie do 250 ml. Napar można stosować
nawet dwa razy dziennie.
Jeżówki to
rośliny lecznicze, które nie mają skutków ubocznych i które można stosować
przez dłuższy czas. Wymienione preparaty używa się przez miesiąc i później robi
się kilka dni przerwy. Ponieważ nie mają działania światłoczułego, można
stosować jeżówkę nawet w upalne lato i wychodzić na słońce. Jeżówka dla dzieci może
być nieco bardziej niebezpieczna, z tego też powodu warto ją nieco ograniczyć.
Nie powinny zażywać jej także kobiety w ciąży i karmiące, ale to także dlatego,
że jeżówka dla dzieci nie jest wskazana. Ważnym przeciwwskazaniem są choroby
nerek i poważne problemy układu trawiennego. Roślina jest niewskazana także dla
chorych na białaczkę i zarażonych wirusem HIV. Co więcej, warto na nią uważać,
jeśli bierzesz leki immunosupresyjne. Przeczytaj również nasz artykuł: Borówka amerykańska - uprawa, odmiany, sadzenie,
pielęgnacja, porady.