Jodła kaukaska

Jodła kaukaska - cena, sadzonki, uprawa, pielęgnacja, popularne odmiany

Na Kaukazie nazywają ją soczi. Jodła kaukaska (Abies nordmanniana, jodła normandzka) w stanie naturalnym rośnie w przybrzeżnym pasie górskim na wschód od Morza Czarnego, na Kaukazie, a także w Turcji w Górach Pontyjskich. Gatunek ten wchodzi w skład rozległych lasów, a towarzyszy mu zazwyczaj świerk kaukaski i buk wschodni. Do Europy Zachodniej sprowadzono sadzonki jodły kaukaskiej w latach 1810-1848, natomiast w Polsce mogła być znana już w 1806 roku.

Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o jodłach.

Uprawa jodeł krok po kroku

Jodła kaukaska (Abies nordmanniana) i inne gatunki - charakterystyka

Na świecie występuje około czterdziestu gatunków jodeł. W Polsce uprawia się około trzydziestu. Większość gatunków w stanie dzikim rośnie w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej, a niektóre też w górach Afryki Północnej, w Himalajach i w górach Gwatemali. W Europie najbardziej rozpowszechniona jest jodła pospolita i jodła kaukaska. W naszym kraju naturalnie występuje jedynie jodła pospolita.

Jodły to wysokie, wysmukłe, zimozielone drzewa iglaste należące do rodziny sosnowatych. Większość gatunków jodeł osiąga wysokość od trzydziestu do pięćdziesięciu metrów. Przez kilka kolejnych lat ich wzrost jest zazwyczaj powolny, potem rosną bardzo szybko. W ogrodzie uprawia się zazwyczaj gatunki znacznie niższe, w tym jodły o pokroju zwisającym (pendula).

Igły jodeł są osadzone na pędach, co stanowi cechę odróżniającą ten gatunek od innych drzew iglastych.  Z wierzchu są zazwyczaj błyszczące, natomiast pod spodem mają białe pasy albo srebrzystą barwę. Odstają przy tym od pędu pod różnym kątem. Górna powierzchnia igieł może być błyszcząca bez nalotu lub matowa z nalotem. Większość jodeł ma też niewielkie wcięcia na wierzchołkach igieł.

Szyszki jodeł, zgromadzone głównie u szczytu drzewa, sterczą ku górze niczym świece na stylowej bożonarodzeniowej choince. Jedna z botanicznych nazw drzew szpilkowych Coniferae powstała właśnie z połączenia łacińskiego słowa conus (szyszka) z ferre (nosić). Zbudowane są one z wachlarzykowatych łusek nasiennych z klinowatymi nasadami, a spoczywają w nich dwa nasionka ze skrzydełkami. Dojrzałe szyszki są na ogół brązowe, młode natomiast bardzo różnie zabarwione. Kiedy szyszki dojrzeją, rozsypują się na drzewie i wysypują nasionka, dając życie kolejnemu pokoleniu jodeł. Nasiona jodeł są trójkątne. Bardzo efektowne szyszki wydaje jodła szlachetna. Wzrastają one na wysokość dwudziestu centymetrów i mają średnicę siedmiu centymetrów. Z kolei jodła hiszpańska ma szyszki bardzo smukłe, o długości piętnastu centymetrów. Interesują cię także inne drzewa tego gatunku? Sprawdź koniecznie ten artykuł o odmianach jodły.

Kaukaska jodła i uprawa jodeł – w parku, w ogrodzie, na tarasie

Jodły lubią wilgotną glebę, dlatego dobrze rosną nad morzem lub w górach. Nie lubią natomiast upałów i suszy, zimnych wiatrów, a wiele gatunków także zanieczyszczonego powietrza. Uprawa tych drzew w warunkach wysokiej wilgotności powietrza, częstych opadów oraz umiarkowanej wilgoci w glebie przynosi dobre efekty. W warunkach świeżego, wilgotnego powietrza jodły są pięknie wybarwione i nie nękają ich choroby. Gdy lato jest deszczowe i mgliste mają też ładniejsze przyrosty. Jodły najlepiej rosną w ogrodzie osłoniętym - w szczególności takim, który sąsiaduje z lasem lub wodą. Naturalnie wilgotne podłoże to najbardziej optymalny mikroklimat. W czasie suszy trzeba je więc często podlewać, szczególnie młode okazy. Drzewa te potrzebują też żyznej, najlepiej gliniastej ziemi. W takich właśnie warunkach powinna przebiegać ich uprawa.

W hodowli znajduje się wiele gatunków i odmian jodeł różniących się pokrojem, barwą i siłą wzrostu. W obrębie rodzaju znajdziemy też takie, które można uprawiać na balkonie lub na tarasie w donicy. Należy jednak pamiętać, że jodły często przemarzają i dlatego te w donicy wymagają szczególnej troski. Ponieważ gatunek ten lubi kwaśne podłoże można posadzić z jodłami hortensje, wrzosy, wrzośce i azalie albo inne rośliny, które mają podobne wymagania siedliskowe. Najpiękniej jednak jodły prezentuje się jako solitery. Gatunek ten powinien mieć też dużo wolnej przestrzeni, by ładnie się rozrastać.

Jodły rozmnaża się z nasion. W sprzedaży dostępne są ponadto jodły szczepione. Jak sadzić jodły? Najlepiej drzewka te kupować w pojemnikach. Do ogrodu wysadzamy je od kwietnia do września. W następnym roku należy roślinę odżywić małą dawką nawozu. Nawozimy jodły do piątego roku po posadzeniu – wiosną i wczesnym latem.

Jodła kaukaska (Abies nordmanniana) z rodziny sosnowatych

Jodła kaukaska (Abies nordmanniana) – opis gatunku

Jodła kaukaska łatwo krzyżuje się z innymi gatunkami jodeł europejskich. Jest nawet trochę podobna do naszej rodzimej jodły pospolitej. Charakteryzują ją jednak bardziej bujna, zwarta, ciemna korona. Od jodły pospolitej różnią ją ponadto grubsze pędy, dłuższe, szersze i bardziej połyskliwe igły, a także znacznie większe szyszki. Jodła kaukaska ma też białe pasy na spodniej stronie igieł. Drzewko to ma ładny regularny pokrój.

Jodła kaukaska to w naturze drzewo dorastające do pięćdziesięciu, sześćdziesięciu metrów wysokości i średnicy od półtora do dwóch metrów. Jest długowieczne, może bowiem osiągnąć wiek pięciuset lat. Jodła kaukaska ma koronę ugałęzioną do samej ziemi. Pędy tego gatunku są zazwyczaj zielonkawożółte, oliwkowobrązowe lub brązowe, w różnym stopniu owłosione. Jodła kaukaska ma dość sztywne igły o długości dwóch, trzech centymetrów, twarde, łagodnie wcięte, czasami delikatnie zaokrąglone. Dolne igły ułożone są płasko i gęsto, natomiast górne są pałąkowato wygięte, a czasem rozchylone w kształt litery V.  Górna ich powierzchnia jest ciemnozielona i bardzo błyszcząca, jakby lakierowana. Igły mają wyraźnie zaznaczony rowek. Ich wierzchołek jest zaokrąglony i wycięty. Igły jodły kaukaskiej nie opadają, a zasychają na pędach.

Okryte łuskami pączki kwiatowe jodły kaukaskiej pozbawione są żywicy. Mają czerwonobrązową lub brązową barwę i jajowatokulisty kształt. Czerwonawe kwiaty męskie wysypują pyłek w maju. Szyszki przed dojrzeniem są zielonkawe. Dojrzałe są ciemnobrązowe i mają około piętnastu centymetrów długości oraz cylindryczny kształt. Szyszki pokrywa obficie żywica. Rozsypują się one w listopadzie.

Jodła kaukaska na Boże Narodzenie

Jodła kaukaska (znana też jako jodła normandzka) w nasadzeniach ogrodowych i parkowych w Europie przyjmowała się powoli, najpierw pojedyncze egzemplarze, by w późniejszym czasie wejść w skład drzewostanów leśnych, zastępując jodłę pospolitą.

W Polsce sadzonki jodły kaukaskiej pojawiły się w XIX wieku, ale gatunek ten był najbardziej popularny przed drugą wojną światową. W naszym kraju jodły kaukaskie dorastają zazwyczaj do trzydziestu metrów. Wiele starych i pięknych drzew wymarzło w surowe zimy. Piękne okazy znajdują się w parku w Gdańsku-Oliwie.

Jeszcze kilka lat temu choinka kaukaska stanowiła oznakę indywidualności, dziś jednak gatunek ten bardzo często w święta Bożego Narodzenia zdobi nasze mieszkania. Jodła kaukaska trafiła do naszych domów konkurując przed świętami z rodzimym świerkiem. W handlu dostępna jest czasami pod nazwą sosna kaukaska. Ceniona jest przede wszystkim za piękną i symetryczną formę oraz miękkie igły, na których łatwo zawiesić świąteczne ozdoby.

Trzeba jednak pogodzić się z faktem, że cena jodły kaukaskiej przeznaczonej na święta do domu to wydatek średnio stu złotych. Zimą możemy też przyozdobić jodły rosnące na tarasie i balkonie albo w ogrodzie. Warto oświetlić je lampkami choinkowymi.

Uprawa jodły kaukaskiej w donicy

Sadzonki jodły kaukaskiej – jakie odmiany do pojemników?

Ponieważ jodła kaukaska rośnie dość wolno, przez kilka lat można ją uprawić w donicy. Ponadto szkółki oferują odmiany karłowe albo szczepione na pniu. Odmiany niskie szybciej przystosowują się do trudniejszych warunków. Cena jodły kaukaskiej niewielkich rozmiarów jest jednak niewspółmierna do wysokości drzewka. Trzeba bowiem wydać na nią czasami kilkadziesiąt złotych.

Do karłowych należy między innymi golden spreader o złocistozielonych igłach i nieregularnym krzaczastym pokroju. Odmiana ta może rosnąć w donicy, ponieważ przez kilka lat ma tylko pół metra wysokości, a po dziesięciu zaledwie metr. Jodła golden spreader jest jednak dość podatna na przemarzanie. Cena jodły kaukaskiej golden spreader jest dość wysoka i wynosi kilkadziesiąt złotych. Wymagania siedliskowe tej odmiany są podobne jak całego gatunku. Golden spreader nie znosi zanieczyszczonego środowiska.

Niskim wzrostem wyróżniają się też odmiany starder’s dwarf i barabits compact. Cena jodły kaukaskiej starder’s dwarf wynosi średnio dwadzieścia pięć złotych. Z kolei cena jodły kaukaskiej barabits compact – dwadzieścia osiem złotych. W donicy można też posadzić jodłę kaukaską pendula oraz robusta pendula o zwisłym pokroju. Dorastają one do trzech metrów wysokości. Odmiany pendula po dziesięciu latach mają około pięciu metrów. Cena jodły kaukaskiej obydwu odmian to wydatek od trzydziestu złotych.

Sadzonki jodły kaukaskiej – jak sadzić?

Zieleń iglaków na balkonie czy tarasie będzie atrakcyjna przez cały rok. Piękne jodły znakomicie uzupełnią aranżacje wypełnione kolorowymi kwiatami, dając piękne tło dla ich różnorodności. Są ponadto odporne na szkodniki i choroby i mają niewielkie wymagania pielęgnacyjne. Większość można uprawiać w zaimpregnowanych i ocieplonych styropianem drewnianych skrzyniach. Najlepsze do uprawy jodeł będą jednak duże, mrozoodporne, trwałe i wytrzymałe na działanie czynników atmosferycznych donice: gliniane, ceramiczne lub wykonane z polimerobetonu. W centrach ogrodniczych dostępne są donice z etykietami, na których można wyczytać między innymi informację, czy mogą zimować na zewnątrz.

Jodła kaukaska jest bardziej niż inne gatunki odporna na mróz, nie zwalnia nas to jednak od dbałości o zabezpieczenie jej na zimę. Jeśli sadzimy sadzonki jodły kaukaskiej w pojemnikach nie w pełni mrozoodpornych, trzeba pojemniki obłożyć materiałem izolacyjnym albo umieścić je w jeszcze większym naczyniu, a wolne przestrzenie wypełnić izolacją. Kiedy na dworze panuje duży mróz, warto gałęzie drzewek osłonić agrowłókniną albo kilkoma warstwami papieru.

A jak sadzić jodły kaukaskie? Donice lub inne pojemniki powinny mieć otwory umożliwiające odpływ nadmiaru wody. Na dno pojemnika wsypujemy ponadto keramzyt, warstwę żwiru albo inny materiał drenażowy. Donice powinny mieć też nóżki lub kółka, by podłoga pod nimi szybko wysychała. Można je też ustawić na drewnianych belkach lub podporach z cegieł albo innych materiałów.

Sadzonki jodły kaukaskiej powinny mieć dobrzy wykształcony system korzeniowy. Dzień przed posadzeniem warto je dobrze podlać. Podłoże do jodeł powinno mieć lekko kwaśny odczyn. Ziemię warto wyściółkować warstwą kory.

Jodła kaukaska czy może sosna kaukaska? Biorąc pod uwagę cechy botaniczne, to oczywiście jodła kaukaska. Jeśli jednak myślimy o cechach promocyjnych, to nawet choinka kaukaska. Tak naprawdę, to jedno i to samo, popularne w Boże Narodzenie drzewko. Choć cena jodły kaukaskiej nie jest wcale niska, przed świętami roślina ta znajduje wielu wielbicieli. Uprawa jodły kaukaskiej w ogrodzie nie jest trudna, gdyż drzewko ma niewielkie, choć dość specyficzne wymagania. Najlepiej zakupić sadzonki jodły kaukaskiej w pojemnikach i potem przesadzić je do ziemi. Trzeba też pamiętać o systematycznym podlewaniu oraz zimowej ochronie drzewka przed mrozem. I co bardzo ważne, zapewnić jodle kaukaskiej żyzną ziemię i odpowiednio wilgotny mikroklimat.

1. Banaszczak P., Ozdobne szyszki. „Mój Ogródek” 2014 nr 7, s. 8-9.
2. Bąbelewski P., Szumią jodły… „Mój Piękny Ogród” 2010 nr 12, s. 14-15
3. Dekoracyjne szyszki. „Mój Piękny Ogród” 2010 nr 12, s. 10-12.
4. Drzewa i krzewy iglaste. Cz. 1, Warszawa 1987.
5. Fik K., Iglaki. „Twój Ogrodnik” 2017 nr 9, s. 12-13.
6. Frazik-Abramczyk M., Wojdyła A., Łabanowski G., Najpiękniejsze iglaki. Warszawa 2002.
7. Gawryś A., Iglaste arystokratki. „Kwietnik” 2010 nr 12, s. 24-27.
8. Iglaki na balkon i taras. 65 sprawdzonych odmian. Warszawa [b. r. wyd.]
9. Seneta W., Dendrologia. Warszawa 1983.
10. Vĕtvička V., Matoušová V., Atlas drzew i krzewów ozdobnych. Warszawa [2001].