Kalarepa w ogrodzie - sadzenie, uprawa, pielęgnacja, właściwości lecznicze
Kalarepa to dość znane warzywo, które
posiada wiele właściwości leczniczych oraz wartości odżywczych. Jej uprawa z
rozsady cieszy się dobrym powodzeniem wśród ogrodników (np. kalarepa gigant),
którzy decydują się na obsadzenie nią swoich pól, jak i tych, którzy sadzą ją w
ogrodzie.
Porady i inspiracje na temat uprawy
także innych warzyw zebraliśmy dla ciebie w tym
miejscu.
Kalarepa – opis i charakterystyka
Kalarepa (brassica
oleracea var. gongylodes) to roślina dwuletnia z rodziny kapustowatych. W
pierwszym roku wytwarza zgrubiałą, mięsistą łodygę, która przybiera kształt
kulitospłaszczony lub kulisty oraz rozetę liści. W drugim zaś wyrasta silnie
rozgałęziony pęd kwiatostanowy. Łodyga kalarepy przybiera jasnozielony, biały,
fioletowy lub niebieski kolor. Liście zaś są podłużne, mają długie ogonki oraz
wycięte brzegi i barwę zieloną bądź fioletową. Pędy kwiatowe wybijają się z
wierzchołka rośliny, ich kwiaty są stosunkowo drobne, żółte i zebrane w grona.
Z kwiatów powstają owoce, w których zawiera się kuliste, ciemnobrunatne
nasiona. Kalarepa ponadto posiada korzeń palmowy główny oraz drobniejsze
korzenie boczne, które rosną pod powierzchnią ziemi. Kalarepa jest rośliną jadalną
o wzniesionym pokroju, dorastającą do około 40-60 cm wysokości. Nie występuje
naturalnie, ale jest uprawiana w wielu krajach na całych świecie. A może
zainteresuje cię także biała rzepa w ogrodzie?
Odmiany kalarepy
Skuteczna
uprawa kalarepy jest możliwa między innymi dzięki licznym odmianom tej rośliny
istniejącym na rynku ogrodniczym. Dzięki temu można dostosować konkretny
gatunek do indywidualnych potrzeb, ale również do warunków uprawowych, takich
jak gleby, stanowiska czy nasłonecznienia w danym regionie (np. kalarepa gigant
jest bardzo powszechna w naszym kraju). Główne odmiany kalarepy można podzielić
na trzy kategorie: wczesne, średnio wczesne oraz późne. Każda z nich ma
konkretne preferencje, co do tego, kiedy siać, sadzić oraz zbierać kalarepę.
Odmiany kalarepy wczesne:
- Wiedeńska
biała – to odmiana, której czas wegetacji wynosi około 38-40 dni, a zgrubienia
są małe, jasnozielone i zawierają smaczny miąższ. Kalarepa ta jest bogata w
witaminę C, żelazo oraz wapń. Wysiew nasion powinien odbywać się już w lutym i
marcu, a zbiór następuje od czerwca do września.
- Kalarepa
Gabi – charakteryzuje się delikatnym miąższem, kulistymi zgrubieniami koloru
żółto-zielonego, delikatną, gładką skórką oraz okresem wegetacji wynoszącym
36-40 dni.
- Kalarepa
„Dvorsky’ego” – ta odmiana ma również krótki okres wegetacji (od 36 do 40 dni),
a przy tym polecana jest do uprawy tunelowej, jak i polowej. Jej miąższ jest
soczysty, a zgrubienia są średniej wielkości, mają kolor jasnozielony i
delikatny smak.
- Kalarepa
korsist F1 – to gatunek o białych i dużych zgrubieniach, których masa osiąga do
1,5 kg. Ta odmiana jest wysokoodporna na zdrewnienia i poleca się ją, jako idealną
do mrożenia. Jeśli interesuje cię także sadzenie i uprawa truskawek, przeczytaj ten artykuł.
Odmiany kalarepy średniowczesne:
- Komet
F1 – należy do gatunków odpornych na drewnienie i wysoko plennych. Jej miąższ
jest przy tym kruchy i smaczny i można ją spożywać bezpośrednio oraz mrozić.
- Delikates
Biała - ta odmiana wykształca średniej wielkości zgrubienia, a jej okres
wegetacji trwa około 55 dni. Poleca się ją do uprawy na zbiór letni i jesienny.
Kalarepa ta charakteryzuje się również smacznym i soczystym miąższem. Odmiana
ta preferuje żyzną i próchniczą ziemię.
Odmiany kalarepy późne:
- Kossak
– uprawa kalarepy tej odmiany bardzo często stosowana jest w przemyśle
zamrażalniczym. Roślina ta jest odporna na drewnienie i wykształca duże
zgrubienia, których masa osiąga nawet 5-8 kg.
- Titan
– gatunek odporny na drewnienie, który charakteryzuje się dużymi zgrubieniami
pokrytymi skórką w kolorze jasnozielonym.
- Niebieska
Masłowa – kalarepa ta należy do odmian odpornych na drewnienie, które długo po
zbiorach zachowują swój smak. Jej okres wegetacji wynosi około 70-80 dni, a
przy tym jest bardzo plenna. Kalarepa niebieska wytwarza duże zgrubienia
czerwonofioletowe na zewnątrz i białe w środku.
✓
Alka
– odmiana ta jest doskonałą do długiego przechowywania, dlatego poleca się ją
również na mrożonki. Jej okres wegetacji wynosi 85 dni. Charakterystyczne dla
tej kalarepy jest ciemnofioletowa barwa zgrubienia oraz kruchy i soczysty
miąższ, który późno drewnieje. Wysiew odbywa się od maja do czerwca, a sadzenie
od czerwca do lipca. Zbiór zaś możliwy jest już we wrześniu i październiku.
✓
Kalarepa
gigant – ta odmiana jest bardzo powszechna wśród ogrodników amatorów. Jej okres
wegetacji wynosi 100-120 dni, a zgrubienia są bardzo duże (od 750 g do
kilograma). Kalarepa gigant ma biały lub seledynowy, soczysty i twardy miąższ i
można ją zarówno spożywać na surowo, jak i mrozić.
Uprawa kalarepy w ogrodzie
Uprawa
kalarepy odbywa się z rozsady. W zależności od tego, kiedy siać i sadzić to
warzywo oraz od czasu zbioru odmiany te dzieli się na wczesną, średnio wczesną
lub późną. Wysiew kalarepy na zbiór wczesny powinien odbywać się do ciepłego
inspektu lub doniczek już w drugiej połowie lutego. Nasiona dobrze jest
wcześniej zaprawić odpowiednim środkiem przeciw szkodnikom i chorobom
atakującym ten gatunek. Gotowe sadzonki posiadają po 4-5 dobrze rozwiniętych
liści. Tak przygotowane sadzonki należy zahartować poprzez intensywne
wietrzenie i ograniczanie podlewania. Następnie w drugiej połowie kwietnia
dokonuje się wysadzenia kalarepy z rozsady do gruntu. W tym celu sadzonki
umieszcza się w gruncie w rozstawie 30-40 cm x 20-30 cm, w zależności od
odmiany. Duża gęstość nie obniża jakości plonu, ale sprawia, że zgrubienia mają
owalny lub owalnokulisty kształt. Kalarepa na zbiór letni wysiewana jest w
inspekcie w drugiej połowie marca lub na początku kwietnia, a przesadzana na
przełomie maja i czerwca. Wysiew kalarepy odmiany późnej polecany jest na
koniec czerwca, a wysadzanie do gruntu w sierpniu. Zbiory rozpoczynają się
jesienią. Jeśli interesuje cię także uprawa cebuli dymki, porady znajdziesz w tym artykule.
Wymagania, jakie stawia uprawa
kalarepy
Uprawa
kalarepy nie wymaga wiele pracy, w porównaniu z innymi warzywami z rodziny
kapustowatych jest dość prosta – dokonuje się jej z rozsady. Jednak jak każda
roślina do prawidłowego rozwoju potrzebuje zadbania o odpowiednie stanowisko,
glebę oraz wykonywanie pewnych podstawowych czynności pielęgnacyjnych w trakcie
dojrzewania.
Kalarepa
wydaje wysokie plony w glebie świeżej, próchniczej i żyznej. Najlepiej, aby
odczyn podłoża był lekko kwaśny lub obojętny o 6,0-6,5 pH oraz aby to była
ziemia odpowiednio wilgotna, zasobna w substancje odżywcze. Kalarepa lubi
stanowisko nasłonecznione, zgrubienia wykształcają się dobrze jedynie w pełnym
słońcu oraz temperaturze 12-18°C. Warzywo to jest jednak wrażliwe na niską
temperaturę, po 10 dniach temperatury poniżej 5°C zaczyna wytwarzać pędy nasienne.
Z kolei temperatura bez opadów powoduje drewnienie zgrubień, a długotrwałe
deszcze mogą powodować ich pękanie.
Uprawa kalarepy – niezbędne zabiegi
pielęgnacyjne
Kalarepa
potrzebuje zrównoważonych warunków, aby móc się najlepiej rozwijać i wydać
obfite plony o kruchym, delikatnym miąższu. Pielęgnacja tej rośliny wymaga
kilku podstawowych czynności. Po wysianiu nasion tej rośliny do inspektu i
wysadzeniu sadzonek (kalarepa jest rośliną uprawianą z rozsady) należy zadbać
przede wszystkim o regularne podlewanie, nawożenie oraz odchwaszczanie i
spulchnianie ziemi. W przypadku odchwaszczania nie stosuje się herbicydów ani
nie podsypuje się warzyw ziemią. Górna część zgrubienia wymaga znajdowania się
ponad powierzchnią podłoża.
Jak prawidłowo podlewać kalarepę?
Uprawa
kalarepy wymaga jej regularnego podlewania. Warzywo to nie znosi bowiem suszy.
Niedobory wody powodują drewnienie łodyg, z kolei zbyt obfite deszcze mogą
doprowadzać do pękania zgrubień. Należy zatem pamiętać, aby podlewać rośliny od
momentu siewu do zbiorów. Warto również zastosować ściółkowanie drobnym
materiałem uprawy, które ograniczy utratę wilgoci. Sprawdź także, jak i kiedy sadzić czosnek.
Właściwe nawożenie kalarepy
Kalarepa
jest rośliną, która posiada wysokie zapotrzebowanie na azot oraz potas ze
względu na dość szybki wzrost. Dlatego należy również pamiętać o jej nawożeniu.
Najlepsze w tym celu są nawozy łatwo przyswajalne. Uprawa kalarepy na polu
wymaga, aby była to gleba w drugim lub trzecim roku po oborniku. Nie powinno
się rozkładać nawozów organicznych tuż przed sadzeniem, gdyż powoduje to
butelkowatość i zahamowanie wzrostu rośliny. Również uprawa w ogrodzie wymaga
zadbania o odpowiednie spulchnienie i rozdrobnienie gleby oraz jej nawożenie.
Choroby i szkodniki
Kalarepa,
jak każda roślina narażona jest na atak swoistych szkodników i chorób. Do
chorób, które najbardziej zagrażają uprawie tego warzywa należą przede
wszystkim czerń krzyżowy, który powoduje powstawanie brunatnych plamek na
liściach, mączniak rzekomy, którego rozpoznaje się po żółtych plamach na górnej
stronie liścia oraz białym nalocie grzybni od spodu, rdza biała krzyżowa jej
atak rozpoznaje się poprzez białe wzniesienia zawierające zarodniki grzyba na
łodygach, szara pleśń – pokrywa łodygę szarym, puszystym nalotem oraz zgnilizna
twardzikowa – objawia się białym nalotem grzybni.
Wśród
szkodników atakujących kalarepę należy wymienić m.in.: chowacza czterozębnego i
chowacza brukwiaczka, które żerują w stożkach wzrostu i ogonkach liściowych,
bielnika kapustnika żerującego na liściach i łodydze, pchełki wgryzające się w
liście, mszycę kapuścianą powodującą odbarwienia i zasychanie liści, śmietka
kapuścianego żerującego w korzeniach, co skutkuje więdnięciem warzyw oraz
piętnówkę kapustnicę. Zarówno chorobom, jak i atakom szkodników zapobiega się
poprzez opryski odpowiednimi preparatami.
Właściwości lecznicze i wartości
odżywcze kalarepy
Kalarepa to
warzywo posiadające liczne właściwości lecznicze oraz wartości odżywcze, które
są cenione nie tylko w kuchni, ale również w medycynie. Liście kalarepy oraz
jej zgrubienia to prawdziwe skarbnice takich związków, jak witaminy, sole
mineralne czy inne składniki niezwykle ważne dla organizmu. Do najważniejszych
właściwości leczniczych kalarepy trzeba zaliczyć:
- Właściwości
przeciwnowotworowe – amerykańskie badania wykazały, że kalarepa zmniejsza ryzyko
zachorowania na raka piersi oraz wspomaga walkę z tym nowotworem i zmniejsza
ryzyko jego nawrotu. Odpowiadają za to związki siarkowe – glukozynolany.
- Właściwości
grzybobójcze i bakteriobójcze – dzięki zawartości izotiocyjanów i indoli
regularne spożywanie kalarepy zmniejsza prawdopodobieństwo występowania choroby
wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
- Kalarepa
jako źródło luteiny poprawia funkcjonowanie wzroku oraz chroni go przed
promieniowaniem UVA i UVB.
- Liście
kalarepy zawierają wysoki poziom żelaza, dlatego warzywo to jest polecane dla
osób zmagających się z niedokrwistością.
- Kalarepa
zawiera błonnik oraz jest stosunkowo niskokaloryczna, dlatego powinny ją
włączyć do diety osoby odchudzające się.
- Liście
kalarepy jako źródło chlorofilu wykazującego właściwości detoksykacyjne,
wspierają pracę wątroby w procesie usuwania toksyn z organizmu, regulują
perystaltykę jelit, przyspieszają gojenie ran oraz hamują stany zapalne.
Wartości odżywcze
Kalarepa
jest warzywem dość kalorycznym, w 100 g zawiera ok. 48 kcal, ale jej wartości
odżywcze są tego warte. Zgrubiałe łodygi oraz młode liście kalarepy są bogate w
sole mineralne i witaminy. W 100 g świeżej łodygi zawarte jest 2,1 g białka,
6,1 g węglowodanów oraz 0,2 g tłuszczów, a także duże ilości wapnia, fosforu i
żelaza oraz witaminy C. Ponadto kalarepa zawiera witaminy A, H, K, U, E oraz
karoten i błonnik.