Lebiodka pospolita

Lebiodka pospolita (Oregano) - opis, wymagania, pielęgnacja

Lebiodka pospolita lub zwyczajna (Origanum vulgare), czyli oregano jest powszechnie znaną rośliną, która jest wykorzystywana głównie w kuchni, jako przyprawa oraz ziołolecznictwie. Wszystko dzięki wyjątkowym walorom smakowym i właściwościom leczniczym. W nazewnictwie spotyka się także określenie takie jak „dziki majeranek”.

Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o ziołach.

Origanum vulgare - występowanie i wygląd

Oregano należy do roślin nasiennych z rodziny jasnotowatych, rosnących w klimacie umiarkowanym. Występuje naturalnie na obszarze Europy, Afryki Północnej oraz Azji. Na terenie Polski lebiodkę pospolitą w naturze możemy zobaczyć zwykle na słonecznych obrzeżach lasów liściastych, polanach, a nawet dobrze nasłonecznionych zaroślach.

Najczęściej osiąga do 50 cm wysokości. Jednak w wyjątkowo sprzyjających warunkach może urosnąć do 1 metra. Wśród odmian oregano są i takie, które mierzą zaledwie 20 cm. Te nadadzą się do uprawy w zaciszu domowym. Lebiodka ma lekko owłosione listki o pełnych brzegach. Jej łodygi są rozgałęzione i czterokanciaste. Listki mają jajowaty kształt i rosną naprzeciwlegle. Część podziemną stanowi kłącze.

Kwiaty oregano kwitną od lipca do września (zależnie od odmiany). Są malutkie, w jasnych kolorach (od bieli po róż). Są niezwykle urokliwe, dlatego można je spotkać też jako element aranżacji ogrodu. Lebiodka pospolita (origanum vulgare) jest do rośliną miododajną, tak jak facelia błękitna. Owoc stanowi rozłupnia.

Lebiodka pospolita – uprawa, rozmnażanie i pielęgnacja

Lebiodka pospolita jest rośliną, którą wdzięcznie się uprawia i pielęgnuje. Będzie dawała satysfakcję nawet tym, którzy na uprawie specjalnie się nie znają. Głównym czynnikiem sukcesu uprawy oregano, jest zapewnienie słonecznego stanowiska, a także przepuszczalnego podłoża. Dla lepszej struktury i wzrostu, glebę można wzbogacić kompostem, który dostarczy składników mineralnych.

Warto wiedzieć, iż origanum vulgare na jednym stanowisku może być uprawiane przez okres pięć lat. Trzeba pamiętać o spulchnianiu gleby, jak również o jej odchwaszczaniu. Podlewać więcej w razie nadmiernej suchości podłoża. „Dziki majeranek” jest gatunkiem mrozoodpornym. Jest miododajny, tak jak facelia błękitna. Jest jedną z ulubionych roślin pszczelich, z powodu swojego mocnego aromatu, który działa wabiąco na pszczoły.

Zioło możemy także uprawiać w doniczkach na tarasie, balkonie czy półce w domu. W tym przypadku trzeba pamiętać, żeby nie przesadzać z podlewaniem. Do uprawy zioła oregano w domu najlepiej kupić odmianę o mniejszych rozmiarach.

Oregano rozmnaża się wiosną (koniec kwietnia) z nasion oraz poprzez podział (minimum trzyletnie okazy). Jak siać? Nasiona lebiodki wysiewa się rzędami co około 30-40 cm, wprost do ziemi. Korzystne rezultaty przyniesie tzw. siew gniazdowy, czyli sianie po kilka nasion do jednego zagłębienia w glebie. Wówczas warto robić to w rozstawie 30 /40 x 30/40 cm.

Lebiodka pospolita rozmnoży się również z rozsady. W takim przypadku nasiona należy wysiać w marcu do skrzynek. Po zakiełkowaniu siewki oregano należy przepikować do doniczek. W ten sposób przygotowane przesadzamy do ziemi, ale dopiero na przełomie kwietnia i maja. W tym przypadku ich rozstaw będzie wynosił aż 60 x 50 cm.

Ziele można obrywać na swoje potrzeby na bieżąco. Zbioru oregano dokonuje się w okresie jej kwitnienia i obcina się je na wysokości kilku centymetrów nad glebą. Wtedy ziele jest najbardziej aromatyczne. W pierwszym roku uprawy lebiodki powinien odbyć się tylko jeden zbiór. Zaś w kolejnych mogą to być już trzy zbiory. Po ścięciu ziele związujemy w pęczki.

Jak postępować z nim dalej? Oregano należy dokładnie wysuszyć w ciepłym oraz zabezpieczonym od słońca miejscu. Trzeba pamiętać, aby temperatura jego suszenia nie była wyższa niż 30- 32 °C. Następnie po wysuszeniu wyrzucamy nienadające się, zdrewniałe pędy. Właściwy zbiór przechowujemy w szczelnych opakowaniach. Mogą to być pojemniki (szklane, plastikowe) lub woreczki strunowe. Tylko właściwe przechowywanie spowoduje, że zioło zachowa swój aromat. Warto wiedzieć, że suszone oregano jest bardziej aromatyczne niżeli to świeże. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także ten artykuł, kiedy i jak sadzić zioła w doniczce.

Właściwości lecznicze i zastosowanie oregano

Origanum vulgare zawiera liczne składniki aktywnie czynne, które mają wpływ na jego przeznaczenie w kuchni i ziołolecznictwie. Zawiera olejek eteryczny w którego składzie są m.in. tymol, karwakrol, fitoncydy, flawonoidy, kwasy organiczne, a nawet witamina C.

Przez swój specyficzny, korzenny zapach i lekko gorzki smak, lebiodka zwyczajna ma zastosowanie jako przyprawa. Pojawia się najczęściej w kuchni śródziemnomorskiej np. francuskiej, włoskiej, hiszpańskiej. Wykorzystuje się ją do przyprawiania niemal wszystkiego, ale najczęściej mięs, sosów, dań z pomidorami czy makaronów.

Właściwości lecznicze „dzikiego majeranku” wykorzystywane są już od czasów starożytnych. Olejek eteryczny oregano ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne. Ziele zwiększa apetyt oraz działa wykrztuśnie. Stosowano go m.in. przy schorzeniach ze strony układu oddechowego. Wykazuje także działanie przeciwbiegunkowe z powodu zawartych w nim garbników (może być stosowane pomocniczo przy atonii jelit). Ponadto stosowane również przy chorobach reumatycznych oraz przy bezsenności. Ziele pije się zwykle w postaci naparu z suszu. Znana jest też nalewka na bazie oregano. Pije się ją, aby wyregulować trawienie, czy ulżyć przy wzdęciach. Taka nalewka jest łatwa w przygotowaniu domowym.

Korzystne działanie lebiodki pospolitej ma potwierdzone zastosowanie również w kosmetyce. Jest składnikiem kosmetyków. Głównie do higieny jamy ustnej oraz kąpieli. Płukankę do ust na bazie oregano stosuje się zwykle przy problemach stomatologicznych i bólach gardła. Można ją w łatwy sposób przygotować samemu.

Lebiodka zwyczajna jako roślina ozdobna

Origanum vulgaris ma piękne kwiaty i małe wymagania co do uprawy, dlatego można go wykorzystać w aranżacji słonecznego ogrodu lub tarasu. Będzie się komponował najlepiej do stylu rustykalnego. Istnieje wiele odmian oregano. Różnią się między sobą głównie zapachem i smakiem, ale też odpornością na niską temperaturę.

Najpopularniejsze odmiany to:

‘Aureum’- odmiana wyróżnia się żółtozielonymi liśćmi. Jej smak jest bardzo delikatny, co jest charakterystyczne dla tej odmiany. Rośnie do 30-50 cm wysokości. Dla zachowania barwy należy w ciągu roku kilkakrotnie przycinać zioło.

‘Variegatum’- odmiana wyróżnia się kremowo-zielonymi liśćmi. Może urosnąć do około 50 cm wysokości. Ma różowe kwiaty, które rozwijają się w okresie od lipca do września.

‘Diabolo' - ma charakterystyczny, ostry smak. Rośnie do 30 cm, a jej kwiaty pojawiają się między czerwcem a sierpniem.

‘Bristol Cross’ - ma szarozielone listki, o korzenno-pikantnym smaku. Jej cechą charakterystyczną są szyszkowate kwiatostany, w jasnofioletowym kolorze, rosnące na końcach zwisających pędów. Kwiaty kwitną między czerwcem a lipcem.

‘Compactum’- niska i zwarta odmiana, osiągająca do 20 cm wysokości. Nadaje się do domu lub na balkon.