Lebiodka pospolita lub zwyczajna (Origanum vulgare), czyli
oregano jest powszechnie znaną rośliną, która jest wykorzystywana głównie w
kuchni, jako przyprawa oraz ziołolecznictwie. Wszystko dzięki wyjątkowym
walorom smakowym i właściwościom leczniczym. W nazewnictwie spotyka się także
określenie takie jak „dziki majeranek”.
Jeśli szukasz więcej porad i
informacji, sprawdź także zebrane w tym
miejscu artykuły o ziołach.
Origanum vulgare - występowanie i wygląd
Oregano należy do roślin
nasiennych z rodziny jasnotowatych, rosnących w klimacie umiarkowanym.
Występuje naturalnie na obszarze Europy, Afryki Północnej oraz Azji. Na terenie
Polski lebiodkę pospolitą w naturze możemy zobaczyć zwykle na słonecznych
obrzeżach lasów liściastych, polanach, a nawet dobrze nasłonecznionych
zaroślach.
Najczęściej osiąga do 50 cm
wysokości. Jednak w wyjątkowo sprzyjających warunkach może urosnąć do 1 metra. Wśród
odmian oregano są i takie, które mierzą zaledwie 20 cm. Te nadadzą się do
uprawy w zaciszu domowym. Lebiodka ma lekko owłosione listki o pełnych
brzegach. Jej łodygi są rozgałęzione i czterokanciaste. Listki mają jajowaty
kształt i rosną naprzeciwlegle. Część podziemną stanowi kłącze.
Kwiaty oregano kwitną od lipca do września
(zależnie od odmiany). Są malutkie, w jasnych kolorach (od bieli po róż). Są niezwykle urokliwe, dlatego można je spotkać też jako element
aranżacji ogrodu. Lebiodka pospolita (origanum vulgare) jest do rośliną
miododajną, tak jak facelia błękitna. Owoc stanowi rozłupnia.
Lebiodka pospolita – uprawa, rozmnażanie i pielęgnacja
Lebiodka pospolita jest
rośliną, którą wdzięcznie się uprawia i pielęgnuje. Będzie dawała satysfakcję nawet
tym, którzy na uprawie specjalnie się nie znają. Głównym czynnikiem sukcesu
uprawy oregano, jest zapewnienie słonecznego stanowiska, a także
przepuszczalnego podłoża. Dla lepszej struktury i wzrostu, glebę można
wzbogacić kompostem, który dostarczy składników mineralnych.
Warto wiedzieć, iż origanum
vulgare na jednym stanowisku może być uprawiane przez okres pięć lat. Trzeba
pamiętać o spulchnianiu gleby, jak również o jej odchwaszczaniu. Podlewać
więcej w razie nadmiernej suchości podłoża. „Dziki majeranek” jest gatunkiem
mrozoodpornym. Jest miododajny, tak jak facelia błękitna. Jest jedną z
ulubionych roślin pszczelich, z powodu swojego mocnego aromatu, który działa
wabiąco na pszczoły.
Zioło możemy także uprawiać w
doniczkach na tarasie, balkonie czy półce w domu. W tym przypadku trzeba
pamiętać, żeby nie przesadzać z podlewaniem. Do uprawy zioła oregano w domu
najlepiej kupić odmianę o mniejszych rozmiarach.
Oregano rozmnaża się wiosną
(koniec kwietnia) z nasion oraz poprzez podział (minimum trzyletnie okazy). Jak
siać? Nasiona lebiodki wysiewa się rzędami co około 30-40 cm, wprost do ziemi.
Korzystne rezultaty przyniesie tzw. siew gniazdowy, czyli sianie po kilka
nasion do jednego zagłębienia w glebie. Wówczas warto robić to w rozstawie 30
/40 x 30/40 cm.
Lebiodka pospolita rozmnoży
się również z rozsady. W takim przypadku nasiona należy wysiać w marcu do
skrzynek. Po zakiełkowaniu siewki oregano należy przepikować do doniczek. W ten
sposób przygotowane przesadzamy do ziemi, ale dopiero na przełomie kwietnia i
maja. W tym przypadku ich rozstaw będzie wynosił aż 60 x 50 cm.
Ziele można obrywać na swoje
potrzeby na bieżąco. Zbioru oregano dokonuje się w okresie jej kwitnienia i
obcina się je na wysokości kilku centymetrów nad glebą. Wtedy ziele jest
najbardziej aromatyczne. W pierwszym roku uprawy lebiodki powinien odbyć się
tylko jeden zbiór. Zaś w kolejnych mogą to być już trzy zbiory. Po ścięciu
ziele związujemy w pęczki.
Jak postępować z nim dalej? Oregano
należy dokładnie wysuszyć w ciepłym oraz zabezpieczonym od słońca miejscu.
Trzeba pamiętać, aby temperatura jego suszenia nie była wyższa niż 30- 32 °C.
Następnie po wysuszeniu wyrzucamy nienadające się, zdrewniałe pędy. Właściwy
zbiór przechowujemy w szczelnych opakowaniach. Mogą to być pojemniki (szklane,
plastikowe) lub woreczki strunowe. Tylko właściwe przechowywanie spowoduje, że
zioło zachowa swój aromat. Warto wiedzieć, że suszone oregano jest bardziej
aromatyczne niżeli to świeże. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także ten artykuł,
kiedy i jak sadzić zioła w doniczce.
Właściwości lecznicze i zastosowanie oregano
Origanum vulgare zawiera liczne
składniki aktywnie czynne, które mają wpływ na jego przeznaczenie w kuchni i
ziołolecznictwie. Zawiera olejek eteryczny w którego składzie są m.in. tymol,
karwakrol, fitoncydy, flawonoidy, kwasy organiczne, a nawet witamina C.
Przez swój specyficzny,
korzenny zapach i lekko gorzki smak, lebiodka zwyczajna ma zastosowanie jako
przyprawa. Pojawia się najczęściej w kuchni śródziemnomorskiej np. francuskiej,
włoskiej, hiszpańskiej. Wykorzystuje się ją do przyprawiania niemal
wszystkiego, ale najczęściej mięs, sosów, dań z pomidorami czy makaronów.
Właściwości lecznicze „dzikiego
majeranku” wykorzystywane są już od czasów starożytnych. Olejek eteryczny
oregano ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne. Ziele zwiększa
apetyt oraz działa wykrztuśnie. Stosowano go m.in. przy schorzeniach ze strony
układu oddechowego. Wykazuje także działanie przeciwbiegunkowe z powodu
zawartych w nim garbników (może być stosowane pomocniczo przy atonii jelit). Ponadto
stosowane również przy chorobach reumatycznych oraz przy bezsenności. Ziele
pije się zwykle w postaci naparu z suszu. Znana jest też nalewka na bazie
oregano. Pije się ją, aby wyregulować trawienie, czy ulżyć przy wzdęciach. Taka
nalewka jest łatwa w przygotowaniu domowym.
Korzystne
działanie lebiodki pospolitej ma potwierdzone zastosowanie również w kosmetyce.
Jest składnikiem kosmetyków. Głównie do higieny jamy ustnej oraz kąpieli.
Płukankę do ust na bazie oregano stosuje się zwykle przy problemach
stomatologicznych i bólach gardła. Można ją w łatwy sposób przygotować samemu.
Origanum
vulgaris ma piękne kwiaty i małe wymagania co do uprawy, dlatego można go
wykorzystać w aranżacji słonecznego ogrodu lub tarasu. Będzie się komponował
najlepiej do stylu rustykalnego. Istnieje wiele odmian oregano. Różnią się
między sobą głównie zapachem i smakiem, ale też odpornością na niską
temperaturę.
Najpopularniejsze odmiany to:
‘Aureum’-
odmiana wyróżnia się żółtozielonymi liśćmi. Jej smak jest bardzo delikatny, co
jest charakterystyczne dla tej odmiany. Rośnie do 30-50 cm wysokości. Dla
zachowania barwy należy w ciągu roku kilkakrotnie przycinać zioło.
‘Variegatum’- odmiana wyróżnia się
kremowo-zielonymi liśćmi. Może urosnąć do około 50 cm wysokości. Ma różowe
kwiaty, które rozwijają się w okresie od lipca do września.
‘Diabolo' - ma charakterystyczny,
ostry smak. Rośnie do 30 cm, a jej kwiaty pojawiają się między czerwcem a
sierpniem.
‘Bristol Cross’ - ma szarozielone listki, o
korzenno-pikantnym smaku. Jej cechą charakterystyczną są szyszkowate
kwiatostany, w jasnofioletowym kolorze, rosnące na końcach zwisających pędów.
Kwiaty kwitną między czerwcem a lipcem.
‘Compactum’- niska i zwarta odmiana,
osiągająca do 20 cm wysokości. Nadaje się do domu lub na balkon.