Tymianek (Macierzanka tymianek) - uprawa, właściwości, odmiany, zastosowanie
Tymianek, macierzanka tymianek czy
też tymianek pospolity to powszechnie znane ziele, które wykorzystywane jest
przede wszystkim jako aromatyczna przyprawa w kuchni. Znane jest również
działanie lecznicze tej rośliny, które znalazło zastosowanie w leczeniu wielu
schorzeń i dolegliwości. Nie tylko właściwości tymianku, ale również to, że
jest on rośliną łatwą w uprawie i niewymagającą, powoduje, że często decydujemy
się na jego hodowlę we własnym ogrodzie lub w doniczce w domu.
Jeśli interesują cię rośliny o
pozytywnych właściwościach zdrowotnych, sprawdź także zebrane przez nas zioła i rośliny lecznicze.
Opis i charakterystyka tymianku
Tymianek - opis
Tymianek
pospolity, znany również pod nazwą macierzanka tymianek to roślina, którą każda
Pani Domu zna, jako nieocenioną przyprawę kuchenną. Zastosowanie tymianku
jednak nie ogranicza się do doprawiania potraw, znane jest bowiem również
działanie lecznicze tej rośliny. Liczne właściwości tymianku wykorzystywane
były już w starożytności, np. w Egipcie stosowano go do balsamowania zwłok.
Nazwa
tymianek pochodzi od greckiego słowa thymon oznaczającego „do odkażania”. Jest
on rośliną z obszaru śródziemnomorskiego, bowiem najwięcej jego gatunków
występuje w południowej Europie, zachodniej Azji i w północnej Afryce. Obecnie
roślina ta rośnie dziko m.in. w Turcji, Włoszech, Hiszpanii, Grecji czy Maroku,
a uprawiana jest w wielu regionach świata. Na całym świecie istnieje blisko 100
odmian tymianku, ale tylko nieliczne wykorzystywane są w gotowaniu. Jeśli
interesują cię także inne przyprawy, więcej inspiracji zebraliśmy dla ciebie w tym
miejscu.
Charakterystyka tymianku
Tymianek
pochodzi z rodziny jasnowatych i jest to niewielka roślina wieloletnia,
różniąca się wyglądem w zależności od warunków uprawowych (gleby, stanowiska,
klimatu). Mierzanka tymianek to zwykle niska krzewinka (półkrzew) dorastająca
do 30 cm wysokości i kilkudziesięciu centymetrów szerokości, która tworzy
niskie kępy. Roślina jest zwykle płytko zakorzeniona, a kłącza są słabo
rozgałęzione oraz posiada liczne, wzniesione i silnie rozgałęzione pędy, które
drewnieją u podstawy i charakteryzują się delikatnym owłosieniem. To właśnie na
nich wyrastają bardzo małe, zielone listki o długości ok. 1,2 cm, szerokości
0,5 cm i eliptycznym kształcie. Ułożone są przy tym naprzeciwlegle i mają
bardzo krótkie ogonki, przez co mocno przypominają liście siedzące. Blaszki
liściowe od spodu jaśniejsze, pokryte są licznymi gruczołami olejkowymi. To
właśnie one wydają charakterystyczny dla tymianku aromat. Tymianek pospolity
kwitnie od czerwca do września-października, jego kwiaty są drobne i
przybierają biały lub różowy kolor. Są przy tym zebrane na wierzchołkach pędów.
Z kwiatów zaś na przełomie lipca i sierpnia zawiązują się owoce, którymi są
drobne, brunatne rozłupki. A może zainteresuje cię także uprawa eukaliptusa w
domu?
Najpopularniejsze odmiany tymianku
Mierzanka tymianek
to roślina, która posiada ponad 100 gatunków na całym świecie, jednak nieliczne
z nich nadają się do zastosowania w kuchni. Do najbardziej znanych odmian
należą m.in. tymianek złoty, szary, srebrny, tymianek westmoreladn, kminkowy,
które są gatunkami ozdobnymi. W gotowaniu używane są przede wszystkim dwie
odmiany: tymianek ogrodowy oraz tymianek cytrynowy.
Tymianek
ogrodowy to odmiana posiadająca sztywne i wyprostowane łodygi, z których
wyrastają ułożone parami niewielkie, wąskie listki o eliptycznym kształcie, w
kolorze szaro-zielonym. Liście te czasem są od spodu rdzawo-czerwone a ich
długość nie przekracza 5-10 mm. Tymianek ogrodowy kwitnie różowo-białymi
kwiatami wyrastającymi spiralnie na końcach gałęzi, dzięki czemu stanowi
niezwykle atrakcyjną roślinę dla owadów, szczególnie dla pszczół. Poza tym
tymianek ogrodowy charakteryzuje się ostrym, odświeżającym smakiem oraz
pikantnym, ostrym aromatem. Sprawdź także nasz artykuł z poradami, jak i kiedy sadzić czosnek.
Tymianek
cytrynowy stanowi krzyżówkę tymianku ogrodowego z tymiankiem dzikim. Rośnie do
ok. 15 cm wysokości, a jego liście są mocno zielone. Nazwa wywodzi się od
charakterystycznego cytrynowego zapachu wydobywanego przez liście tej rośliny.
Tymianek cytrynowy kwitnie w czerwcu różowymi kwiatami, które zebrane są w
luźne kwiatostany. One również przyciągają motyle oraz pszczoły. Uprawa tej
odmiany nie przysparza wiele pracy i jest stosunkowo łatwa, a sam tymianek
cytrynowy stanowi idealną roślinę zadarniającą i okrywową, którą można uprawiać
np. na skalniakach.
Jak uprawiać tymianek?
Uprawa
tymianku jest możliwa na dwa sposoby. Z powodzeniem można go hodować w
ogrodzie, na grządce, ale również w doniczce na domowym parapecie. Oba sposoby
wymagają zadbania o odpowiednie podłoże, stanowisko oraz pielęgnację roślin.
Uprawa nie należy do zajmujących, a liczne właściwości tymianku oraz
zastosowanie rekompensują wszelki trud włożony w jego rozwój. Macierzanka
tymianek może być uprawiana na dwa sposoby.
Jeśli
zamierzamy hodować tymianek w ogrodzie, zwykle jest to tzw. uprawa z rozsady. W
tym celu w połowie marca i kwietnia wysiewa się nasiona rośliny do skrzynek i
stawia w pomieszczaniu zabezpieczonym przed mrozem. Można również wysiać
tymianek do inspektu. Nasiona umieszcza się zawsze na głębokości ok. 0,5 cm, a
po 10 – 14 dniach pojawiają się pierwsze wschody. Tak powstałe sadzonki wysadza
się do gruntu po ustąpieniu ryzyka przymrozków (najczęściej w drugiej połowie
maja) w rozstawie 30x40 cm.
Tymianek
uprawiany w domu, w doniczce na parapecie kuchennym wymaga nieco innych
czynności. Mianowicie na przełomie marca i kwietnia należy wysiać roślinę
poprzez wetknięcie 3 sztuk nasion do jednej doniczki. Od końca maja rozsadę
powinno się wystawiać na zewnątrz, wcześniej poddając ją hartowaniu. Około
listopada doniczki należy schować do pomieszczenia, a przez zimę przechowywać
rośliny w pomieszczeniu o temperaturze 10-15 °C i ograniczyć podlewanie, tak aby
miały możliwość przejścia w stan spoczynku. Jeśli interesuje cię także uprawa
rozmarynu, porady na jej temat znajdziesz w tym artykule.
Jakie wymagania wiążą się z uprawą
tymianku?
Tymianek,
jak każda roślina posiada pewne wymagania co do uprawy, które należy spełnić,
aby zapewnić mu najlepszy rozwój. Jeśli zdecydowaliśmy się uprawiać tymianek w
ogrodzie powinno się to odbywać w miejscu słonecznym, ciepłym i osłoniętym od
wiatru. Najlepsza do hodowli tymianku gleba zaś musi być żyzna i przewiewna.
Powinna też być zasobna w próchnicę i niezbędne składniki pokarmowe,
przepuszczalna oraz dobrze spulchniona i ciepła. Doskonale nadaje się do tego
podłoże wapienne. Tymianek w doniczkach zaś powinien być również uprawiany na
odpowiednio żyznym podłożu oraz być postawiony najlepiej na południowym
parapecie. Od maja zaś można go wynosić na zewnątrz pilnując, aby nie przemarzł
i nie zapominając o wymaganej pielęgnacji.
Tymianek – prawidłowa pielęgnacja
Tymianek nie
wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Najważniejsze w jego uprawie jest
zadbanie o odpowiednie stanowisko oraz podłoże. W czasie wzrostu roślin należy
regularnie usuwać chwasty oraz spulchniać podłoże, aby umożliwić dostęp tlenu
do korzeni. Ponadto tymianek wymaga nawożenia, najlepiej nadaje się do tego
przerobiony kompost, oraz regularnego podlewania. Co kilka lat warto roślinę
odmładzać poprzez podzielenie dorodnej kępy na mniejsze sadzonki i wysadzenie
na nowym stanowisku. Zaleca się również przycinanie czubka łodyg tymianku,
które pozwala na pełen rozkwit rośliny. Dokonuje się tego wiosną przycinając
około 1/3 wysokości. Ponadto trzeba pamiętać, że roślina ta nie jest odporna na
silne mrozy. Zimą należy zadbać o to, aby donice z tymiankiem umieścić w
pomieszczeniu o temperaturze 10 - 15°C, co ułatwi im przejście w stan
spoczynku. Roślinę na grządce zaś warto przykryć stroiszem, warstwą kory lub
słomy, aby zapobiec zmarznięciu roślin.
Zastosowanie i właściwości tymianku
Tymianek
jest najbardziej znany, jako niezastąpiona przyprawa w kuchni, ale należy
pamiętać o tym, że roślina ta ma wiele innych, równie cennych zastosowań.
Właściwości tymianku oraz działanie lecznicze znane są już od wieków, a dziś
wykorzystuje się je w produkcji wielu preparatów. Tymianek zawiera m.in. olejek
eteryczny, flawonoidy, garbniki, saponiny, sole mineralne oraz kwasy
triterpenowe i polifonowe. Dzięki nim ziele tymianku ma działanie wykrztuśne,
przeciwkaszlowe, grzybobójcze oraz bakteriobójcze, a także przeciwzapalne i
dezynfekujące. Sprawdza się także w stanach zapalnych jamy ustnej. Tymianek jest przydatny również, gdy doskwiera ból gardła. A może zainteresuje cię także lubczyk ogrodowy?
Tymianek – zastosowanie
Właściwości
tymianku pozwalają na jego szerokie zastosowanie nie tylko w kuchni, ale
również w medycynie. Powszechnie znane są np. pastylki na chrypkę tymianek i
podbiał, które zawierają dodatek tymianku, a napar z tymianku stosowany był ze
względu na swoje działanie, już przez nasze babcie. To jedynie nieliczne
możliwości tej rośliny. Do najpopularniejszych należy zaliczyć:
- W
kuchni jako przyprawa do mięs, sałatek, zup i sosów.
- Jako
środek wykrztuśny i przeciwkaszlowy, łagodzący stany zapalne gardła (np.
pastylki tymianek i podbiał).
- Działa
uspokajająco na układ nerwowy.
- W
leczeniu nieżytu żołądka i chorobach układu pokarmowego.
- Jako
składnik do produkcji parafarmaceutyków i kosmetyków (płukanek do ust, pas do
zębów).
- Napar
z tymianku stosowany jest do płukania gardła przy zapaleniu krtani, bólu
gardła, owrzodzeniu jamy ustnej, zapaleniu migdałków oraz grzybicy.
- Olejek
z tymianku stosowany jest do produkcji mydeł oraz inhalacji
przeciwdepresyjnych.
- Ziele
tymianku wykorzystywane jest do kąpieli leczniczych i okładów przy trądziku,
wypryskach i łojotoku.
Hey very nice blog! Kiedy osoba fizyczna może ogłosić upadłość?