Przegorzan kulisty (przegorzan lepki)

Zwiń

Nazwa rośliny

Przegorzan kulisty (łac. Echinops sphaerocephalus) znana też jako przegorzan lepki

Systematyka

astrowate > przegorzan > przegorzan kulisty

Trudność uprawy:

łatwy

Pochodzenie:

Europa Południowa
Kaukaz
Azja Zachodnia
Azja Środkowa
Syberia

Rozmiary i wygląd przegorzanu kulistego

Przegorzan lepki - charakterystyka

Charakter wzrostu:

bylina

Rodzaj ulistnienia:

liściaste

Termin kwitnienia:

lipiec
sierpień

Przydatność do spożycia:

niejadalna

Czy przyciąga zwierzęta:

Tak

Przeznaczenie przegorzanu kulistego

Miejsce uprawy:

ogród przydomowy
balkon, taras
ogród wiejski
ogród skalny
ogród stepowy

Możliwe wykorzystanie:

soliter
nasadzenie grupowe
w pojemnikach
rabaty
kompozycje

Jak wygląda przegorzan kulisty?

Walory rośliny:

ozdobne kwiaty
ciekawy pokrój
ozdobne liście
pokarm dla owadów

Pokrój rośliny:

wyprostowany
rozkrzewiony
kępiasty
luźny
wzniesiony
ciernisty

Jak sadzić przegorzan kulisty?

Przyrosty roczne i docelowe wymiary

Roczne przyrosty:

80 cm - 150 cm

Maksymalna wysokość:

80 cm - 150 cm

Maksymalna szerokość:

30 cm - 50 cm

Po ilu latach osiąga docelowe rozmiary:

2 lata

Kwiaty i liście

Kolor kwiatów:

niebieski

Wielkość i forma kwiatów:

główkowate

Czy pachnąca:

Tak

Kształt liścia:

oszczepowate

Kolor liścia:

zielone

Stanowisko dla przegorzanu kulistego

Rodzaj stanowiska:

słoneczne

Strefa mrozoodporności:

bardzo odporna na mróz, odporność poniżej -27 °C

Wilgotność podłoża:

umiarkowane

Rodzaj gleby:

przeciętna ogrodowa
przepuszczalna
lekka
próchniczna
piaszczysta
piaszczysto-gliniasta
żwirowa

Odczyn pH gleby:

roślina tolerancyjna

Sadzenie

Sposób rozmnażania:

podział
nasiona
sadzonki korzeniowe

Rozstaw przy sadzeniu:

50 cm - 60 cm

Termin sadzenia:

kwiecień
maj
czerwiec
lipiec
sierpień
wrzesień

Przesadzanie

Termin przesadzenia:

kwiecień
maj
czerwiec
lipiec
sierpień
wrzesień

Przegorzan lepki - pielęgnacja

Choroby i szkodniki typowe dla rośliny

Poziom odporności:

bardzo odporna

Szkodniki:

mszyce

Przycinanie

Czy przycinać:

Tak

Terminy przycinania:

listopad

Jak znosi przycinanie:

dobrze

Dodatkowe informacje:

Nisko nad ziemią ścina się suchą część nadziemną przegorzanu.

Zabiegi pielęgnacyjne

Typ zabiegu:

usuwanie przekwitłych kwiatów

Terminy zabiegów:

sierpień

Dodatkowe informacje:

Usunięcie przekwitłych kwiatostanów pobudza roślin do ponownego kwitnienia oraz oszczędza jej energii na tworzenie nasion.

Nawożenie

Czy konieczność nawożenia?

Tak

Typ nawozu:

wieloskładnikowy, do roślin kwitnących, nawóz organiczny

Częstotliwość:

raz w miesiącu

Terminy nawożenia:

marzec, maj

Podlewanie

Okres podlewania:

kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień

Częstotliwość:

Co 3 dni

Zapotrzebowanie na wodę:

umiarkowane - podlewa się wtedy, gdy sucha warstwa podłoża w doniczce ma około 15 mm

Dodatkowe informacje:

Przegorzan kulisty dobrze znosi suszę, jednak dla obfitego kwitnienia i dobrego rozwoju należy zapewnić mu podłoże umiarkowanie wilgotne, bez zastoju wody.

Zobacz inne rośliny podobne do przegorzanu kulistego

Przegorzan kulisty (Echinops sphaerocephalus) – uprawa przegorzanu kulistego

W lipcu i w sierpniu kwitnie krzaczasty przegorzan kulisty, bylina należąca do rodziny astrowatych, osiągająca do 2 m wysokości. Ozdobą rośliny są białe 6-cm kuliste kwiatostany, z pręcikami o niebieskich pylnikach, dzięki czemu powstaje niebieskawa poświata wokół kwiatów. Ciemnozielone kolczaste liście, od spodu omszone, występują na białawych łodygach, pokrytych kutnerem. Owocami przegorzanu są 12-mm niełupki, otaczające pojedyncze nasiona. Cała roślina przypomina popularne osty. Latem krążą nad nią pszczoły, motyle i inne owady, pozyskujące nektar, obficie wydzielający się w temperaturze 25-30 stopni Celsjusza.

Przegorzan kulisty jest rośliną dwuletnią i całkowicie mrozoodporną. Najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym, w umiarkowanie wilgotnym oraz suchym przepuszczalnym podłożu. Bylina jest tolerancyjna pod względem odczynu pH. Znajduje zastosowanie w przydomowych ogrodach, pięknie prezentuje się w ogrodach naturalistycznych oraz w bukietach – żywych i suchych. Może stanowić oryginalny jednoroczny żywopłot. W Polsce przegorzan kulisty zaliczany jest do kenofitów – obcych roślin, które doskonale zadomowiły się w nowym środowisku. Byliny można spotkać na terenie całego kraju. Rozsiewają się samoistnie, więc decydując się na ich uprawę na rabatach, należy usuwać owocostany, zanim nastąpi wysiew nasion.

Przegorzany rozmnażamy na wiosnę lub jesienią, poprzez wysiew nasion oraz przez podział kęp. Miejsce cięcia zasypujemy węglem drzewnym, zabezpieczając je przed infekcjami. Sadzonki na miejsce stałe sadzimy w rozstawie 50-60 cm, w grupach po 3-10 roślin. W pierwszym roku uprawy roślina tworzy rozetę liści, natomiast kwiaty pojawiają się w drugim roku życia. Pielęgnacja przegorzanów polega na ich palikowaniu, w celu zabezpieczenia wysokich roślin przed złamaniem, pod wpływem silnych podmuchów wiatru. Jesienią przycinamy byliny, a zimą najlepiej okryjmy je świerkowymi gałązkami. Podobnie jak astry, rośliny wrażliwe są na chorobę grzybową - mączniaka prawdziwego roślin astrowatych – atakującą przegorzany, rosnące w nieodpowiedniej, mokrej ziemi. Jeśli szukasz więcej inspiracji na ciekawe byliny, sprawdź także ten artykuł z przeglądem bylin kwitnących latem.

Odmiany przegorzanu kulistego

Do najciekawszych odmian zalicza się:

Przegorzan kulisty Echinops sphaerocephalus ‘Artic Glow’ – przegorzan o szarozielonych liściach i dużych białych kwiatach, pojawiających się na czerwono wybarwionych łodygach. Roślina kwitnie do początku września. Na zimę można ją przyciąć lub pozostawić na rabatkach. Nazywana bywa białym ostem. Dorasta do 80-100 cm wysokości.

Przegorzan kulisty Echinops sphaerocephalus ‘Niveus’ – wyróżnia się ciemnozielonymi liśćmi i białymi dużymi kwiatami. Odmiana dorasta do 200 cm wysokości.

Na rynku dostępne są sadzonki i nasiona przegorzanu kulistego. Cena sadzonki wynosi około 8 zł/sztukę, natomiast cena nasion, to około 10 zł za 500 nasion.

Właściwości zdrowotne przegorzanu kulistego – miód z przegorzanu

Miód z przegorzanu kulistego ceniony jest za swoje właściwości smakowe i zdrowotne. Pszczelarze celowo wysiewają nasiona różnych roślin miododajnych, otrzymując tzw. pożytek dla pszczół. Uprawa przegorzanu kulistego w niedalekiej odległości od pasieki, dostarczy pszczołom dużej ilości pokarmu, umożliwi im szybki powrót do ula i przetworzenie dużej ilości nektaru na miód z przegorzanu. Miododajna bylina dostarcza od 400-800 kg miodu, z hektara.

Pozyskiwane z nasion alkaloidy - tzw. echinopsyny, pomagają na bóle mięśni, wpływają na zwiększenie przewodnictwa mięśniowego, co pozwala pozbyć się niedowładu mięśni oraz korzystnie działa w przypadku zaniku mięśni. Zioła wykorzystywane są także w zaniku nerwu wzrokowego. Stosowanie wywaru z przegorzanu opóźnia rozwój stwardnienia rozsianego. Ponadto użytkownicy ziół przegorzanu uważają, że bylina korzystnie wpływa na poprawę nastroju i wzmacnia potencję, niczym niektóre używki i narkotyki. Nie wolno stosować ziół na własną rękę. Roślina należy do trujących i nieumiejętne zastosowanie lub przedawkowanie ziół może wywołać drgawki.

Echinops sphaerocephalus może być stosowany w postaci wywaru oraz nalewki:

wywar z przegorzanu kulistego otrzymuje się poprzez zalanie 1 szklanki wody produktu - 1 łyżka zmiażdżonych nasion. Gotujemy je na wolnym ogniu, przez kwadrans, pod przykryciem. Po wystudzeniu i przecedzeniu, dawkujemy zioła 4 razy dziennie, po 2 łyżki stołowe.

nalewka powstaje z nasion, zalanych alkoholem. Łyżkę zmielonych nasion przegorzanu zalewamy 1 szklanką alkoholu i odstawiamy w chłodne miejsce, na dwa tygodnie. Co jakiś czas zawartość należy zamieszać. Po upływie zalecanego czasu, nalewkę odcedzamy i zażywamy przed posiłkami, dawkując po 20 kropli. Zioła przegorzanu kulistego mają działanie przeciwzapalne - pomagają w leczeniu chorób skórnych. Skóra, przemywana nalewką, szybciej wraca do zdrowia.

Przegorzan kulisty

Rozmiary i wygląd przegorzanu kulistego

Jak sadzić przegorzan kulisty?

Przegorzan lepki - pielęgnacja

Zobacz inne rośliny podobne do przegorzanu kulistego

Interesuje cię przegorzan lepki? Zobacz też te rośliny

**Przegorzan kulisty (Echinops sphaerocephalus) – uprawa przegorzanu kulistego**

Odmiany przegorzanu kulistego

Właściwości zdrowotne przegorzanu kulistego – miód z przegorzanu