Tykwa pospolita

Tykwa i jej uprawa w Polsce krok po kroku - poradnik praktyczny

Lagenaria siceraria tykwa pospolita, kalebasa należy do rodziny dyniowatych wywodzących się z Afryki. Jest uprawiana od tysięcy lat, dostarczając jadalnego miąższu oraz materiału na naczynia lub instrumenty muzyczne, wytwarzane z owoców tropikalnej rośliny. Chociaż w Polsce hodowla rośliny nie jest popularna, stopniowo tykwa afrykańska zyskuje zwolenników, ze względu na walory dekoracyjne, jak i właściwości smakowe i zdrowotne. Rynek ogrodniczy proponuje liczne efektowne odmiany. Przeczytaj, jak wygląda uprawa wyjątkowego warzywa w naszych ogrodach.

Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o warzywach dyniowatych.

Lagenaria siceraria – hodowla w Polsce

Tykwa – uprawa i pielęgnacja rośliny

Tykwa pospolita jest rośliną jednoroczną z rodziny dyniowatych. Tworzy długie pędy, płożące lub pnące, dorastające od 5 m do 10 m długości. Łodyga tykwy, pokryta szczeciniastymi włoskami, jest w środku pusta. Duże ząbkowane liście wydzielają charakterystyczny piżmowy zapach, który ustępuje po wysuszeniu. Kremowe rozdzielnopłciowe kwiaty zapylane są przez owady. Kwitną od lipca do sierpnia. Roślina tworzy duże owoce dorastające do około 80 cm długości. Owoc tykwy wyróżnia się oryginalnym butelkowatym kształtem. Młoda zdrewniała okrywa owocu w miarę dojrzewania zmienia kolor z jasnozielonego na żółty lub brązowy.

Uprawa tykwy nie jest trudna. Największym problemem może okazać się zapewnienie odpowiedniej temperatury otoczenia, bowiem jest to roślina wybitnie ciepłolubna - najlepiej rozwija się w temperaturze około 25 stopni Celsjusza. Nasiona na wysiew nabywamy w sprawdzonych sklepach ogrodniczych, które gwarantują sprzedaż interesującej nas odmiany. W ten sposób unikniemy oszustów, oferujących nasiona, np. dyni olbrzymiej.

Nasiona tykwy pospolitej są płaskie i osiągają długość około 7-20 mm. Wysiew nasion do gruntu przeprowadzamy od połowy maja do lipca, uzyskując owoce jesienią. Siejemy po 2-3 nasiona, w rozstawie 80 x 100 cm. Możemy również uzyskać zbiór latem, wysiewając nasiona tykwy od lutego, pojedynczo, w niewielkich pojemnikach, które ustawiamy w szklarni, gdzie zapewnimy kiełkującym tykwom odpowiednie warunki termiczne. Nasiona wykiełkują również na ciepłym parapecie. A może zainteresuje cię także ten artykuł o uprawie dyni w ogrodzie?

W maju, kiedy minie zagrożenie wiosennymi przymrozkami, możemy przeprowadzić sadzenie sadzonek tykwy na wybranym stanowisku - słonecznym i zacisznym, na podłożu piaszczysto - gliniastym, o odczynie pH 6,5 – 7,5. Rośliny sadzimy razem z całą bryłą korzeniową, ze względu na możliwość uszkodzenia korzonków. Sadzenie poprzedzamy wypełnieniem dna dołków kompostem.

Pielęgnacja tykwy polega na dostarczeniu jej odpowiedniej ilości wody. Jest to ważne, szczególnie w czasie gorących dni, bowiem roślina potrzebuje wówczas bardzo obfitego podlewania. W czasie sadzenia uformujmy wokół sadzonek zagłębienie w ziemi, które umożliwi wodzie zbieranie się i szybkie dotarcie do korzeni. Pnącym okazom należy zapewnić solidne podpórki.

Tykwa jadalna – zbiór i zastosowanie w kuchni

Tykwa pospolita to jadalna roślina, ceniona za właściwości smakowe i zdrowotne. Owoc tykwy jest źródłem witamin z grupy B, oraz witamin C, A ,E i D. Zawiera również cholinę, substancję witaminową, niezbędną do prawidłowego funkcjonowania mózgu i układu nerwowego. W nasionach tykwy znajdują się kwasy Omega, a także liczne składniki mineralne, np. fosfor, magnez czy potas. Sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o warzywach.

Zbieramy młode warzywa, które możemy wykorzystać do celów kulinarnych. Zbiór tykwy rozpoczynamy wówczas, gdy skórka zaczyna wybarwiać się na żółtawy kolor. Dojrzały owoc jest twardy, nie ulega naciskowi palców, a kiedy go obstukamy, wydaje charakterystyczny drewniany odgłos. Warzywo należy zebrać przed nadejściem przymrozków, które uszkodzą delikatny miąższ.

Jadalna tykwa najlepiej smakuje zaraz po zebraniu. Owoc można przechować w lodówce przez około 10 dni. Zalety smakowe tykwy docenią także wegetarianie, bowiem z jej miąższu można przygotować dania, zastępujące mięsne potrawy – tykwa jest doskonałym składnikiem kotlecików, zup, sałatek, wegetariańskiego sushi, curry lub puszystego puree – smacznego dodatku do dań jarskich i mięsnych. Zanim przystąpimy do obróbki tykwy, dzielimy ją na mniejsze kawałki. Obieramy ze skórki i czyścimy miąższ z pestek. Tykwę, pokrojoną w kostkę lub w plastry, gotujemy w wodzie lub na parze, pieczemy w piekarniku albo dusimy w niewielkiej ilości wody – do uzyskania miękkości.

Tykwa pospolita – niezwykłe wyroby z tykwy

Starsze okazy tykwy nadają się do wysuszenia. Owoce po zbiorze suszymy w całości, w suchym, ciepłym i przewiewnym pomieszczeniu. Można delikatnie zeskrobać wierzchnią skórkę, co przyspieszy suszenie i ułatwi dekorowanie wysuszonych skorup. Wilgotność suszarni nie może przekroczyć około 50% - wilgotne powietrze jest przyczyną gnicia owoców. Zebrane tykwy wieszamy w taki sposób, by nie stykały się ze sobą - gdy zaobserwujemy, że jakiś owoc zaczyna się psuć, natychmiast go usuwamy. Proces suszenia trwa kilkanaście tygodni. Szybciej wysychają mniejsze tykwy. Nie suszymy owoców tykwy w piekarniku lub bezpośrednio na kaloryferach lub na piecu. Wysuszone tykwy obcinamy u góry i wysypujemy nasiona. A może zainteresuje cię także ten artykuł o uprawie cukinii w ogrodzie?

Od najdawniejszych czasów wyroby z tykwy znajdowały zastosowanie jako pojemniki pełniące rolę misek, naczyń na wodę, do parzenia yerba mate, czy przechowywania produktów spożywczych. Wytwarzano z nich instrumenty muzyczne i grzechotki dla dzieci. Do dzisiaj tykwa jest pożądanym materiałem do wyrobu wielu dekoracyjnych przedmiotów. Pomalowane, udekorowane tykwy mogą sprawdzić się w roli abażurów, niewielkich lampek, świątecznych ozdób, pojemników na różne drobiazgi, np. pędzle, przybory do pisania, a nawet szczoteczki do zębów. Z tykwy pomysłowi artyści tworzą wielkanocne koszyczki i zabawki dla dzieci. Kalebasy są oryginalnymi naczyniami na owoce i kwiaty. Zwolennicy popijania yerba mate chętnie skorzystają z tradycyjnego sposobu jej parzenia, w tykwowych kubkach.

W sprzedaży znajduje się wiele odmian Lagenaria sicerari:

• Tykwa pospolita ‘Birdhouse’ – jasnozielona tykwa ma kształt butelki i przypomina domek lęgowy dla ptaków. Pędy tykwy dorastają do 2,5 m długości. Roślinę wysiewa się pod osłony w kwietniu, a w maju – do gruntu.
• Tykwa ‘Kobra’ – zawdzięcza swoją nazwę wygiętej długiej szyjce, wyrastającej z gruszkowatej dolnej części rośliny. Skórka tykwy wybarwia się na ciemnozielono, z charakterystycznymi jaśniejszymi plamami. Roślina dorasta do 2,5 m - 3 m wysokości.
• Tykwa ‘Snake’ – wyróżnia się jasnozieloną cętkowaną skórką, pokrywającą długie wijące się owoce, osiągające do 100 cm. Tykwa nadaje się do obsadzania ogrodowych altan, pergoli i balkonów.
• Tykwa ‘Maranka’ – dekoracyjna oryginalna odmiana. Owoce są pokryta licznymi zgrubieniami, dołkami i zmarszczkami, co nadaje ciemnozielonym owocom niezwykły wygląd. Warzywo przybiera jajowaty kształt, z wydłużoną szyjką. Sprawdź także ten artykuł o uprawie ogórka siewnego.