Wierzba płacząca 'Chrysocoma'

Wierzba płacząca - cena, opis, sadzenie, uprawa, pielęgnacja

Wszyscy znamy partyzancką pieśń, która zaczyna się od słów: „Rozszumiały się wierzby płaczące, rozpłakała się dziewczyna w głos…”. Wierzba płacząca jeszcze do niedawna traktowana była jako zwisająca odmiana wierzby białej, najczęściej spotykanej w Europie wierzby drzewiastej. Dziś wiadomo, że gatunek ten jest mieszańcem, w którego powstaniu wierzba biała miała swój udział.

Jeśli interesują cię także inne gatunki wierzby, zebraliśmy je dla ciebie w tym miejscu.

Wierzba płacząca (salix sepulcralis) - opis gatunku

Wierzba płacząca (salix sepulcralis) w tradycji ludowej

Wierzba to gatunek, któremu w dawnych wiekach nadano status drzewa płodności. U wierzby szukały wsparcia bezpłodne kobiety, gdy wieszając na drzewie ozdoby, śpiewem i zaklęciami błagały o dziecko. Z kolei brzemienne kobiety modliły się do wierzb o pomoc w porodzie. Zostawiały nawet pod drzewem jakąś część odzieży i jeśli nazajutrz znalazły na niej choćby listek, miały pewność, że dziecko przyjdzie na świat bez problemów. Kiedy matki rodziły martwe dzieci, z wierzbowych kołków wróżyły, czy następne dziecko, które nosiły pod sercem, przeżyje. Wbijały w tym celu pozbawiony gałęzi patyk w ziemię i modląc się, troskliwie podlewały go przez miesiąc. Gdy kołek zakwitł, dziecko miało przeżyć.

Szczególne znaczenie u niektórych ludów miała dawniej wierzba płacząca. W kulturze górskich regionów Rumunii istniał specyficzny zwyczaj legalizowania narodzin dzieci z nieformalnych związków. Kiedy panna miała zostać samotną matką, dwie najstarsze kobiety ze wsi prowadziły ją pod płaczącą wierzbę, gdzie odbywała się ceremonia zaślubin zhańbionej dziewczyny z drzewem. Zaplatały pannie włosy w warkocz, wkładały jej chustkę na głowę i obchodząc trzy razy, powtarzały trzykrotnie zaklęcie: „Służebnico Pańska, poślub tę wierzbę”. Zaślubiona drzewu dziewczyna odzyskiwała dobre imię. A może zainteresuje cię także wierzba iwa w ogrodzie?

Zwyczajem wielu ludów północno-wschodniej Europy było uderzanie się wierzbowymi prętami lub rózgami podczas niektórych świąt, w celu odstraszenia złego. Pastwą tego obrzędu padały zazwyczaj kobiety, ponieważ to właśnie one podobno łatwiej ulegały pokusom. Również na naszych ziemiach zwyczaj smagania rózgami był znany. Oddawano się tej zabawie w Wielkanoc. W źródłach historycznych znajdziemy niejeden opis owego obyczaju.

Wierzba płacząca (salix sepulcralis) - opis

Wierzba rosła w Polsce na długo przed nasza erą. Po cofnięciu się ostatniego zlodowacenia pojawiła się jako mała karłowata krzewinka. Dziś jest to drzewo lub krzew różnej wielkości, popularny w polu i ogrodzie. Wierzba płacząca sadzona jest często jako roślina ozdobna. Drzewo to ma szeroką koronę i cienkie, bardzo giętkie, zwisające pędy. Dorasta do wysokości kilkunastu metrów i ma prosty pień. Kora wierzby plączącej jest na nim szara, podłużnie bruzdowato spękana, natomiast na gałązkach - połyskliwa, gładka, żółtopomarańczowa. Liście ma wierzba płacząca wąskie, lancetowate, ostro zakończone, jasnozielone od góry, a od spodu wykończone popielatym kutnerem. Przylistki są ostre, a pąki owłosione.

W stanie dzikim możemy spotkać charakterystyczną odmianę wierzby białej vitellina, o złocistożółtym lub pomarańczowym zabarwieniu. Od niej to między innymi oraz od wierzby babilońskiej pochodzą mieszańce wierzby płaczącej. Vittelina wyróżnia się, szczególnie zimą, intensywnie pomarańczowymi pędami. Kiedy rośnie w naturalnym siedlisku, jest wysokim na dwadzieścia metrów drzewem.  Odmiana ogrodowa jest natomiast niewielka, ale za to bardzo ładna.

Nieduże sadzonki drzew i krzewów, których opis nie zawsze wskazuje, czy rzeczywiście są „płaczące”, poznajemy po łacińskim określeniu pendula w nazwie odmiany. Drzewka sprzedawane są najczęściej w doniczkach o pojemności trzech lub więcej litrów. Gatunki rodzime dostępne są też z nagimi korzeniami, a więc wykopywane z gruntu w stanie spoczynku. Najlepiej przyjmują się drzewka trzy - czteroletnie. Większość z nich jest szczepiona i tylko niektóre są uzyskiwane z nasion. A może zainteresuje cię także wierzba japońska?

Wierzba płacząca w ogrodzie

Wierzba płacząca - warunki rozwoju i choroby

Wierzba płacząca rośnie bardzo szybko, choć jest krótkowieczna. Odmian zwisających raczej nie powinniśmy sadzić w małych ogrodach, gdyż ich wiotkie pędy potrzebują dużo przestrzeni. Nadmierny wzrost możemy jednak ograniczać poprzez cięcie. Najlepiej posadzić ją na wiosnę, jeszcze przed rozwojem liści, na wilgotnym stanowisku. Wierzba płacząca nie lubi suchych i piaszczystych gleb, za to bardzo lubi słońce. Pięknie wygląda wiosną i zimą, kiedy barwa jej pędów jest bardzo intensywna. Jest to roślina mrozoodporna.

Wierzba płacząca, podobnie jak inne gatunki, czasami choruje. Drzewo to zapada między innymi na plamistość pędów i liści. Objawami tej choroby wierzby płaczącej są ciemnobrązowe plamy na wierzchniej stronie liści, od spodu brązowiejące. Silnie porażone liście wkrótce opadają. Z kolei symptomami antraknozy są czarne plamy na liściach, rozmieszczone zazwyczaj wzdłuż nerwu głównego, które szybko się powiększają. Na skutek tej choroby wierzby płaczącej jej liście więdną i usychają. Aby zniszczyć ślady chorób grzybowych, przeprowadzamy cięcie porażonych pędów zaraz po zaobserwowaniu objawów. Wycięte palimy, aby choroba nie rozprzestrzeniała się. Na obydwie choroby wierzby płaczącej stosujemy podobny oprysk. Opis substancji oraz sposób użycia znajdziemy na opakowaniu.

Wierzba płacząca najładniej prezentuje się nad wodą albo też na szerokim trawniku. Sadźmy te rośliny przy mostach, nad brzegami zbiorników, na wyspach, przy kaskadach i źródełkach. Znakomicie wygląda też wierzba płacząca na dużym dziedzińcu albo posadzona w formie zielonej altany. W zestawieniu z budowlami, najładniej prezentuje się na tle niskich budynków o jasnych kolorach ścian. A może zainteresują cię także inne drzewa liściaste?

Wierzba płacząca - cięcie i rozmnażanie

Pokrój wierzby płaczącej bywa zachwiany poprzez pędy rosnące ku górze, dlatego wycinamy je zaraz po zaobserwowaniu. Wierzba płacząca szybko też ulega zagęszczeniu, dlatego trzeba ją prześwietlać. Dobrze jest zrobić to zimą lub na przedwiośniu, kiedy zadanie ułatwi brak liści. Wycinamy wówczas stare pędy, które krzyżują się albo o siebie ocierają. Jeśli chcemy, by wierzba miała bardzo płaczący pokrój, tniemy pędy nad pączkiem skierowanym ku dołowi. Jeśli natomiast bardziej podoba nam się kształt parasolowaty, przycinamy roślinę nad pączkiem skierowanym ku górze. Pędy tniemy w równej odległości od środka drzewa.

Cięcie wierzb o zwisających pędach, przeprowadza się dopiero wówczas, gdy przekwitną. Formy na pniu to po prostu rośliny z dłuższym niż zazwyczaj pniem, który rośnie w górę zamiast gałęzi, wyrastających u form klasycznych nad powierzchnią ziemi. Pęd główny jest wówczas prowadzony prosto, a wszystkie inne pędy są usuwane. Gdy roślina osiągnie odpowiednią wysokość, uszczykuje się koniec przewodnika, wówczas boczne pędy mają więcej energii do intensywnego wzrostu. Spotyka się różne wysokości roślin na pniu, z których najbardziej powszechna jest wysokość dziewięćdziesięciu centymetrów. Wierzby to rośliny szybko rosnące i taką właśnie wysokość są w stanie osiągać w jednym sezonie.

Rozmnażanie wierzb jest niezwykle łatwe. Rozmnażamy te rośliny wegetatywnie lub z nasion. Sadzonki zdrewniałe ukorzeniają się szybko. Czasami rozmnaża się wierzby przez sadzonki zielne albo siew drobnych nasion, razem z puchem, zaraz po zbiorze. Nasiona wierzby zachowują bowiem żywotność tylko przez kilka dni i powinny być wysiewane wkrótce po osiągnięciu stanu dojrzałości. W naturze nasiona opatrzone kępką włosków są z łatwością unoszone przez wiatr. Rozmnażanie wierzb płaczących odbywa się też przez szczepienie. W zależności od sposobu w jaki przeprowadza się szczepienie, zarówno zraz jak i podkładkę trzeba odpowiednio przyciąć.

Wierzba płacząca - krótki opis odmian

Istnieje wiele różnych odmian wierzb płaczących. Wierzba babilońska dorasta do dziesięciu metrów w ciągu piętnastu lat, ale możemy nadzorować jej wzrost, sadząc roślinę w donicy. Jeśli chcemy mieć ładne bazie, zdecydujmy się na rodzaj męski wierzby iwy, sprzedawany w odmianie kilmarnock (cena około 40 złotych). Tworzy ona parasolowatą koronę, wczesną wiosną gęsto pokrytą srebrzystymi kotkami. Wierzba płacząca iwa, zwłaszcza formowana na pniu (cena: 20 złotych) może z powodzeniem rosnąć w dużym pojemniku. Popularna jest też odmiana hakuro nishiki o lekko zwisających pędach (cena 30 złotych). Odmiana szczepiona dorasta do dwóch metrów.

Skręcone gałęzie mają wierzby płaczące zwane z angielska smoczymi pazurami (dragon’s claw willows). Podobne pędy i liście ma też wierzba płacząca erythroflexuosa, o gęstej kulistej koronie, dorastająca do czterech metrów wysokości. Nad oczkiem wodnym ładnie zaprezentuje się płacząca wierzba purpurowa nana. Jest to krzew dorastający do dwóch metrów, charakteryzujący się brązowoczerwoną barwą pędów. Nana jest bardzo niewymagająca w stosunku do stanowiska i znakomicie nadaje się na niskie żywopłoty. Jest szczepiona na pniu i ma zwarte, przewieszające się gałązki. Zwisające pędy ma też wierzba płacząca na pniu cotteta (cena: 20 złotych), która kwitnie przed rozwojem liści. Srebrzysta, dzięki dwustronnie owłosionym liściom podobna do oliwnika wąskolistnego, jest odmiana sericea. Charakterystyczne czerwone pędy ma wierzba płacząca chermesina.

Początek wierzbie płaczącej zagwarantowała popularna również w naszym kraju wierzba biała. Ta z kolei sięga swym rodowodem głęboko w przeszłość, gdy na polskich ziemiach pojawiła się pierwsza z rodzaju salix - wierzba karłowata. W toku ewolucji pojawiały się coraz to nowsze gatunki, które mieszały się ze sobą. Dziś wierzby to rośliny popularne, niewymagające i bardzo klimatyczne. Rosną w polu i w ogrodzie, tworząc wszędzie swojski klimat.

Literatura:

1. Binney R., Ogród naturalnie i tradycyjnie. Z poradnika babuni. Warszawa 2009.
2. Gąsek A., Różne oblicza wierzby. „Działkowiec” 2008 nr 1, s. 19-21.
3. Himmelhuber P., Cięcie drzew i krzewów. Warszawa 2009.
4. Mikolajski A., Anderson P., Małe drzewa. Poradnik ogrodniczy. Warszawa 2001.
5. Moszyński K., Kultura ludowa Słowian. T. 2, Kultura duchowa. Cz. 1. Warszawa 1967.
6. Podbielkowski Z., Słownik roślin użytkowych. Warszawa 1985.
7. Pokorný J., Kaplická J., Drzewa Europy Środkowej. Warszawa 1980.
8. Rak J., Rośliny ogrodowe. Poradnik dobrego ogrodnika. Warszawa 2007.
9. Rośliny ozdobne. Podręcznik dla zasadniczej szkoły zawodowej. Warszawa 1986.
10. Seneta W., Dendrologia. Warszawa 1983.
11. Szymanowski T., Drzewa ozdobne. Warszawa 1957.
12. Ziółkowska M., Gawędy o drzewach. Warszawa 1983.