Żarnowiec miotlasty - dekoracyjny krzew - uprawa, pielęgnacja, popularne odmiany
Żarnowiec miotlasty (Cytisus
scoparius) to roślina rosnąca dziko w Europie Środkowej, Południowej i
Zachodniej. Ten ładny krzew dekoracyjny z rodziny motylkowatych można spotkać
w Polsce nad Bałtykiem lub w górach (głównie w Sudetach), a także w niektórych
częściach niżu. Kwitnie on w maju i czerwcu charakterystycznymi motylkowymi
kwiatami, a wysiewa się go na paszę dla zwierząt albo w celu umacniania
piaskowych skarp i poskromienia lotnych piasków. Krzew cytisus rośnie też w
naszych ogrodach.
Jeśli szukasz więcej porad i inspiracji,
sprawdź także zebrane
w tym miejscu artykuły o krzewach ogrodowych.
Cytisus scoparius - krzew dekoracyjny z rodziny motylkowatych
Żarnowiec miotlasty (Cytisus scoparius) – roślina klimatu umiarkowanego i gorącego
Żarnowiec
miotlasty to zimozielona bylina z rodziny motylkowatych. Roślina ta zwana jest
też w polskiej tradycji janówcem miotłowym, szczodrzenicą miotłową, miotlichą,
mietlicą, mietlonką, witeczką, barszczewnikiem lub zajęczym grochem. W naturze
rośnie w mieszanych lub iglastych lasach, najczęściej na ich obrzeżach lub w
odkrytych miejscach. Porasta też wrzosowiska, wzgórza, wąwozy, nasypy
kolejowe, miedze i brzegi dróg. Krzew ten dostarcza pożytków pszczelich.
Występująca w
klimacie umiarkowanym i gorącym rodzina motylkowatych jest bardzo liczna. W
Polsce popularna jest uprawa wielu gatunków z tej grupy, na przykład grochu,
bobu, soi, nostrzyka, koniczyny, wyki, łubinu i fasoli. Do rodziny
motylkowatych należą rośliny jednoroczne, byliny oraz drzewa i krzewy. Na
korzeniach motylkowatych rozmieszczone są brodawki, wewnątrz których znajdują
się specjalne bakterie przyswajające wolny azot.
Rośliny z
rodziny motylkowatych mają charakterystyczne motylkowe kwiaty, których korona
składa się z pięciu płatków, z czego dwa dolne zrośnięte są w łódeczki, a dwa
boczne osłaniają wnętrze kwiatu. Nazywa się je skrzydełkami lub wiosełkami. Na
łódeczce i wiosełkach siadają owady zapylające. Pod ich ciężarem łódeczka
opada, odsłaniając wnętrze kwiatu. Nagięta przez owady rozpręża się, wskutek
czego owad zostaje opylony. Leci on potem na inny kwiat, przenosząc pyłek.
Największy w kwiatach żarnowca jest płatek górny nazywany żagielkiem. Sprawdź
także ten artykuł o polecanych drzewach i krzewach ozdobnych.
Żarnowiec miotlasty – charakterystyka
Żarnowiec
miotlasty to krzew dekoracyjny dorastający na ogół do półtora metra wysokości.
Istnieją też formy drzewiaste dorastające do czterech metrów, a także
dekoracyjne żarnowce na pniu o wysokości kilkudziesięciu centymetrów. Bylina
ta kwitnie zazwyczaj żółto. W ogrodzie uprawia się również kolorowe odmiany,
na przykład żarnowiec miotlasty czerwony. Są też żarnowce dwubarwne i
wielobarwne.
Krzew cytisus
ma rózgowato wydłużone, wzniesione, u nasady silnie gałęziste ciemnozielone
pędy. Drobne, odwrotnie jajowate, jedwabiście zielone, od spodu owłosione
listki rośliny rozmieszczone są pojedynczo. Ponieważ liście żarnowca występują
na pędach dość nielicznie, proces fotosyntezy zachodzi w łodydze. W kątach
liści wyrastają skupione w grona, pozbawione zapachu kwiaty o średnicy około
dwóch i pół centymetra. Znajdują się one na końcach gałązek.
Owocem
żarnowca jest czerwonobrunatny wydłużony, spłaszczony, na brzegach
długoowłosiony strąk z dzióbkiem. Strąki żarnowca zwijają się i rozrzucają
nasiona, które potem często samoistnie kiełkują. W naszych lasach można
spotkać duże „plantacje” tej rośliny, powstałe właśnie na skutek „działania”
naturalnych czynników. Krzew ten bardzo lubią leśne zwierzęta, głównie zające
i sarny, dlatego planując rabaty na otwartej przestrzeni, warto zabezpieczyć
je przed wizytą niechcianych gości. Sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o krzewach ozdobnych.
Żarnowiec miotlasty – wartości użytkowe rośliny
Żarnowiec
miotlasty to roślina trująca, wykorzystywana czasami w medycynie naturalnej, a
od XIX wieku także w oficjalnej - jako materiał, z którego wyodrębniano
substancje czynne. Surowcem zielarskim są ulistnione pędy oraz kwiaty
żarnowca, a czasami również nasiona i korzenie. Do celów leczniczych zbiera
się w październiku szczytowe pędy albo w maju i czerwcu same kwiaty w fazie
zakwitania albo jak podają inne źródła pełnego kwitnienia. Roślina ta zawiera
alkaloidy (w tym obniżającą wrażliwość i przewodnictwo nerwowe w mięśniu
sercowym sparteinę, używaną jako środek nasercowy), flawonoidy, żywice,
garbniki, kwasy organiczne, gorycze i olejek eteryczny. Dzięki tym składnikom
działa między innymi moczopędnie, rozwalniająco i znieczulająco.
Żarnowiec
miotlasty wykorzystywano jeszcze do niedawna w leczeniu mięśnia sercowego, a
także w niektórych chorobach nerek, wątroby, stawów i wewnętrznych krwawień.
Zewnętrznie leczono zielem żarnowca czyraki i wrzody. Nie warto jednak samemu
z tą rośliną eksperymentować, ponieważ stosowanie ziela żarnowca może
powodować silne zatrucia. Ze względu na wysoką toksyczność roślina ta bywała
dawniej raczej rzadko stosowana w medycynie ludowej. Nie powinniśmy też sadzić
jej w ogrodzie, w którym przebywają dzieci.
Włókno
żarnowca wykorzystywano dawniej do wyrobu worków i tkanin służących jako
opakowania przedmiotów transportowanych na duże odległości. Z przędzy
wytwarzano ponadto środki opatrunkowe. Z kolei z pędów żarnowca wyplatano
różne materiały i przedmioty, a także robiono miotły - stąd nazwa rośliny.
Odwarem z kwiatów żarnowca farbowano na żółto tkaniny, natomiast z kory na brunatno.
Żarnowiec miotlasty – uprawa i pielęgnacja
Żółty lub kolorowy krzew dekoracyjny
W ogrodach
uprawiany jest tradycyjny żarnowiec żółty w różnych odcieniach (np. żarnowiec
na pniu odmiany vanesse), a także coraz bardziej popularne kolorowe - choćby
żarnowiec miotlasty czerwony lena lub burkwoodii, kremowy twilight,
brzoskwiniowy frisia, pomarańczowy la coquette czy różowy zeelandia. W handlu
dostępne są też dwubarwne żarnowce, na przykład żółtoczerwony palette lub
daisy hill. Żarnowiec miotlasty czerwony ma z kolei swoje odmiany dwubarwne:
boskoop ruby o rubinowopąsowych kwiatach albo brązowoczerwony roter favorit. W
zachwyt wprawiają też wielobarwne żarnowce, mieniące się odcieniami żółci,
różu i czerwieni.
Żarnowiec
żółty, a także wszelkie odmiany kolorowe znakomicie komponują się z wszelkiego
rodzaju iglakami w ogrodzie. Możemy krzewy te sadzić pojedynczo (szczególnie
odmiany pienne) albo w większych grupach, uważając jednak, by nie stłumić
charakterystycznego miotełkowatego kształtu roślin. Wzniesione formy łodyg
znakomicie „wysmuklą” rabaty. Ładnie skomponuje się ten krzew ozdobny również
z trawami, zwłaszcza tymi, które mogą rosnąć na piaskach.
Żarnowiec
miotlasty rozmnaża się dobrze z nasion, a mogą one leżeć w ziemi bardzo długo.
Najlepiej wysiać wysiana do doniczek, choć można również bezpośrednio na
miejsce stałe w ogrodzie. Zniszczony przez mrozy łatwo się odradza od korzeni.
Przesadzając roślinę w inne miejsce, wykopujemy ją z gruntu z dużą ilością
ziemi. Gatunek ten ma bowiem długie korzenie palowe i dlatego starsze
egzemplarze nie zawsze się przyjmują. Warto więc posadzić żarnowca od razu w
miejsce docelowe.
Krzew dekoracyjny na ubogie gleby i
słoneczne stanowiska
Krzew cytisus
to bylina ciepłolubna, która rośnie głównie na podłożu ubogim, suchym i
piaszczystym. Roślina ta nie lubi gleb zawierających wapń i próchnicznych.
Lubi za to słoneczne stanowiska. Ten krzew dekoracyjny pełni ważną rolę
przyrodniczą w ogrodzie, ponieważ wzbogaca ziemię w azot. Po kwitnieniu warto
go lekko przyciąć.
Żarnowiec miotlasty nie
lubi stanowisk zalewanych wodą, dlatego warto posadzić go na skarpie lub
wzniesieniu. Nie wymaga też nawożenia. Żarnowce ogrodowe zimą potrzebują
ściółkowania, gdyż przy braku śniegu może im zagrażać susza fizjologiczna.
Podczas surowych zim krzew ten może wymarzać. Z kolei latem roślina jest w
stanie dość długo wytrzymać bez wody.
Przypomina
nieco miotłę i tak się właśnie nazywa – żarnowiec miotlasty. Uprawa i
pielęgnacja tej rośliny należy do bardzo łatwych zadań w ogrodzie. Ten ładny
krzew dekoracyjny uwielbia słońce i ciepło. Kwitnie z natury w odcieniach żółci,
ale wyhodowano też mnóstwo odmian kolorowych. Żarnowiec żółty, a także liczne
kolorowe odmiany hodowlane czują się dobrze praktycznie wszędzie, zwłaszcza na
glebach lekko kwaśnych, piaszczystych i suchych. Łatwo się rozsiewają i
rozmnażają przez podział. Nie lubią natomiast nadmiaru wody i cienia.
Literatura:
- Bonenberg K., Rośliny
użyteczne człowiekowi. Warszawa 1988.
- Kuźniewski E.,
Augustyn-Puziewicz J., Przewodnik ziołolecznictwa ludowego.
Warszawa-Wrocław 1984.
- Mowszowicz J., Flora
letnia. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących letnich pospolitych
roślin zielnych. Warszawa 1987.
- Mölzer V., Kwitnący
ogród. Warszawa [brak roku wyd.].
- Ożarowski A.,
Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich zastosowanie.
- Volák J., Stodola J.,
Severa F., Rośliny lecznicze. Warszawa 1987.
- Podbielkowski Z.,
Podbielkowska M., Przystosowanie roślin do środowiska. Warszawa 1992.
- Polakowska M., Leśne rośliny zielarskie. Warszawa
1982.
I really love your blog.. Very nice colors & theme.
Did you create this amazing site yourself?
Please reply back as I'm looking to create my own personal
website and would love to know where you got this from or exactly what
the theme is called. Thank you! Czy osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą może ogłosić upadłość
konsumencką?