Rośliny cisowate

Rośliny cisowate – rodzaje, opis, występowanie, uprawa

Rośliny cisowate to jedne z najbardziej popularnych drzew i krzewów w naszym kraju. Co prawda w Polsce występują cisy pospolite, ale drzewa chętnie sadzone są w ogrodach, na działkach i przed domem. Jakie wymagania mają rośliny iglaste? Czy uprawa i formowanie cisów na żywopłot to trudne zadanie? Sprawdź najważniejsze informacje na temat roślin cisowatych.

Rośliny cisowate – wymagania, uprawa, cięcie i formowanie

Czym wyróżniają się rośliny cisowate? Główni przedstawiciele rodziny cisowatych

Rośliny cisowate to zarówno zimozielone drzewa, jak i krzewy iglaste. Są wolno rosnące, ale też długowieczne. Igły roślin zwykle są mrozoodporne – a już na pewno w przypadku większości odmian. Rośliny są dwupienne, a kwiaty wiatropylne. Co ciekawe, w czasie pylenia kwiaty robią się jasnożółte. U roślin cisowatych kwiaty żeńskie są pojedyncze, więc nie zawiązują się w kwiatostany. Kwiaty męskie wyróżniają się z kolei tarczkowatymi pręcikami. Wszystkie zazwyczaj są kuliste i pojawiają się w ogromnych ilościach. Czasem zdarzają się też kwiaty podługowate. Rośliny cisowate nie tworzą owoców, ponieważ są nagonasienne. Najbardziej znaną w Polsce rośliną tego typu jest cis pospolity. Rośnie jako małe drzewo, jednak czasem formuje się w duże iglaste krzewy. Cis rzadko występuje na dziko. Jeśli już gdzieś się takiego znajdzie, nie wolno go wycinać lub pobierać fragmentów do własnego użytku – cis pospolity znajduje się w naszym kraju pod ścisłą ochroną.

Cis pospolity rośnie pojedynczo. Raczej nie zdarza się, aby wyrastał w drzewostanach. Mimo że cisy są w Polsce pod ochroną, jednocześnie są też jednymi z najchętniej sadzonych roślin w ogrodzie. Cisy można sadzić na terenie prywatnym – ale pod warunkiem, że posiadasz sadzonkę ze sprawdzonego źródła. Cis pospolity rośnie do ok. 15 m wysokości. Korona cisów może być kolumnowa lub stożkowata, przy czym drugi typ cisów dotyczy odmian jednopiennych. Jeśli cis ma wielokrotny pień, jego korona może być też rozłożysta. Cisy pospolite charakteryzują się delikatnie wzniesionymi wierzchołkami gałęzi. Pnie cisów obrośnięte są cienkimi gałązkami. Warto również zwrócić uwagę na system korzeniowy roślin, który u roślin jest naprawdę płytki.

Cisy mają specyficzną, popękaną korę w szaro-brązowym kolorze. Charakterystyczne jest dla niej mocne łuszczenie. Pędy cisów mają zielone igły, będące luźno rozmieszczone. Niektóre z nich przybierają brunatnozielony kolor. Cisy odróżnić można od innych iglaków po… igłach. Drzewa lub krzewy cisowate mają igły długości ok. 4 cm. Wszystkie są równe, płaskie i wąskie. Na zewnątrz wybarwione są na ciemno, a po wewnętrznej stronie wydają się jasnozielone. Przez igły przechodzą charakterystyczne dwa białe paski. Cisy kwitną w lutym, rozwijając się nawet do kwietnia. W ogrodzie stanowić mogą tło dla innych roślin. Rośliny cisowate mają niewielkie wymagania, dlatego często występują w polskich ogrodach. Jeśli dopiero zaczynasz przygodę z ogrodnictwem, warto rozważyć uprawę cisów.

Popularne rodzaje cisów kolumnowych – czy o nich słyszałeś?

Jak wiesz, w Polsce najbardziej popularny jest cis pospolity. To długowieczny iglak, który charakteryzuje się powolnym wzrostem i długim życiem – może bowiem osiągnąć wiek nawet… 30 lat! Najstarsze cisy w naszym kraju dorastają do ok. 15 m wysokości. Mowa jednak o okazach rosnących na dziko, które są pod ochroną. Cisy hodowane w ogrodzie rosną „tylko” do 4 m wysokości. Drewno cisów jest bardzo twarde. Nie ma w nim śladu żywicy, dlatego dawniej wykorzystywano cisy głównie do produkcji mebli. Iglaków na potrzeby wyposażenia wnętrz ścięto w Polsce tak dużo, że w pewnym momencie zaczęło ich brakować w lasach. Dziś cięcie dziko rosnących cisów jest zabronione.

Cis pospolity dzieli się na wiele odmian. Najbardziej docenianą w Polsce jest cis kolumnowy, który  wykazuje dużą odporność na zmiany pogodowe, choroby i szkodniki. Gdy coś mu się przydarzy, cis kolumnowy błyskawicznie się zregeneruje. Odmiana preferuje zasadową próchniczą, wilgotną i żyzną glebę. Wśród cisów kolumnowych znajdziemy też osobne rodzaje, przypisane do nich jako podgatunki. Na szczególną uwagę zasługuje Fastigata, którą należy osłaniać od zimnych podmuchów wiatru, ponieważ dzięki temu będzie lepiej rosnąć. W polskich ogrodach spotkać się też można z odmianą Fastigata Robusta. Rodacy najczęściej hodują cis w formie drzewa, jednak zdarzają się też wysokie krzewy Fastigata Robusta. Roślina może urosnąć nawet do 5 m wysokości. Cis ma równolegle rosnące, przylegające do pnia pędy. Z kolei system korzeniowy odmiany jest głęboki i gęsty.

Pielęgnacja roślin cisowatych, krok po kroku

W Polsce często spotkać się można z cisami rosnącymi w formie żywopłotów. Wśród najbardziej popularnych jest np. odmiana hicksii. Klimat w naszym kraju jest zmienny i niepewny. Właśnie dlatego poleca się uprawiać żywopłot z cisa, któremu niestraszne są anomalie pogodowe. Cisy świetnie znoszą strzyżenie pionowe i poziome, które przeprowadzać można np. nożycami spalinowymi. Rośliny cisowate najlepiej sadzić w słonecznych miejscach, ponieważ dzięki promieniom UV będą znacznie szybciej i lepiej się rozwijać. Cis hodowany na żywopłot może też oczywiście zostać posadzony w zacienionym stanowisku, jednak w takim może nieco wolniej rosnąć. Sadzonki dostaniesz niemal w każdej szkółce zielarskiej. Nie zapominaj jednak, że rośliny potrzebują dwóch sezonów do porządnego zakorzenienia się w ziemi. Dopiero po upływie tak długiego czasu pędy cisów zaczną rosnąć, co roku przyrastając o kolejne 20 cm. Dopiero później cis wybarwi się na intensywny zielony kolor i będzie cieszyć oczy domowników.

Rośliny cisowate należy sadzić w jednym rzędzie. Prawidłowa rozstawa między sadzonkami to ok. 40-50 cm. Pamiętaj o zachowaniu takich odstępów, jeśli żywopłot ma spełniać swoje zadanie i jednocześnie dobrze wyglądać. Większa odległość między cisami sprawi, że zrobią się brzydkie luki i trzeba będzie dłużej poczekać na utworzenie się żywopłotu. Jego linia również powinna zostać odpowiednio wcześniej wyznaczona. Ziemię na sadzonki należy kopać wzdłuż wyznaczonej linii. Wykop dół dwa razy większy od bryły korzeniowej, następnie wsadź do środka sadzonkę, zasyp ziemią i udeptuj nogami. Mniejsze odmiany umieścisz w ziemi, używając wideł ogrodniczych lub specjalnego szpadla.

Cisy świetnie czują się w podłożu z odkwaszonym torfem. Jeśli takiej nie masz, warto zaopatrzyć się w dedykowaną ziemię do cisów i posadzić w niej roślinę. Podłoże należy zmieszać z glebą w ogrodzie i przygotować ziemię, zanim sadzonki zapuszczą w niej korzenie. Dodaj też specjalną odżywkę do gleby – może być gotowa ze sklepu ogrodniczego (np. odżywka granulowana) albo w formie obornika. Tradycyjny kompost ogrodowy również świetnie zasili podłoże. Warto je systematycznie nawozić, bo dzięki temu można poprawić budowę gleby.

Formowanie cisów w żywopłot – dowiedz się, jak to zrobić!

O tym musisz wiedzieć, zanim zabierzesz się za samodzielną pielęgnację cisów

Rośliny cisowate zawsze sadzi się z wyższymi iglakami. Dzięki temu, że system korzeniowy cisów ma zdolność do współpracy z innymi roślinami, nie trzeba sadzić ich w odosobnionych częściach ogrodu. Warto dodać, że korzenie cisów są zwięzłe i gęste. Można zatem niemal dowolnie przesadzać rośliny, nawet gdy będą mieć już kilka lat. Rośliny cisowate najlepiej sprawdzają się w roli żywopłotów, więc obsadzać można nimi np. mur przed domem. Iglaki uwielbiają wilgotne powietrze, dlatego dobrym pomysłem jest również umieszczenie ich w okolicy oczka wodnego. Cisy nie mogą być jednak zbyt blisko wody, gdyż nadmierne nawodnienie wcale nie zadziała na korzyść ich rozwoju. Rośliny cisowate nie potrzebują skomplikowanej pielęgnacji. Należy jedynie pamiętać o regularnym przycinaniu, ponieważ wtedy będą mogły zachować najbardziej estetyczną formę i pokrój. Rośliny należy formować wiosną. Trzeba też zabezpieczyć je na zimę, zwłaszcza gdy zapowiadają się mrozy.

Cis to prosta w uprawie roślina. Jej pielęgnacja jest tak prosta, że początkujący ogrodnik powinien znakomicie sobie z nią poradzić. Jeśli zależy ci na roślinach o ładnym pokroju, które latami będą się rozwijać, nie sadź ich w kwaśnej glebie. Rośliny cisowate nie przepadają też za mokrym podłożem, bo w takim nie mogą się dobrze rozrastać. Przed okresem wegetacji (wiosną) należy dokładnie przyciąć cisy. Cięcie należy powtórzyć na początku lipca. Najbardziej wnikliwej pielęgnacji potrzebują najmłodsze okazy cisów. Młode odrosty powinny mieć zapas czasu na zdrewnienie przed zimą.

Jak przycinać cisy? Przydatne wskazówki oraz ważne informacje

Żywopłot z roślin cisowatych należy przycinać niedługo po posadzeniu w ziemi, gdy pojawią się pierwsze duże przyrosty. Rośliny cisowate trzeba przycinać dokładnie z każdej strony. Gdy o tym zapomnisz, jedynym ratunkiem dla cisów może okazać się drastyczne cięcie, które zwykle skutkuje powstawaniem brzydkich dziur w żywopłocie. Aby przycinanie i formowanie miało sens, rób to późną wiosną lub na początku lata. Jeśli przyrost będzie naprawdę obfity, po zakończeniu przymrozków wykonaj specjalne cięcie. Niektórzy zastanawiają się, czy istnieje idealna data na przycinanie lub formowanie żywopłotów z roślin cisowatych. Otóż takiej daty nie ma, gdyż wszystko zależy od warunków pogodowych. Cis pod żywopłot najlepiej przycina się w momencie, gdy temperatura znajduje się powyżej zera. Krzew przycinać trzeba również, zanim wypuści nowe przyrosty. Czy rośliny cisowate można przyciąć jesienią? Owszem, ale tylko maksymalnie do połowy września.

Cis pospolity znakomicie czuje się w przepuszczalnej glebie. Chcesz posadzić go w ogrodzie? Musisz wobec tego dbać o wilgotne podłoże rośliny. Należy podlewać cis do chwili, gdy zapuści korzenie w ziemi. W pielęgnacji młodych cisów najważniejsze jest systematyczne podlewanie – bez tego roślina nie będzie miała możliwości poprawnie wzrosnąć. Jeśli chcesz mieć okazały żywopłot z cisa przed domem, powinieneś skupić się przede wszystkim na nawadnianiu rośliny. Ważne będzie również regularne ściółkowanie podłoża np. drobną korą. Dzięki temu uda się zatrzymywać wilgoć w glebie. Poza tym systematyczne ściółkowanie powstrzyma rozwijanie się chwastów w ziemi. Przestrzegając wszystkich warunków pielęgnacyjnych i uprawnych cisów, krzewy umożliwią stworzenie przepięknego ogrodu lub żywopłotu przed domem.

Cis jako roślina trująca – wszystko, co warto wiedzieć o roślinach cisowatych

Cisy są najbardziej trującymi roślinami iglastymi na świecie. Niektórzy nazywają je przez to „drzewami śmierci”. Cisy wytwarzają szkodliwe substancje, takie jak taksyna, taksol i glikozydy cyjanogenne. Są toksyczne, a także bardzo niebezpieczne zarówno dla ludzi, jak i dla zwierząt. Najbardziej niebezpieczne są owoce cisów – właśnie w nich zebrana jest potężna ilość taksyny. Cis nie stanowi zagrożenia dla skóry (np. dłoni), jednak może zagrażać układowi pokarmowemu. Zjadając owoc rośliny, organizm błyskawicznie wchłonie wraz z nim szkodliwe substancje. Pierwsze reakcje pojawić się mogą do dwóch godzin od spożycia owocu cisu. W przypadku wystąpienia niepożądanych reakcji obronnych należy natychmiast udać się do lekarza pierwszego kontaktu.

Sadzenie cisów nie stanowi zagrożenia. Rośliny cisowate są jednak bardzo niebezpieczne dla ludzi i zwierząt, gdy się je spożyje. Dotykanie roślin cisowatych nie powinno martwić – trucizna znajduje się bowiem w środku owoców, igieł oraz gałęzi. Po spożyciu wymienionych elementów do organizmu uwolni się jednak toksyczna substancja. Potrafi bardzo długo utrzymywać się w owocach, igłach i gałęziach. Aby nie dochodziło do nieprzyjemnych sytuacji, najlepiej uniemożliwić zwierzakom oraz małym dzieciom dostęp do cisa. Gałęzie, igły i owoce nie powinny stanowić obiektu do zabaw.