Rośliny makowate

Rośliny makowate - rodzaje, opis, uprawa, wykorzystanie, porady

Rośliny makowate (Papaveraceae Juss.) to rodzina obejmująca około 800 gatunków. Duża część z nich ma naprawdę ciekawe kwiaty, dlatego jest traktowana jak rośliny ozdobne. Ze względu na zawartość alkaloidów, niektóre gatunki są uważane za lecznicze. Rośliny makowate występują naturalnie także w Polsce. Warto wiedzieć, które z nich sprawdzą się w ogrodzie kwiatowym.

Rośliny makowate (Papaveraceae Juss.) – charakterystyka

Rośliny makowate należą do nadklasy okrytonasienne i rzędu jaskrowce. To wyjątkowa rodzina roślin o niebanalnych walorach dekoracyjnych. Występują głownie w Eurazji i na północnej półkuli. Są to zazwyczaj rośliny zielne – jednoroczne, dwuletnie i byliny. Dosłownie kilka gatunków to krzewy, a zaledwie dwa rodzaje to niewysokie drzewka (o maksymalnej wysokości do 6 metrów). Cechą charakterystyczną roślin makowatych jest korzeń palowy.

Liście skrętoległe, czasami układają się w przyziemną różyczkę. Zazwyczaj blaszka liściowa jest podzielona i osadzona na krótkim ogonku. Kwiaty są bardzo odmienne. Część z nich jest pojedyncza i składa się z barwnej korony. Mogą być także baldachokształtne. Kwiaty są obupłciowe i najczęściej bezwonne, owadopylne i wiatropylne. Jak wszystkie okrytonasienne, rośliny makowate wytwarzają owoce ze słupków. W środku chowają się nasiona – są zazwyczaj drobne i zawierają substancje oleiste.

Rośliny makowate – gatunki użytkowe

Rośliny makowate to 760-780 gatunków. Wiele z nich ma właściwości lecznicze za sprawą dużej zawartości alkaloidów. Mogą mieć one zarówno dobroczynne, jak i toksyczne działanie. Mak lekarski zawiera wiele alkaloidów wykorzystywanych w medycynie: tebainę (wykorzystywaną do tworzenia opioidowych leków przeciwbólowych), kodeinę (używaną w syropach i tabletkach na kaszel) i morfinę (stosowaną jako środek przeciwbólowy). Inne maki także dostarczają tebainy. W medycynie chińskiej wykorzystywana jest także kokorycz. Jej bulwy po wygotowaniu i wysuszeniu kruszy się, by stworzyć napar lub nalewkę o działaniu kojącym i łagodzącym.

Mak lekarski dostarcza także smacznego maku. Jego owoce, czyli makówki, zawierają mnóstwo drobnych ziarenek, używanych głównie do deserów i pieczywa. Nasiona innych maków są niejadalne.

Rośliny makowate – gatunki ozdobne

Rośliny makowate są znane ze swoich właściwości ozdobnych głównie ze względu na duże kwiaty o efektownym wyglądzie. Same maki są uprawiane jako dekoracyjne. Na łąkach i polach pojawia się mak polny, ale to nie jest roślina, która może zdobić ogrody. Na rabatach czerwienią się i różowią maki wschodnie, nazywane także makami tureckimi. Są znacznie większe, a niektóre odmiany mają pełne kwiaty. Są to rośliny jednoroczne.

W ogrodach pojawia się także czasami pozłotka kalifornijska. Ma ładne kwiaty zebrane w duże kwiatostany, ale jej liście także są niezwykle urocze. Silnie podzielone, ładnie się prezentują poza okresem kwitnienia. Spośród przedstawicieli makowatych na uwagę zasługują także serduszka. To rośliny wieloletnie, które na przewieszających się pędach mają mniejsze kwiatki w kształcie serca. Bardzo ciekawą rośliną, bardzo różniącą się od swojej rodziny, jest kokorycz pełna. Tworzy ona wiechy podłużnych kwiatów o fioletowym kolorze.

Rośliny makowate – uprawa

Rośliny makowate mają bardzo różne wymagania. Dla przykładu – maki uwielbiają słońce i wymagają maksymalnie nasłonecznionego stanowiska, a kokorycz pełna lubi półcień i nieco chłodniejsze miejsca. Dlatego przed wysiewaniem czy sadzeniem roślin makowatych w ogrodzie, należy sprawdzić, jakie stanowisko będzie dla nich najlepsze. Wszystkie rośliny są idealnymi kompanami i można sadzić je na większych rabatach i w kolorowych kompozycjach.

Rośliny uprawne z tej rodziny potrzebują uprawionego i dobrze zagospodarowanego stanowiska. Jednoroczne rośliny wysiewa się z nasion wprost do gruntu, dwuletnie lub wieloletnie można posadzić z sadzonek przygotowanych wcześniej w domu lub kupionych w sklepie ogrodniczym. Uprawa makowatych nie jest szczególnie trudna i nie zajmuje za wiele czasu.