Warzywa

Kalarepa jest łatwym w uprawie, szybo rosnącym warzywem kapustnym. W zależności od odmiany oraz z zachowaniem odpowiednich terminów sadzenia, może zapewnić zbiory aż do późnej jesieni. W odróżnieniu od innych warzyw, bulwa pędowa kalarepy tworzy się nad ziemią, a nie w glebie.

Rzodkiewka, znana od tysięcy lat, jest odmianą botaniczną rzodkwi zwyczajnej. To popularne i lubiane powszechnie warzywo dotarło do Europy dopiero w XVI wieku. Dzięki bardzo krótkiemu okresowi wegetacji rzodkiewka zwykle sezon na warzywnej rabacie. W uprawie istnieje wiele kultywarów o różnej formie i kolorze korzenia.

Ze skrzyżowania w naturze kapusty warzywnej (Brassica oleracea) i kapusty właściwej (Brassica rapa) powstała kapusta rzepak, której odmiana jest jedną z najważniejszych obecnie uprawianych roślin oleistych. W ogrodzie rzepak może mieć zastosowanie jako roślina ozdobna albo zielony nawóz pod inne uprawy. W naszych warunkach sieje się przeważnie rzepak ozimy.

Gatunek dyni o wydłużonych, gruszkowatych albo okrągłych owocach (w zależności od odmiany). Miąższ jest słodkawy, bez włókien, ciemnożółty i odznacza się charakterystycznym zapachem piżma. Pod względem smaku dynia piżmowa jest gwiazdą w swoim botanicznym rodzaju.

Warzywo nazywane w skrócie rzepą jest podgatunkiem kapusty właściwej. Zgrubiały korzeń rzepy jest podobny w smaku do rzodkiewki. Do spożycia nadają się też młode liście. W drugim roku roślina rozwija drobne, złocistożółte kwiaty.

Patison jest grupą odmian dyni zwyczajnej i podobnie jak jego krewniacy został przez Hiszpanów przywieziony z Ameryki do Europy. Powszechnie przyjęta nazwa wywodzi się z języka francuskiego: „pâtisson” od słowa „pâté”= pieróg, co związane jest z kształtem owocu. Charakterystyczny dla patisona jest jego spłaszczony, soczewkowaty kształt, który kojarzy się ze spodkami UFO.

Pochodząca prawdopodobnie ze Skandynawii brukiew jest korzeniową odmianą gatunku kapusta rzepak. W ciężkich czasach wojen brukiew zastępowała wiele produktów spożywczych. Warzywo jest łatwe w uprawie i zdrowe. W drugim roku tworzy pęd kwiatowy i rozwija drobne, żółte kwiaty.

Brukselka jest odmianą kapusty warzywnej i powstała w ówczesnych Niderlandach Hiszpańskich, dzisiejszej Belgii. Ta kapusta tworzy mocną, ulistnioną łodygę, na której w kątach liści tworzą się małe główki - silnie skrócone pędy boczne. Pęd kwiatostanowy i drobne żółte kwiaty rozwijają się dopiero w drugim roku.

Sałata rzymska jest odmianą botaniczną sałaty siewnej. Znana była w Egipcie już 4000 lat temu i początkowo uprawiana tylko w rejonie śródziemnomorskim. Obecnie ta sałata o podłużnych, mocno pofalowanych liściach rozprzestrzeniła się w całej Europie i Ameryce.

Rzodkiew oleista jest odmianą botaniczną rzodkwi zwyczajnej i bliską krewniaczką popularnej rzodkiewki. W rolnictwie jest uprawiana jako roślina oleista i pastewna, ale w ogrodzie może pełnić rolę dekoracyjną oraz służyć jako źródło pokarmu dla owadów.

Salata masłowa nie jest odrębnym gatunkiem rośliny warzywnej, a jedynie szczególną formą sałaty głowiastej, która z kolei jest botaniczną odmianą sałaty siewnej. W przypadku uprawianych od wieków roślin użytkowych dominują ich odmiany i mieszańce, podczas gdy pierwotne gatunki często już nie istnieją. Delikatna w smaku i dotyku sałata masłowa należy do ulubionych warzyw ogrodowych.

Czosnek askaloński, czyli cebula szalotka tworzy niewielkie, wydłużone cebule, które niewiele różnią się od typowej Allium cepa. Szalotka jest niewątpliwie bardziej pracochłonna w obieraniu, za to bardziej aromatyczna. Nazwa gatunkowa nawiązuje do śródziemnomorskiego portu Aszkelon, z którego - według podań - krzyżowcy przywieźli szalotkę do Europy.

Skorzonera jest nie tylko cennym warzywem korzeniowym, ale również piękną rośliną ozdobną. Duże żółte kwiaty o zapachu wanilii na długich pędach kwiatowych przypominają nieco kwiaty mniszka lekarskiego. Nazwa rodzajowa Scorzonera wywodzi się od hiszpańskiego escorzonera = żmija i nawiązuje do dawnego zastosowania tej rośliny w medycynie ludowej jako lekarstwa na jad żmii.

Znany od czasów starożytnych gatunek botaniczny kapusty warzywnej jest uprawiany na całym świecie w rozmaitych odmianach, jak na przykład kalafior, jarmuż albo brukselka. Z czasem powstały też formy ozdobne kapusty, których efektownie zabarwione i ukształtowane liście stanowią ozdobę ogrodowych rabat i tarasów, a nawet są wykorzystywane w wazonach jako "kwiaty" cięte.

Rzodkiew biała jest większą siostrą rzodkiewki i świeżo zebrana smakuje równie dobrze. Jak to w przypadku uprawianych od wieków popularnych warzyw bywa, spotykane w ogrodach rzodkwie i rzodkiewki są kultywarami odmian botanicznych rzodkwi zwyczajnej (Raphanus sativus).

Kalafior romanesco jest odmianą kapusty warzywnej, która jest uprawiana w Europie od XVI wieku. Ponieważ był on wyhodowany i uprawiany pierwotnie w okolicach Rzymu, stąd nazwa " romanesco". Ten kalafior odznacza się zielonym kolorem, dużą zawartością witamin oraz niezwykłą formą nazywaną samopodobieństwem - kształt całości kwiatostanu jest podobny do elementów składowych.

Ziemniak 'Gala' jest młodą odmianą wyhodowaną w Niemczech na początku obecnego wieku. Jest to odmiana wczesna o owalnych bulwach z gładką, jasnobrązową skórką i żółtym miąższem. Słoneczne stanowisko i żyzna, przepuszczalna gleba są warunkiem obfitych zbiorów ziemniaków 'Gala'.

Kapusta sitowata znana potocznie jako musztardowiec, chińska musztarda albo kapusta sarepska jest rośliną jednoroczną ze znanej rodziny kapustowatych. Liście mogą być wykorzystywane jako warzywo, nasiona jako przyprawa, a cała roślina z żółtymi kwiatami ma również walory dekoracyjne. Do Polski przybyła dopiero w XIX wieku.