Czym jest fuzarioza zbóż - przyczyny, objawy

Czym jest fuzarioza i jakie rośliny atakuje

Pod nazwą fuzarioza ukrywa się szereg grzybiczych chorób roślin uprawnych. Nazwa pochodzi od grupy grzybów Fusarium, której kiedyś przypisywano wywoływanie tej choroby. Fuzarioza najczęściej dotyka upraw zbóż i kukurydzy powodując znaczne straty. Choroba jest bardzo groźna, gdyż zarodniki grzyba szybko się rozwijają, są w stanie długo przetrwać w glebie i są toksyczne. Fusarium oraz niektóre inne rodzaje grzybów wytwarzają mykotoksyny, które są nie tylko rakotwórcze, lecz przyczyniają się do groźnych zatruć, także śmiertelnych. Mykotoksyny osłabiają układ odpornościowy, przyczyniają się do powstawania alergii, a także mogą powodować choroby układu oddechowego, wątroby i układu pokarmowego.

Fuzarioza występuje na całym świecie i atakuje takie rośliny, jak kukurydza i zboża, jak pszenica, żyto, pszenżyto i jęczmień. Główne przyczyny chorób grzybiczych roślin to uprawach monokulturowe bez płodozmianu, które nie sprzyjają rozwojowi antagonistów grzybów. Fuzarioza rozwinęła się szczególnie w ostatnich dekadach wskutek wprowadzenia nowoczesnego rolnictwa opartego na monokulturach, a szczególnie oszczędnościowego systemu upraw.

Fuzarioza nie jest chorobą jednolitą. Grzyby wywołują różne choroby związane z fuzariozą. Są to takie choroby roślin jak:

  • zgorzel siewek,
  • zamieranie ziarna,
  • choroby podsuszkowe,
  • fuzarioza kłosów,
  • fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni.

Fuzariozy dotykają nie tylko zbóż i kukurydzy, lecz także warzyw, chmielu, lnu, truskawek itp. Z fuzariozą związana jest także zgnilizna cebuli lub główek kapusty, jak również więdnięcie pomidora, ogórka, ziemniaka i innych warzyw. Fuzariozy odpowiedzialne są również za powstanie zgorzeli warzyw i roślin ozdobnych. Do fuzarioz zalicza się również pleśń śniegowa i zgorzel siewek. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o najczęstszych chorobach roślin.

Objawy fuzariozy

Charakterystycznym objawem fuzariozy, który możemy z daleka zobaczyć na polach zbóż, jest pamarańczowe lub różowe zabarwienia powodowane przez skupiska zarodników grzyba. Najczęściej zabarwienia występują miejscowo, dlatego też z daleka widać na polu miejsca zaatakowane przez grzyba, różniące się odcieniem.

Grzyb atakuje różne części kłosa, zaś jego efektem jest zamieranie i opadanie liści. W przypadku wczesnego porażenia grzybem zboża mają puste kłosy. Natomiast jeśli porażenie nastąpi później, po kwitnieniu zbóż, ziarna będą gorszej jakości i mogą zawierać mykotoksyny.

Fuzariozy zbóż

Objawem fuzariozy zbóż jest zgorzel siewek, czyli obumieranie siewek tuż po zakiełkowaniu. Siewki są powykręcane i często zamierają przed wzejściem nad powierzchnię gleby. Te, które wzejdą, mają różowy nalot i często również obumierają. Jej przyczyną są najczęściej uprawy monokulturowe, które nie sprzyjają rozwojowi antagonistów dla grzybów.

Częstą chorobą grzybiczą zbóż jest fuzarioza kłosów. Zboża atakowane są przez różne grzyby, zaś objawy choroby są inne w zależności od okresu infekcji. Choroba grzybicza zbóż występuje w postaci zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni lub w postaci fuzariozy kłosów. Fuzarioza kłosów jest znacznie groźniejsza i trudniejsza do zwalczania. Powoduje zamieranie kłosów lub zakażenie ziarna mikotoksynami. Fuzariozę kłosów wywołują różne gatunki grzybów. Objawem jest bielenie kłosów, które wyglądają inaczej niż zdrowe kłosy. W silnie porażonych kłosach widać różowe lub pomarańczowe zarodniki grzybów. Silna fuzarioza kłosów wywołuje efekt pomarańczowych lub różowych plam na polach zbóż.

Porażone liście w ogrodzie, a także jakie są sposoby rozpoznawania, zwalczania, a także zapobieganie chorobom roślin
Jak wygląda fuzarioza na liściach, a także rozpoznanie, zawalczanie i profilaktyka chorób roślin krok po kroku

Zgorzel podstawy źdźbła objawia się powstawaniem u podstawy źdźbła brunatnych przebarwień, często w formie kreskowej. Porażone są również korzenie, które gniją. Początkowo roślina ulega osłabieniu, a następnie zamiera.

Groźną fuzariozą powodującą znaczne straty gospodarcze jest fuzarioza kukurydzy. Zakażenie grzybicze zaczyna się na czubku kolb kukurydzy. Ziarniaki znajdujące się w kolbie ulegają zniszczeniu lub są zakażone mykotoksynami.

Zwalczanie fuzariozy zbóż - opryski, środki chemiczne i sposoby ekologiczne

Zwalczanie chorób grzybiczych roślin jest bardzo trudne i często niemożliwe. Podstawą jest zapobieganie. Zgorzeli siewek oraz fuzariozie kłosów zapobiega się poprzez dobry wybór materiału siewnego oraz zaprawy do nasion zawierające fungicydy lub biologiczne środki zapobiegające rozwojowi grzybów. Stosuje się również podorywkę oraz głęboką orkę. W przypadku fuzarioz ważny jest płodozmian. Na przykład nie powinno się uprawiać kukurydzy na tym samym polu częściej niż do 4 lata.

Silnie skażone plantacje należy zaorać. W przypadku słabo porażonych plantacji lub zdrowej plantacji po wilgotnej pogodzie stosuje się opryski grzybobójcze. Do oprysków przeciwko fuzariozie stosuje się środki chemiczne zawierające fungicydy.

ikona podziel się Przekaż dalej