Osutka sosny i innych iglaków - przyczyny, objawy i zwalczanie krok po kroku
Żółknące i masowo opadające sosnowe igły, na których możemy zaobserwować ciemne plamki, z czasem zmieniające się w prążki - to objawy osutki - grzybowej choroby sosny, którą wywołują grzyby anamorficzne i workowe. Chociaż osutka sosny atakuje głównie sosnę pospolitą, może również występować na innych gatunkach sosen. Walka z chorobą nie jest łatwa - wymaga zastosowania odpowiednich zabiegów i oprysków grzybobójczymi preparatami. Przeczytaj, jak przeprowadzić leczenie porażonych iglaków.
Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o chorobach roślin.
Osutka sosnowa – objawy osutki
Groźna choroba atakuje w sposób epidemiczny sosnę pospolitą (Pinus silvestris), ale może także porażać– sosnę czarną (Pinus nigra), jodłę (Abies), świerk (Picea abies )oraz inne gatunki drzew iglastych. Osutka sosny atakuje głównie młodsze iglaki, na terenie Europy, Azji, Ameryki Północnej i Nowej Zelandii. W naszym kraju choroby sosny są szczególnie dotkliwe dla upraw w lasach gospodarczych.
Osutka sosnowa atakuje w czasie ciepłej i wilgotnej wiosny. Sprzyja rozwojowi choroby deszczowe lato i jesień oraz łagodna zima. Chorobotwórcze grzyby nie tolerują wysokich temperatur i mrozu, stąd w czasie letnich upałów i mroźnej zimy infekcja występuje w sposób ograniczony. Zarodniki osutki zimują w opadłych igłach, by na wiosnę ponownie się uaktywnić.
Oznaki choroby sosny pojawiają się od wiosny do października. Igły sosny zaczynają żółknąć, a na ich powierzchni pojawiają się żółte plamki, z czasem powiększające się i przybierające postać prążków, czerniejących na obumarłych igłach. Na porażenie narażone są przede wszystkim igły majowe – na tegorocznych pędach. Jesienią igły zaczynają się przebarwiać na czerwonawo i brązowo. Na wiosnę i latem następnego roku obserwuje się masowe opadanie igieł. Utrata igieł, które są niezbędne w przebiegu procesów asymilacyjnych, prowadzi do zamierania drzewa.
Osutka wiosenna i jesienna – sposoby zwalczania
Drzewa iglaste, porażone chorobą grzybową, zrzucają igły na wiosnę i jesienią, stąd rozróżnienie na choroby na osutkę wiosenną i jesienną.
Osutka wiosenna - najbardziej narażone są na infekcję sosny 1 - 5-letnie, od wiosny do jesieni. Oznaki porażenia uwidaczniają się we wrześniu. Na przyszłą wiosnę rozpoczyna się masowe opadanie igieł. W przypadku infekcji jednorocznych siewek, dochodzi do ich deformacji i wyginania się w różnych kierunkach. Porażenie wywołuje grzyb rodzaju Lophodermium:
- grzyby Lophodermium seditiosum – atakują młode sosny i powodują porażenie tegorocznych igieł,
- grzyby Lophodermium pinastri –wywołują porażenie drzew starszych, powyżej 5 roku rozwoju.
Osutka jesienna – infekcja nie występuje na pędach tegorocznych - oznaki porażeniaobserwujemy tylko na zeszłorocznych pędach. Igły zaczynają przebarwiać się na żółto, czerwonawo i brązowo, by jesienią masowo opadać. Warunki, sprzyjające rozwojowi choroby, to ciepła i wilgotna aura. Porażenie wywołują grzyby:
- Scietphoma pythiophila – najczęściejwywołujący osutkę sosny,
- Cyclaneusma minus – efekt porażenia to osutka świerka, osutka jodły, osutka sosny oraz innych gatunków sosen.
Zwalczanie choroby grzybowej jest bardzo trudne. Zanim przystąpimy do opryskiwania drzew środkami chemicznymi, możemy zastosować inne sposoby, ograniczające wystąpienie infekcji:
- systematycznie usuwamy i palimy opadające igły,
- młode drzewa podlewamy wokół pnia, wprost do gleby, unikając spryskiwania pędów i igieł,
- dostarczamy drzewom wody, także zimą,
- przy kupowaniu sadzonek sosny, dokładnie sprawdzajmy ich stan, by nie zasadzić drzewo porażone osutką,
- nie jest wskazane nasadzanie drzew w dużym zagęszczeniu, co sprzyja rozprzestrzenianiu się choroby,
- należy przeprowadzać cięcia pielęgnacyjne, należące do ważnych zabiegów profilaktycznych,
- wzmacniamy rośliny, poprzez zastosowanie nawozów zawierających potas, fosfor i żelazo. Nawóz rozsypujemy wokół drzewa pod koniec marca lub na początku kwietnia. Sprawdź także ten artykuł o uprawie sosny zwyczajnej.
Osutka świerka, osutka jodły, osutka sosny – czym pryskać drzewa?
Zarodniki chorobotwórczych grzybów uwalniają się kilka razy w ciągu sezonu wegetacyjnego, stąd oprysk sosen wykonujemy na wiosnę, latem i jesienią. Drzewa, ziemię oraz igły, leżące wokół nich, opryskujemy odpowiednimi preparatami.
SCORE 250 EC – środek grzybobójczy, zawierający difenokonazol – fungicyd grzybobójczy, przeznaczony jest do zastosowania zarówno zapobiegawczego, jak i interwencyjnego. W sezonie wegetacyjnym wykonujemy dwukrotny oprysk, w odstępie 10-dniowym - 50 ml skoncentrowanego preparatu mieszamy z wodą (125-188 l).
DITHANE NEOTEC 75WG – środek w postaci granul przeznaczony jest do sporządzenia wodnej zawiesiny. Grzybobójcza substancja odporna jest na zmywanie w czasie opadów. Substancje dodatkowe, obecne w preparacie, umożliwiają dokładne pokrycie igieł substancją biologiczną. Oprysk wykonujemy co 7-14 dni.
Inne środki grzybobójcze, dzięki którym osutka drzew iglastych może zostać zwalczona lub ograniczona, to Antracol 70 WG, Antracol 70 WP, Penncozeb 80 WP oraz Sarfun 500 SC. Powinny być stosowane zamiennie, by leczenie było skuteczne, a chorobotwórcze grzyby nie stały się na nie odporne.