Stonka ziemniaczana i kukurydziana - zwalczanie, polecane preparaty

Jak wygląda stonka ziemniaczana

Jak wygląda groźny chrząszcz żerujący na liściach ziemniaków

Większość osób kojarzy znane szkodniki ziemniaków o pokrywach skrzydeł w czarne i żółte paski i pomarańczowej głowie. Po II wojnie światowej stonka miała być bronią imperialistów przeciwko nowo powstałym państwom bloku sowieckiego. Jakoby była zrzucana z samolotów, aby nie dopuścić do powstania raju na ziemi, jakim miał być socjalizm. W czasach PRL organizowano akcje zbierania stonki z upraw ziemniaków przez młodzież miast i wsi. Stonka stała się też wygodnym pretekstem dla władz PRL do usprawiedliwiania przed społeczeństwem braków żywności w sklepach.

Pierwotnym miejscem bytowania stonki ziemniaczanej była Ameryka Południowa, skąd owad ten wraz z sadzonkami ziemniaków rozprzestrzenił się na całym świecie. Obecnie bytuje on na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Afryki. W Europie owada tego zaobserwowano po raz pierwszy w 1877 roku, zaś w Polsce pojawił się po II wojnie światowej. Przypuszcza się, że szkodniki te zostały rozwiezione po całym świecie na statkach przewożących żywność między kontynentami. Rozprzestrzenił się bardzo szybko, gdyż w Europie naturalni wrogowie stonki prawie nie występują.

Stonka ziemniaczana to nieduży chrząszcz, którego charakterystyczną cechą jest pomarańczowa głowa i pokrywy skrzydeł w żółte i czarne paski. Natomiast larwa stonki jest pomarańczowa w czarne kropki. Stonka ziemniaczana należy do rodziny stonkowatych. Rodzina ta obejmuje około 35 000 gatunków, z czego około 500 żyje w Polsce. Wśród stonkowatych 20 gatunków to szkodniki, które żerują na ziemniakach, zbożu, warzywach lub roślinach ozdobnych. Większość gatunków stonkowatych żywi się roślinami, lecz nie są to szkodniki o znaczeniu gospodarczym, gdyż żerują głównie na roślinach dzikich. Natomiast niektóre stonkowate uważane są za sprzymierzeńców człowieka, gdyż zjadają chwasty.

Stonka ziemniaczana - cykl rozwojowy

Stonka ziemniaczana pierwotnie żerowała na roślinach psiankowatych w Ameryce Północnej. W owym czasie był to mało szkodliwy owad, który nie wyrządzał znaczących szkód. Wraz z rozwojem upraw ziemniaka, chrząszcz wybrał tę roślinę jako główne źródło pożywienia. Niestety popularność upraw ziemniaka wpłynęła także na zwiększenie się populacji tego owada, który z nieszkodliwego chrząszcza awansował na jednego z najgroźniejszych szkodników świata. Owad zjada łodygi, kwiaty i liście ziemniaka. W przypadku masowego występowania szkodnika, może on w krótkim czasie całkowicie zlikwidować plantację ziemniaków.

Stonka ziemniaczana przechodzi przez stadia jaja, larwy i owada dorosłego. W ciągu sezonu wegetacyjnego żyją 2 pokolenia owada, z tym że drugie pokolenie nie przechodzi pełnego cyklu z powodu krótkiego lata

Dorosłe owady zimują w glebie. Chrząszcze uaktywniają się w maju, kiedy to opuszczają glebę i rozpoczynają loty i kopulację. Owady dorosłe opuszczają glebę szybciej w czasie ciepłej wiosny. W czerwcu samice składają jaja po spodniej stronie liści ziemniaka. Jaja są łatwo widoczne, gdyż mają charakterystyczny żółty kolor. Pomarańczowa larwa stonki żeruje na liściach ziemniaka przez kilka tygodni. Następnie schodzi do gleby w celu przepoczwarzenia się. Po 3 tygodniach pojawiają się chrząszcze letniego pokolenia.

Drugie pokolenie chrząszczy składa jaja i pojawia się drugie pokolenie larw. Larwy te jednak nie przechodzą pełnego cyku, gdyż w naszym klimacie giną z powodu zimna. W sierpniu dorosłe chrząszcze schodzą do gleby w celu przezimowania, zaś wiosną cykl odbywa się ponownie.

Zwalczanie stonki ziemniaczanej

Domowe sposoby i naturalni wrogowie - ekologiczne zwalczanie stonki ziemniaczanej

Największym problemem ułatwiającym rozwój stonki ziemniaczanej, jest fakt, że w Europie prawie nie występują naturalni wrogowie tego owada. Jednym z nielicznych wrogów stonki ziemniaczanej jest swojska biedronka, która zjada larwy stonki. Stonkę zjadają również takie ptaki jak: perliczka, bażant, kuropatwa i indyk.

Naturalni wrogowie stonki nie są w stanie kontrolować jej populacji. Biedronka zjada tylko jaja i małe larwy. Podobnie wczesne stadia rozwojowe stonki zjadają chrząszcze syfrydy. Również populacja ptaków zjadających stonkę nie jest na tyle duża, aby skutecznie zwalczać owada.

Chrząszcz na liściu ziemniaka — Stonka ziemniaczana

Najprostszym domowym i ekologicznym sposobem zwalczania stonki ziemniaczanej w przydomowym ogrodzie lub na działce jest jej ręczne zbieranie. Warto również oglądać rośliny i wycinać liście, na których zauważamy jaja.

W małych warzywniakach możemy poradzić sobie ze stonką ziemniaczaną stosując takie, naturalne, preparaty domowej roboty jak:

wyciąg z wrotyczu,
gnojówka z pokrzyw,
mączka bazaltowa.

Dla ogrodów i upraw ekologicznych dostępne są ekologiczne preparaty zwalczające stonkę, które są nieszkodliwe dla pszczół.

Zwalczanie poprzez opryski i preparaty chemiczne

Zwalczanie stonki jest niezwykle trudne, gdyż szkodniki te często rozmnażają się masowo. Jeszcze w XX wieku stosowano opryski DDT, które okazało się środkiem niebezpiecznym i szkodliwym dla ludzi i zwierząt.

Obecnie stosuje się opryski środkami ochrony roślin dopuszczonymi do użycia wobec tego szkodnika. Na rynku dostępnych jest około 40 preparatów przeznaczonych do zwalczania stonki ziemniaczanej. Przy masowym wylocie chrząszczy stonki zaleca się 3 terminy oprysków skierowanych przeciwko wiosennym owadom dorosłym, młodym larwom i letnim owadom dorosłym. Zwykle jednak wystarcza jeden oprysk na starsze larwy, które są odpowiedzialne za 70-80% strat w uprawie ziemniaka. Starsze larwy, jak również owady dorosłe, są mało wrażliwe na środki chemiczne. W przypadku gospodarstw ekologicznych, mają one do dyspozycji preparaty zawierające szczepy bakterii, które są zabójcze dla larw stonki. Najlepsze wyniki daje stosowanie razem metod ekologicznych i chemicznych.

Wszystkim osobom, które zajmują się uprawą kukurydzy i ziemniaków, znane są szkodniki takie, jak stonka ziemniaczana i stonka kukurydziana. Muszą one zmagać się ze stratami, jakie przynosi ten szkodnik. Dlatego też warto wiedzieć, jaki środek na stonkę wybrać. Preparat, jaki dobierzemy jest bardzo ważny, bo od tego zależy, jak powiedzie się zwalczanie szkodnika. Poznajmy kilka faktów na temat tego, jak wygląda zwalczanie chemiczne oraz zwalczanie naturalne.

Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o szkodnikach.

Stonki ziemniaczane i kukurydziane na liściach — Stonka ziemniaczana i kukurydziana - zwalczanie, polecane preparaty

Rodzina stonkowatych - co warto wiedzieć na jej temat?

Kilka słów o stonkowatych

Rodzina stonkowatych, z łaciny Chrysomelidae, to bardzo szeroka grupa owadów z rzędu chrząszczy. Ich charakterystyczną cechą jest niesamowicie barwne i jaskrawe ubarwienie, które w wielu przypadkach ma piękny metaliczny połysk. Nie dajmy się jednak zwieźć pięknemu wyglądowi, ponieważ większość tych owadów jest dość groźna dla upraw warzywnych, owocowych i ozdobnych.

Rodzina ta składa się z około 350 tysięcy przeróżnych gatunków, które w większości występują w tropikalnych środowiskach. Około 500 gatunków występuje w Europie Środkowej, a także w Polsce. W Polsce najbardziej popularny i najgroźniejszy chrząszcz z tej rodziny to stonka ziemniaczana, której zwalczenie jest bardzo trudne, gdyż konieczny jest oprysk na stonkę.

Chrząszcz z rodziny Chrysomelidae dorasta od 1,5 do 12 mm - zależnie od gatunku. Mimo swojej niedużej wielkości może zrobić wiele poważnych szkód w uprawach. Większość z nich jest o kształcie owalnym, a niektóre prawie okrągłe. Praktycznie wszystkie gatunki z tej rodziny są roślinożerne i bytują na roślinach żywicielskich. A może zainteresuje cię także ten artykuł o warzywach ciep łolubnych?

Czym bronią się owady z rodziny stonkowatych?

Chrząszcze z rodziny stonkowatych są bardzo często jednym z głównych pokarmów różnych drapieżników, między innymi także biedronek i pająków. Dlatego też wyspecjalizowały sobie pewne cechy, które pomagają im ochronić się przed potencjalnym zagrożeniem. Zobaczmy, jak bronią się te owady.

Każdy gatunek wyspecjalizował sobie inne cechy. Niektóre z nich bazują na barwie swojego ciała - przybierają jaskrawe barwy ostrzegawcze lub też upodabniają się wyglądem i kolorem do liści lub nasion, na których żerują. Bardzo wiele z nich wykształciło sobie substancję, która sprawia, że ich smak staje się okropny, a potencjalne drapieżniki decydują się na odpuszczenie walki z tymi szkodnikami.

Innymi sposobami jest wydawanie dźwięku, a niektóre owady wykształciły sobie odnóża skoczne, dzięki którą mogą pokonać w szybki sposób większą powierzchnię, co pozwala na ucieczkę przed drapieżnikami. Bardzo dobrze sprawdza się też spłaszczona forma ciała, która w dużym stopniu utrudnia dotarcie do delikatnej spodniej części ciała chrząszczy. Taki chrząszcz wyglądem przypomina małą tarczkę.

Stonka ziemniaczana a stonka kukurydziana - czym różnią się te szkodniki?

Stonka ziemniaczana

Zarówno dorosły owad, jak i larwa stonki ziemniaczanej, są bardzo znane. Można się spotkać też z takim określeniem, jak stonka korzeniowa oraz zachodnia stonka. Zachodnia stonka to nazwa, która wywodzi się od pochodzenia tych szkodników, ponieważ do Polski dotarły one z Ameryki Północnej, a dokładnie z USA, skąd pochodzą. Spotykane są także w Azji, Ameryce Środkowej i Europie.

Stonka ziemniaczana to szkodnik ziemniaków, którego łacińska nazwa brzmi Leptinotarsa decemlineata. Owad ten ma żółte przedplecze z czarnymi plamami, a jego pokrywy skrzydeł są kremowe i znajduje się na nich 10 czarnych pasków. Kształtem chrząszcz ten jest owalny, jego brzeg wypukły, a spód płaski. Czułka są średniej długości, a oczy są po bokach głowy. Sprawdź także ten artykuł o zarazie ziemniaczanej.

Stonka ziemniaczana na liściach ziemniaka — Stonka ziemniaczana i kukurydziana - zwalczanie, polecane preparaty

Zwalczanie stonki ziemniaczanej jest dosyć trudne, bo nie ma ona groźnych naturalnych wrogów, przez co należy zastosować oprysk na stonkę. Preparat musi być dobrany właściwie, ponieważ niewłaściwy środek na stonkę nie przyniesie pożądanych rezultatów. Nazywanie stonki ziemniaczanej stonką korzeniową jest błędne, ponieważ to stonka kukurydziana nazywana jest jako stonka korzeniowa.

Bardzo ważną informacją jest to, że stonka ziemniaczana rozmnaża się poprzez składanie jaj pod liśćmi ziemniaczanymi. Z jaj w jednym sezonie może powstać od 2 do 3 pokoleń, z czego pierwsze pojawi się w okresie czerwca i lipca. Jaja są koloru pomarańczowego i zazwyczaj są w skupiskach po 10 do 30 sztuk. Dorosła samica może złożyć nawet do 1000 jaj. Z jaja wykluwa się po około 50 dniach larwa stonki ziemniaczanej, która żeruje na liściach, pędach i kwiatach całkowicie je zjadając. Prawda jest taka, że to właśnie larwa stonki ziemniaczanej przynosi największe szkody.

Stonka kukurydziana

Stonka kukurydziana to szkodnik występujący na uprawach warzywnych, tak jak i stonka ziemniaczana. Różnica polega na tym, że stonka kukurydziana występuje przy uprawach kukurydzy. Jej łacińska nazwa to Diabrotica virgifera. Szkodnik ten również zawędrował do Polski ze Stanów Zjednoczonych i stał się bardzo groźnym chrząszczem, którego zwalczanie jest trudne.

Ten bardzo inwazyjny chrząszcz ma żółte, pomarańczowe lub czerwone pokrywy skrzydeł, które często pokryte są plamami. Samce tego gatunku są dużo ciemniejsze od samic. Larwy stonki kukurydzianej osiągają od 4 do 10 mm długości i są w jasnokremowej barwie. Dorosłe samice składają jaja w ziemi na głębokość do 15 cm. Już w okresie maja możemy zauważyć pierwsze larwy. Dorosłe osobniki występują na roślinie od końca czerwca do połowy października. Jest to zdecydowanie dłuższy okres, niż ten, w którym widoczna jest stonka ziemniaczana.

Warto wiedzieć kilka podstawowych informacji na temat żerowania tego chrząszcza, co ułatwi nam późniejsze zwalczanie szkodnika. Żerowanie larwy stonki kukurydzianej jest bardzo niebezpieczne i wyniszczające dla roślin. Larwy Diabrotica virgifera w fazie początkowej wyniszczają korzenie kukurydzy, poprzez ich zjadanie. Nie trzeba wyjaśniać, że to właśnie korzenie utrzymują roślinę w glebie i dzięki nim pobierane są z niej składniki pokarmowe.

Poprzez to toksyczne żerowanie, do rośliny z łatwością wnikają różnego rodzaju patogeny, które zaburzają jej rozwój. Stonka kukurydziana, jako dorosły osobnik bardziej preferuje pyłek kwiatowy i to właśnie nim się żywi. Zwalczanie tej stonki jest skomplikowane, dlatego ważne, by środek na stonkę był dobrany precyzyjnie. Obecnie wiemy, że oprysk na stonkę kukurydzianą wykonuje się dwukrotnie i musi być przeznaczony do tego odpowiedni preparat.

Zwalczanie stonki ziemniaczanej i kukurydzianej

Zwalczanie stonek dzieli się na zwalczanie naturalne i zwalczanie chemiczne. Zwalczanie naturalne to ekologiczne opryski na stonkę, które oparte są na naturalnych składnikach. Warto jednak wiedzieć, że ekologiczne opryski na stonkę kukurydzianą nie są tak efektywne, jak te chemiczne.

Zarówno stonka ziemniaczana, jak i stonka korzeniowa powinny być zwalczane insektycydami. Opryski wykonuje się od momentu, gdy pojawi się larwa stonki ziemniaczanej i kukurydzianej lub zostanie przekroczony próg szkodliwości ekonomicznej. Zajmijmy się najpierw tym, jak wygląda ekologiczny środek na stonkę ziemniaczaną i kukurydzianą. Ekologiczny środek na stonkę ziemniaczaną to nic innego jak zastosowanie naturalnych wrogów szkodników tzn. biedronek, kuropatw czy bażantów. Sposób ten jest dość skomplikowany i przynosi małe efekty.

Większość upraw, na których występuje zachodnia stonka, opryskiwane są preparatami chemicznymi. Leptinotarsa decemlineata, czyli stonka ziemniaczana może być zwalczana o wiele większą ilością preparatów. Przy tej stonce należy pamiętać o tym, by co preparaty stosować naprzemiennie, ponieważ stonka ziemniaczana szybko się na nie uodparnia.

Przykładowe preparaty na stonki ziemniaczane to: Alfazot 025 EC, Alstar Pro 100 EW, Superkill 500EC, Melia EC, Ninja 050 CS, Boravi 50 WG, Troll 550 EC, Proteus 110 OD, SpinTor 240 SC, Coragen 200 SC, Nuprid 200 SC, Apacz 50 WG, Calypso 480 SC, Kobe 20 SP, a także Actara 25 WG. Stonka kukurydziana jest trudniej zwalczana, przez co jest też mniejszy wybór środków ochronnych.

Stonka ziemniaczana i stonka kukurydziana to dwa szkodniki, które są bardzo niebezpieczne dla upraw i powodują duże straty. Wiedząc, jak objawia się żerowanie tych chrząszczy oraz jak one wyglądają, możemy z łatwością zdecydować się na środek na stonkę, który zwalczy zagrożenie. Zwalczanie stonki często wymaga użycia środków ochrony roślin.